สังเกตยังไง...ว่าลูกกำลังมีภาวะท้องผูก

ภาวะท้องผูกในเด็กพบได้ตั้งแต่ช่วงแรกเกิดจนถึงเด็กโต เป็นปัญหาที่เกิดจากความผิดปกติของระบบขับถ่าย โดยจะสังเกตได้จากการที่เด็กถ่ายน้อยกว่า 3 ครั้ง/สัปดาห์ หรือก้อนอุจจาระแข็งมีเลือดปน ทำให้ต้องเบ่งอุจจาระมากขึ้น หากปล่อยไว้จะมีผลกับรูทวารหนักได้

แต่อีกสาเหตุหนึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติของระบบทางเดินทางอาหารตั้งแต่เกิด เด็กอาจมีความผิดปกติของลำไส้ ทวารหนักเล็กตีบแคบไป ภาวะลำไส้ส่วนปลายไม่มีปมประสาท ทำให้การบีบตัวของลำไส้ใหญ่ไม่สามารถส่งไปถึงทวารหนักได้ และมักแสดงอาการตั้งแต่แรกเกิด หรืออาจเกิดจากต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยกว่าปกติ และการใช้ยาบางอย่างที่มีผลให้เด็กท้องผูกได้

เมื่อท้องผูกเรื้อรัง ลูกจะมีพฤติกรรมแปลกๆ พยายามกลั้นอุจจาระ ยืนเบ่ง ไม่กล้านั่งถ่าย เขย่งเท้า ขาเกร็ง หนีบก้นจนหน้าซีดเหงื่อออก หากจับลูกให้นั่งถ่ายก็จะร้องไห้ต่อต้านไม่อยากทำ ซึ่งหากปล่อยไว้อย่างนี้นานๆ แล้ว น้ำจะถูกดูดซึมออกจากอุจจาระมากขึ้น ทำให้แข็งและเป็นก้อนใหญ่ ถ่ายลำบาก เมื่อลำไส้ใหญ่ถูกยืดมากจนระบบประสาทรับรู้ความรู้สึกที่ผนังลำไส้ใหญ่ส่วนปลายเสียไป ความรู้สึกอุจจาระก็จะลดลง ต้องใช้เวลาในการรักษานานกว่าจะกลับมาเป็นปกติ

ถ้าหากอาการท้องผูกเรื้อรังเกิดจากการเบ่งอุจจาระไม่ถูกต้อง หรือเกิดจากการเกร็งตัว ไม่คลายตัวของหูรูดทวารหนัก หรือโรคกลั้นอุจจาระไม่อยู่ได้ เพราะความผิดปกติของการทำงานของกล้ามเนื้อที่ควบคุมการขับถ่าย จะต้องรักษาด้วยการฝึกการทำงานของกล้ามเนื้อที่ควบคุมการขับถ่าย ปรับการรับความรู้สึกในทวารหนักให้เป็นปกติ (Biofeedback therapy) เพื่อให้สามารถถ่ายอุจจาระได้ดีขึ้นและเป็นปกติ