เรามักได้ยินบ่อยๆ ถึงผู้สูงอายุที่ประสบอุบัติเหตุหกล้มจนข้อสะโพกหัก เนื่องจากผู้สูงอายุมีแนวโน้มหกล้มสูง โดยเกิดจากการหกล้มหรือกระแทกโดยตรงบริเวณสะโพกด้านข้าง สาเหตุอื่นที่อาจทำให้ผู้สูงอายุมีโอกาสหกล้มได้ คือ มีภาวะโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน ความดันโลหิตสูง สายตาไม่ดี ผลข้างเคียงของยา และปัจจัยสภาวะแวดล้อมในการดำรงชีวิต นอกจากนั้นยังมีสาเหตุมาจากความหนาแน่นของกระดูกลดลง การตรวจภาวะกระดูกพรุนจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดโอกาสเกิดความรุนแรงจากการหกล้มได้

ศ.นพ.ธไนนิธย์ โชตนภูมิ ศัลยแพทย์กระดูกและข้อ เฉพาะทางด้านข้อเข่าและข้อสะโพก เผยถึงพฤติกรรมของคนไทยส่วนใหญ่เมื่อมีอาการเจ็บป่วย มักเลือกวิธีหาซื้อยามารับประทานเองมากกว่าจะตัดสินใจเดินเข้าโรงพยาบาลเพื่อพบแพทย์ อาจด้วยเหตุผลหลายประการทั้งความสะดวกกว่า เร็วกว่า ถูกกว่า หรือแม้แต่เหตุผลที่ดูจะไม่สมเหตุสมผลอย่าง “กลัวการรักษา กลัวโดนผ่าตัด กลัวหมอ” ทั้งๆ ที่การเข้าไปรับคำปรึกษาจากแพทย์นั้น คือสิ่งถูกต้องที่ควรทำที่สุดเมื่อถึงคราวเจ็บป่วย

สิ่งที่สร้างความกังวลใจในผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดข้อสะโพกคือ ผ่าแล้วจะเจ็บมากไหม หลังผ่าตัดจะเดินได้เหมือนเดิมหรือไม่ ต้องพักฟื้นนอนโรงพยาบาลเป็นเวลานานแค่ไหน ทำให้พยายามหลีกเลี่ยงการผ่าตัด สิ่งเหล่านี้ ศ.นพ.ธไนนิธย์ กล่าวว่า “ในบ้านเราคนมีความรู้ในเรื่องการรักษาข้อสะโพกน้อยมาก ส่วนใหญ่จะหาข้อมูลจากคนรู้จัก ซึ่งอาจจะรู้จริงบ้าง ไม่จริงบ้าง ถึงแม้การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกจะเป็นหัตการที่ซับซ้อน แต่ปัจจุบันมีทางเลือกในการผ่าตัดมากขึ้น ศัลยแพทย์มีความชำนาญมากขึ้น รวมถึงวิธีการผ่าตัดพัฒนาไปมากจนสามารถทำผ่าตัดได้โดยไม่ต้องเสียเนื้อสะโพก ด้วยการผ่าตัดผ่านทางบริเวณด้านหน้าต้นขาบริเวณ Bikini Line ซึ่งบอบช้ำน้อยกว่าการผ่าตัดแบบเดิม ฟื้นตัวได้เร็วกว่า เดินได้เร็วขึ้น พักฟื้นในโรงพยาบาลแค่ 2-3 คืนก็กลับไปพักฟื้นต่อที่บ้านได้ ไม่ต้องนอนนานเหมือนก่อน”

เราพบว่าความสำเร็จของการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียมคือ วัสดุที่มีการพัฒนาให้ดีขึ้น เมื่อวัสดุดีขึ้น เทคนิคการผ่าตัดก็ดีขึ้น การผ่าตัดแต่ก่อนเป็นการผ่าตัดที่มีความบอบช้ำต่อกล้ามเนื้อมาก เทคนิคการผ่าตัดในปัจจุบันไม่มีการตัดกล้ามเนื้อ เพราะฉะนั้นผู้ป่วยจะบาดเจ็บจากการผ่าตัดน้อย ความรู้สึกปวดหลังผ่าตัดน้อย ฟื้นตัวได้เร็วขึ้น และสามารถกลับมาเดินในระยะเวลาอันสั้น เราผ่าวันนี้ พรุ่งนี้คนไข้ก็สามารถลงเดินได้แล้ว พอเริ่มหัดเดินได้ 2 วัน คนไข้ก็สามารถกลับบ้านได้

อย่างไรก็ตาม ปัจจัยสำคัญที่ควรพิจารณาเพื่อผลการผ่าตัดที่ดีและอายุการใช้งานข้อยาวนาน ขึ้นอยู่กับ ความชำนาญของศัลยแพทย์ เลือกศัลยแพทย์ที่มีจำนวนการผ่าตัดมากพอ และทำผ่าตัดสม่ำเสมอ เพราะขณะผ่าตัดเพื่อวางข้อเทียมนั้นต้องอาศัยความชำนาญซึ่งมีผลอย่างมากต่ออายุการใช้งานข้อและการเดินของผู้ป่วยหลังผ่าตัด รวมถึงคุณภาพข้อที่จะทำการเปลี่ยนใส่เข้าไปนับเป็นปัจจัยสำคัญอีกประการที่ต้องพิจารณา และก่อนผ่าตัดผู้ป่วยควรศึกษาให้ดีถึงระบบการดูแลรักษาของโรงพยาบาล ว่ามีทีมสนับสนุนที่ดีทั้งก่อนผ่าตัด ระหว่างผ่าตัด และหลังผ่าตัด เพราะล้วนเป็นปัจจัยที่จะส่งผลต่อคุณภาพชีวิตหลังผ่าตัดในระยะยาว ศ.นพ.ธไนนิธย์ กล่าว

ศ. นพ. ธไนนิธย์ โชตนภูติ

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านข้อสะโพกและข้อเข่า (Hip & Knee)

ศูนย์กล้ามเนื้อ กระดูกและข้อ โรงพยาบาลพญาไท 2

หกล้ม ข้อสะโพกหัก เรื่องใกล้ตัวผู้สูงอายุที่ป้องกันและรักษาได้