การผ่าตัดเอาต่อมทอนซิลออกไปหรือที่เรียกกันในภาษาทางการแพทย์ว่า Tonsillectomy เป็นการผ่าตัดที่ทำกันมานานก่อนคริสตกาลและมีการบันทึกกันเป็นหลักฐานโดยแพทย์ชาวฮินดู โดยการแพทย์ปัจจุบันนิยมใช้การผ่าตัดต่อมทอนซิลร่วมกับการดมยาสลบโดยเฉพาะในยุค 1955-1970 มีรายงานการผ่าตัดในอเมริกาเพื่อรักษาเด็กที่มีการอักเสบเรื้อรังของต่อมทอนซิล, ต่อมทอนซิลมีขนาดโตมากๆ และอุดกั้นทางเดินหายใจสถิตินับล้านคนต่อปี แต่ก็ยังเป็นการผ่าตัดต่อมทอนซิลแบบดั้งเดิมอยู่ (Traditional Tonsillectomy)

ยุคปัจจุบันในอเมริกาพบสถิติการผ่าตัดต่อมทอนซิลประมาณ 400,000 รายต่อปี ข้อบ่งชี้ยังเป็นแบบเดิมๆ คือมีการอักเสบเรื้อรังของต่อมทอนซิล , ต่อมทอนซิลมีขนาดโตมากๆ และอุดกั้นทางเดินหายใจ และมีนิ่วในต่อมทอนซิล (Tonsil stones หรือ Tonsilloliths) ต่อมาการแพทย์ได้พัฒนานำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้มากขึ้น เช่น การใช้คลื่นวิทยุ (Radio Frequency) , การใช้ Co2 Laser และจากความรู้ทางวิชาการสมัยใหม่ทำให้แพทย์สามารถพัฒนาการรักษาโรคของต่อมทอนซิลโดยไม่ต้องตัดต่อมทอนซิลออกทั้งหมดทำให้ผู้ป่วยไม่ต้องเสียอวัยวะต่อมทอนซิลออกไป

วิชาการการแพทย์สมัยใหม่ยังทราบอีกว่า ต่อมทอนซิลนั้นมี Stem cell อยู่เป็นจำนวนมาก ที่มีศักยภาพสูงกว่า Stem cell จากไขกระดูกและนำมาใช้ได้ง่ายกว่า ซึ่งในอนาคต Stem cell นั้นสามารถนำออกมาใช้ในการรักษาโรคได้หลายชนิด เช่น โรคหลอดเลือดตีบตันของสมองและหัวใจ การรักษาโรคมะเร็งของต่อมน้ำเหลือง เป็นต้น ยิ่งกว่านั้น Stem cell ของต่อมทอนซิลยังสามารถซ่อมแซมเนื้อทอนซิลได้เองด้วย

ดังนั้นในปัจจุบันประเทศที่พัฒนาการทางการแพทย์ชั้นสูง เช่น อเมริกา อังกฤษ และหลายประเทศในแถบยุโรป ตลอดจนอินเดียและบังกลาเทศได้พัฒนาการผ่าตัดต่อมทอนซิลเป็นแบบทันสมัย (Modern Tonsillectomy) โดยใช้เครื่อง Co2 Laser ในการรักษาโรคของต่อมทอนซิลโดยไม่ตัดอวัยวะของต่อมทอนซิลออกไปทั้งหมด คงเหลือเนื้อเยื่อต่อมทอนซิลที่ยังมีคุณภาพอยู่เพราะต่อมทอนซิลมีหน้าที่เป็นด่านดักจับเชื้อโรค โรคของทางเดินหายใจซึ่งคงทำหน้าที่ตลอดชีวิตแม้ว่าจะลดลงเมื่อเทียบกับวัยเด็กก็ตาม

การผ่าตัดทอนซิลด้วย Co2 Laser

มีหลายวิธีแล้วแต่เหตุของโรคของต่อมทอนซิลนั้น เช่น หากผู้ป่วยมีนิ่วในต่อมทอนซิล (Tonsil stones) ที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดกลิ่นปากสามารถรักษาได้โดยวิธีการสลายร่องลึกของต่อมทอนซิล (Co2 Laser Cryptolysis) แต่หากต่อมทอนซิลนั้นเป็นแบบมีการอักเสบเรื้อรัง เป็นบ่อยๆ (Recurrent Tonsillitis) ก็สามารถรักษาโดยวิธีการผ่าตัดปรับสภาพผิวนอกของต่อมทอนซิลให้เรียบขึ้น (Co2 Laser Resurfacing ) แต่หากเนื้อเยื่อของต่อมทอนซิลมีพยาธิสภาพมากกว่านั้นก็สามารถรักษาโดยวิธีการผ่าตัดเอาเนื้อเยื่อต่อมทอนซิลออกเกือบทั้งหมด โดยเหลือเปลือกนอกของต่อมทอนซิลไว้ (Co2 Laser Tonsil Ablation)

ข้อดีของการใช้ Co2 Laser ในการผ่าตัดต่อมทอนซิล

สามารถทำได้โดยใช้ยาชาเฉพาะที่ (Topical and Local Anesthesia)
เสียเลือดจากการผ่าตัดน้อย 0-2 ซีซี ขณะที่การผ่าตัดแบบดั้งเดิม (Traditional Tonsillectomy) นั้นเสียเลือดประมาณ 50-150 ซีซี
ส่วนสภาวะเลือดออกหลังการผ่าตัดตามสถิติมีได้ 2-5 % ซึ่งก็อยู่ในระดับเดียวกับการผ่าตัดแบบดั้งเดิม
ผู้ป่วยไม่ต้องนอนพักในโรงพยาบาล สามารถทำได้อย่างปลอดภัยในห้องตรวจผู้ป่วย OPD และกลับบ้านได้หลังทำเสร็จ
หลังการผ่าตัดอาการปวดแผลน้อยมาก ผู้ป่วยฟื้นตัวเร็ว สามารถกลับไปทำงานได้ใน 1-2 วันหลังการผ่าตัด เมื่อเทียบกับแบบดั้งเดิมที่ผู้ป่วยต้องนอนโรงพยาบาล 2-3 วัน มีอาการปวดแผลมากและการฟื้นตัวต้องใช้เวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์

ข้อควรคิดเล็กน้อย

ต่อมทอนซิลเป็นอวัยวะของร่างกาย ทำหน้าที่เกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย (Immune system) การรักษาโรคของต่อมทอนซิลถ้าเลือกได้จึงไม่ควรต้องตัดต่อมทอนซิลทิ้งทั้งหมด เพราะถ้าเราเลือกการผ่าตัดโดยวิธีแบบสมัยใหม่ เนื้อเยื่อต่อมทอนซิลที่ดีอยู่ก็ยังอยู่ทำหน้าที่ต่อไปโดยผู้ป่วยไม่ต้องเสียอวัยวะ การผ่าตัดต่อมทอนซิลทิ้งนั้นควรสงวนไว้ในรายที่โรคของต่อมทอนซิลนั้นคุกคามชีวิต เช่น โรคมะเร็ง หรือกรณีที่ต่อมทอนซิลนั้นมีพยาธิสภาพมากจนไม่สามารถเก็บรักษาไว้ได้ซึ่งกรณีนี้มีไม่เกิน 1-2 % ของโรคของต่อมทอนซิลทั้งหมด

ในอเมริกามีการผ่าตัดทอนซิลด้วย Co2 Laser ในทุกรัฐ ด้วยเหตุผลและประโยชน์ที่กล่าวข้างต้นทำให้ผู้ป่วยส่วนใหญ่ เลือกการรักษาด้วยวิธีนี้กันอย่างแพร่หลาย ทั้งในอเมริกาและยุโรป ซึ่งในอนาคตสามารถกล่าวได้เลยว่า ประเทศไทย จะมีการผ่าตัดต่อมทอนซิลนี้มากขึ้น แต่การผ่าตัดต่อมทอนซิล ด้วย Co2 Laser นั้น ในอเมริกาได้กำหนดให้แพทย์หู คอ จมูก สามารถทำได้เมื่อ ศัลยแพทย์ผู้นั้นต้องมีประสบการณ์ในการผ่าตัดต่อมทอนซิลแบบดั้งเดิมมาเป็นจำนวนมาก และศัลยแพทย์ผู้นั้นต้องมีความชำนาญในการผ่าตัดด้วยเครื่อง Co2 Laser ทาง หู คอ จมูก

นพ.สรัลชัย เกียรติสุระยานนท์
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญ โสต ศอ นาสิก

และศัลยกรรมตกแต่งและเสริมสร้างใบหน้า
ศูนย์หู คอ จมูก
โรงพยาบาลพญาไท 3

ความก้าวหน้าในการผ่าตัดรักษาต่อมทอนซิล

การผ่าตัดทอนซิลด้วย Co2 Laser

ข้อดีของการใช้ Co2 Laser ในการผ่าตัดต่อมทอนซิล

ข้อควรคิดเล็กน้อย