โรคกระดูกสันหลังคด เป็นภาวะที่พบได้บ่อย แต่คนส่วนใหญ่มักไม่ทราบ หรือไม่รู้ตัวมาก่อน เนื่องจากส่วนใหญ่ประมาณ 80% เป็นกระดูกสันหลังคดชนิดไม่ทราบสาเหตุ และมีแค่ 20% ที่เป็นความผิดปกติแต่กำเนิดหรือเป็นกระดูกสันหลังคดที่มีโรคอื่นร่วม ในปัจจุบันความก้าวหน้าในการรักษาได้พัฒนาขึ้นมาก หากตรวจพบและรักษาในช่วงเวลาที่เหมาะสม ร่วมกับความร่วมมือในการรักษาของผู้ป่วยและคนในบ้าน ก็สามารถทำให้กระดูกสันหลังกลับมาอยู่ในสภาวะใกล้เคียงปกติได้

โรคกระดูกสันหลังคดคืออะไร ?

โรคกระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุ จะมีการโค้งงอร่วมกับการหมุนบิดตัวของกระดูกสันหลัง โดยในภาพถ่ายรังสีกระดูกสันหลังในระนาบหน้า-หลัง จะมีมุมความโค้ง (Cobb angle) ที่มากกว่า 10 องศาขึ้นไป กระดูกสันหลังที่คดสามารถแบบออกเป็นกลุ่มใหญ่ๆคือ

กระดูกสันหลังคดชนิดไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic scoliosis) ซึ่งจะแบ่งแยกย่อยไปตามช่วงอายุที่พบ ในกลุ่มผู้ป่วยที่พบว่ามีการคดของกระดูกสันหลังช่วงอายุ 10-15 ปี เชื่อว่ามีการถ่ายทอดจากกรรมพันธุ์ ถึง 10 %
กระดูกสันหลังคดตั้งแต่กำเนิด (Congenital scoliosis) เกิดจากการสร้างชิ้นกระดูกสันหลังที่ไม่สมบูรณ์
กระดูกสันหลังแบบมีโรคร่วม เช่น ความผิดปกติของโรคทางระบบประสาทและกล้ามเนื้อ หรือ กลุ่มอาการต่างๆ เช่น กลุ่มอาการดาวน์ เป็นต้น

รู้ได้อย่างไรว่าโรคกระดูกสันหลังคด ?

การตรวจร่างกาย โดยให้ผู้ป่วยยืนตรง จะพบลักษณะที่อาจบ่งชี้ว่าผู้ป่วยมีกระดูกสันหลังคด เช่น

ความสูงของระดับหัวไหล่ไม่เท่ากัน
ความนูนของกระดูกสะบักไม่เท่ากัน
ระดับแนวกระดูกสะโพกไม่เท่ากัน
ตัวเอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง
ในผู้หญิงอาจพบว่าขนาดของหน้าอกสองข้างไม่เท่ากัน

การตรวจ Adam’ s forward bending test ให้ผู้ป่วยยืนเท้าชิด แล้วก้มไปด้านหน้าเอามือ 2 ข้างแตะพื้น จะเห็นความนูนของหลังไม่เท่ากัน (rib hump)
การตรวจเพิ่มเติม เช่น ตรวจร่างกายระบบอื่นๆ เพื่อหาโรคร่วมที่สงสัย การส่งตรวจภาพถ่ายรังสี ใสกรณีที่สงสัยความผิดปกติอื่นๆ ร่วม อาจจำเป็นต้องส่งตรวจภาพรังสีเพิ่มเติม เช่น CT, MRI หรือการตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่นๆ

การรักษาโรคกระดูกสันหลังคดโดยไม่ต้องผ่าตัด

แพทย์จะอธิบายเพื่อให้ผู้ป่วยและญาติเข้าใจภาวะของโครงกระดูกสันหลังคด และการดำเนินโรค และคอยช่วยแพทย์สังเกตความเปลี่ยนแปลงความคดของกระดูกสันหลัง และติดตามผลอย่างต่อเนื่อง
การรักษาแบบไม่ผ่าตัด ใช้ในกรณีผู้ป่วยโรคกระดูกสันหลังคดมีมุมองศาที่คดไม่มาก ไม่มีภาวะ การเสียสมดุล (ลำตัวไม่เอียงมาก) ไม่มีความผิดปกติทางระบบประสาท
การรักษาจะใช้เสื้อเกราะ (Brace) ใส่ป้องกันไม่ให้กระดูกสันหลังคดมากขึ้น ให้ใส่ตลอดประมาณ 23 ชั่วโมงต่อวัน ยกเว้น อาบน้ำชำระร่างกายให้ถอดได้
การใส่เสื้อเกราะจะต้องใส่จนเด็กหยุดเจริญเติบโต และค่อยๆ ลดจำนวนชั่วโมงที่ใส่ลง จนแน่ใจว่ากระดูกสันหลังไม่คดมากขึ้นแล้ว ก็หยุดใส่ได้ สำหรับผู้ป่วยใกล้จะหยุดโต หรือไม่โตขึ้นแล้ว เสื้อเกราะก็จะไม่มีประโยชน์

การผ่าตัดรักษาโรคกระดูกสันหลังคด

การเลือกวิธีผ่าตัดของแพทย์ ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น ความยืดหยุ่น หรือความเว้าของกระดูกสันหลังคด จำนวนของปล้องกระดูกสันหลังที่ผิดปกติ รวมถึงตำแหน่งที่คด ซึ่งต้องพูดคุยกับผู้ป่วย ตลอดจนสมาชิกในครอบครัว เพื่อให้เข้าใจเป้าหมายการผ่าตัดที่ตรงกันทั้ง 2 ฝ่าย

หลักการผ่าตัดประกอบไปด้วยการตัดแต่งกระดูก, เลาะกล้ามเนื้อและข้อต่อกระดูกสันหลัง เพื่อให้มีความยืดหยุ่นมากขึ้น และใส่เหล็กเพื่อดัดดามกระดูกสันหลังให้ได้แนวกระดูกที่ต้องการ ทั้งนี้ความชำนาญ ประสบการณ์ และความคุ้นเคยในการผ่าตัดของแพทย์ผู้จะทำการผ่าตัด เพื่อให้กระดูกกลับมาใกล้เคียงปกติมากที่สุด

ภาวะโรคกระดูกสันหลังคด สามารถรักษาให้กลับมาใกล้เคียงภาวะปกติได้ หากได้รับการรักษาโดยถูกวิธีและในเวลาที่เหมาะสม

โรคกระดูกสันหลังคด...คนเป็นกันมาก แต่ไม่รู้ตัว