การผ่าตัดทางนรีเวชมีวิวัฒนาการมาโดยลำดับ จากอดีตที่การผ่าตัดเป็นเรื่องค่อนข้างยาก ปัจจุบันก็ง่ายและสะดวกขึ้นด้วยนวัตกรรมและความเชี่ยวชาญของแพทย์ จากแผลใหญ่หลายซม.ก็เล็กลงเหลือเพียง 0.5-1 ซม. จากภาวะแทรกซ้อนที่เคยพบมากจากการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้องก็ลดลงด้วยการผ่าตัดผ่านกล้อง และการผ่าตัดก็สามารถรักษาหรือแก้ปัญหาโรคต่างๆ ได้มากขึ้น มีความเจ็บปวดน้อยลงและมีการฟื้นตัวที่เร็วขึ้น
การผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช คืออะไร
การผ่าตัดผ่านกล้อง หมายถึง การผ่าตัดที่ใช้กล้อง ซึ่งมีลักษณะเป็นแท่งทรงกระบอกเล็กๆ แทนตาของแพทย์ เข้าไปดูอวัยวะต่างๆ ที่ไม่สามารถเห็นได้ด้วยตาโดยตรง โดยสอดผ่านช่องเล็ก ๆ ของร่างกายที่มีอยู่เดิมหรือเจาะเป็นช่องเล็กๆ ให้สอดเข้าไปดูอวัยวะที่ต้องการได้ และมีเครื่องมือผ่าตัดลักษณะเล็กๆ ยาวๆ สอดเข้าไปแทนเครื่องมือผ่าตัดธรรมดา เพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษาโรคนรีเวชในอุ้งเชิงกราน ทั้งของมดลูก ปีกมดลูก และรังไข่ เป็นต้น
โรคทางนรีเวชที่สามารถใช้วิธีผ่าตัดผ่านกล้อง
- ถุงน้ำในรังไข่ หรือเนื้องอกบางชนิดในรังไข่
- เนื้องอกมดลูก
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
- ปวดท้องน้อยเรื้อรังโดยไม่ทราบสาเหตุ
- ภาวะมีบุตรยาก
- มีพังผืดในอุ้งเชิงกราน
ประโยชน์ของการผ่าตัดผ่านกล้อง
โดยปกติแล้วการผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวชสามารถทำได้ทั้งเพื่อการวินิจฉัยและเพื่อการรักษา
- ในด้านการวินิจฉัย มีหลายโรคที่การผ่าตัดผ่านกล้องช่วยการวินิจฉัยได้ดีและแม่นยำก่อนทำการผ่าตัด เพื่อป้องกันการผิดพลาด เช่น โรคที่ทำให้ปวดท้อง โรคที่ทำให้เลือดออกผิดปกติจากมดลูก โรคที่ทำให้มีบุตรยาก เช่น มีก้อนเนื้องอกในโพรงมดลูก การมีพังผืดในอุ้งเชิงกราน มีการอักเสบหรือเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ในอุ้งเชิงกราน หรือตั้งครรภ์นอกมดลูก ที่ทำให้มีอาการปวดท้องน้อย นอกจากนี้ยังช่วยประเมินก่อนการรักษาจริงว่าควรจะใช้วิธีการรักษาวิธีใดจะเหมาะสมที่สุด
- ในด้านการผ่าตัดรักษา เราสามารถใช้เครื่องมือและเทคนิคมาประกอบการผ่าตัดหลายๆ อย่างที่ทันสมัย (แต่เดิมต้องใช้วิธีผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้อง) เช่น การเลาะพังผืด การตัดถุง Cyst หรือเนื้องอกรังไข่ เนื้องอกมดลูก เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ การแก้ไขประจำเดือนมามาก รวมถึงการผ่าตัดมดลูกโดยไม่ต้องเปิดหน้าท้อง และการแก้หมันเพื่อให้มีบุตรได้อีก
การผ่าตัดผ่านกล้องดีกว่าการผ่าตัดธรรมดาอย่างไร
ข้อดีของการผ่าตัดผ่านกล้องมีดังนี้
- สามารถวินิจฉัยโรคทางนรีเวชวิทยาหลายโรคที่วิธีต่างๆ เช่น การตรวจร่างกายและตรวจภายใน การทำ CT scan หรือ MRI ที่ไม่สามารถวินิจฉัยได้
- ประเมินสภาพของโรคในขณะที่ตรวจเพื่อตัดสินใจและสรุปแนวทางการรักษา
- เป็นการผ่าตัดที่บอบช้ำน้อย แผลมีขนาดเล็กประมาณ 0.5-1 ซม. (1-5 แผล แล้วแต่ชนิดการผ่าตัด) ทำให้เจ็บปวดน้อย ดูแลง่ายแผลหายเร็ว เกิดภาวะแทรกซ้อนน้อย อยู่โรงพยาบาลน้อยวัน และฟื้นตัวได้เร็ว
- ผลดีทางด้านเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิตในแง่ความเจ็บปวดน้อยและฟื้นตัวมาใช้ชีวิตปกติได้เร็ว
- มีความสะดวกปลอดภัยสูงกว่าการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้อง
- ทำผ่าตัดในรายละเอียดได้ดีกว่าผ่าตัดธรรมดา เพราะกล้องสามารถขยายภาพใหญ่กว่าจริงได้
และถึงแม้ว่าการผ่าตัดผ่านกล้องในบางโรค เช่น ได้แก่ การบาดเจ็บที่ลำไส้ ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ หลอดเลือด อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนได้เช่นเดียวกันกับการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้อง แต่หากแพทย์ผู้ทำการผ่าตัดมีความเชี่ยวชาญในการผ่าตัดแบบส่องกล้อง การเกิดภาวะแทรกซ้อนก็มักจะน้อยกว่า
ข้อจำกัดของการผ่าตัดผ่านกล้อง
การผ่าตัดผ่านกล้องจะต้องใช้เครื่องมือที่ออกแบบเป็นพิเศษ แพทย์ที่จะทำการผ่านตัดจะต้องได้รับการฝึกฝนมาจำเพาะ ข้อเสียหรือข้อจำกัดจึงมีน้อยมากเมื่อเปรียบเทียบกับการผ่าตัดโดยการเปิดหน้าท้อง เพราะเครื่องมือที่ใช้ได้ออกแบบมาให้สามารถทำงานต่างๆ ได้เหมือนการใช้มือเข้าไปทำในการผ่าตัด
ข้อจำกัดบางอย่างที่มีก็คือ คนไข้ที่เป็นโรคปอด หัวใจ หรืออ้วนมาก หรือลำไส้อุดตัน มักเป็นอุปสรรคในการใส่ก๊าซเข้าไปขยายช่องท้องเพื่อการมองเห็นอวัยวะที่ดี ซึ่งในขั้นตอนการผ่าตัด หลังจากที่ผู้ป่วยดมยาสลบแล้ว แพทย์จะผ่าตัดเจาะผนังหน้าท้องผู้ป่วยเพื่อใส่ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ให้ช่องท้องขยายขนาดใหญ่ขึ้น ซึ่งจะช่วยให้แพทย์ทำการผ่าตัดได้สะดวกและชัดเจน จากนั้นแพทย์จึงสอดกล้องและเครื่องมือเพื่อทำการผ่าตัดต่อไป
การผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช เป็นนวัตกรรมในการรักษาโรคอวัยวะอุ้งเชิงกรานในสตรีที่ทำให้ลดการเจ็บปวด ใช้เวลาพักฟื้นน้อย และผลจากการรักษาจะดีกว่าการผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้อง รวมทั้งมีความเหมาะสมกับยุคปัจจุบันที่ผู้หญิงมักทำงานนอกบ้าน เมื่อการผ่าตัดได้ผลดี หายไวฟื้นตัวเร็วก็กลับไปใช้ชีวิตตามปกติได้เร็วขึ้นนั่นเอง
พล.ร.ต.นพ.โซ่สกุล บุณยะวิโรจ
ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็งนรีเวช
ศูนย์สุขภาพสตรี อาคาร 3 ชั้น 6 โรงพยาบาลพญาไท 1
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร.02-201-4600 ต่อ 3465, 3466
แพทย์
