ปัจจัยที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของผิวหนัง โดยเฉพาะในผู้สูงอายุ
- ปัจจัยภายใน Intrinsic factor คือความเสื่อมของเซลล์ตามเวลา เซลล์มีการแบ่งตัวได้ช้าลง การซ่อมแซมเซลล์เพื่อสร้างเซลล์ใหม่ลดลง รวมทั้งการเกิดอนุมูลอิสระ ทำให้เกิดการสะสมของเสีย เกิดกลไกการทำลายเซลล์มากขึ้น
- ปัจจัยภายนอก Extrinsic factor เป็นผลจากสิ่งแวดล้อม เช่น การโดนแดด มลภาวะในแสงแดด ประกอบด้วย UVA UVB ซึ่งมีผลในการทำลาย DNA ของเซลล์ผิวหนัง มีผลทำให้เซลล์มีการทำลาย ร่วมกับมีการเกิดอนุมูลอิสระที่มากขึ้น ส่งผลทำให้เซลล์เสื่อมสภาพลง
ปัญหาผิวหนังในผู้สูงอายุ แบ่งได้เป็น 2 ปัญหาหลัก
- ปัญหาที่มีผลต่อสุขภาพผิว หรือโรคผิวหนัง
- ปัญหาเกี่ยวกับความสวยงาม
ปัญหาที่มีผลต่อสุขภาพผิว หรือโรคผิวหนัง
1. ผิวหนังคันแห้งลอก (Xerotic skin) เนื่องจากมีน้ำมันที่เคลือบผิวลดลง เกิดการสูญเสียน้ำในผิว ทำให้ผิวขาดความชุ่มชื้น รวมทั้งต่อมไขมันผลิตน้ำมันลดลง ผิวหนังจะมีลักษณะแห้งเป็ยขุยขาวร่วมกับมีอาการคัน อาการจะพบได้มากในคนที่สภาพผิวแห้งเป็นทุนเดิม ถ้าไม่ได้รับการดูแลอาจกลายเป็นผิวหนังแห้งอักเสบ (Xerotic eczema) ผิวหนังจะแดงสากเป็นขุยลอก ร่วมกับมีอาการคัน
การดูแลผิวหนังแห้งคัน
- ควรหลีกเลี่ยงการอาบน้ำบ่อยและอาบน้ำเป็นเวลานาน ไม่อาบน้ำอุ่นจัด ไม่ขัดถูผิว
- ใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิวที่เหมาะกับผิวแห้ง
- หลังอาบน้ำเสร็จควรทาครีมบำรุงผิวทันที และทาต่อเนื่องเป็นประจำ
- ใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวที่เหมาะกับคนผิวแห้ง
มะเร็งผิวหนัง
เนื่องจากเซลล์ผิวหนังมีการซ่อมแซมผิวปกติ หรือมีการแบ่งตัวที่ผิดปกติ จะพบได้ในคนที่แนวโน้มของยีนที่ผิดปกติ ร่วมกับการโดน UV เป็นเวลานาน รูปแบบของเซลล์ผิวหนัง อาจมีลักษณะนูนคล้ายไฝ หรือเป็นแผลเป็นนูน หรือเป็นแผลเรื้อรังไม่หาย ตำแหน่งที่อาจจะเป็นมะเร็งผิวหนังได้ง่าย มักเป็นแถวหน้าหรือนอกร่มผ้า แม้กระทั่งศรีษะ โดยเฉพาะผู้ชายที่ผมบางหรือศีรษะล้านร่วมกับการโดนแดดอยู่เป็นประจำ
โรคผิวหนังจากเส้นเลือดขอด(Stasis dermatitis)
จะพบแถวบริเวณข้อเท้า พื้นฐานเกิดจากการไหลเวียนของหลอดเลือดไม่ดี โดยเฉพาะคนที่มีปัญหาเส้นเลือดขอด จะเป็นเรื้อรัง มีลักษณะผิวหนังหนา แห้งลอก สีผิวไม่สม่ำเสมอมีรอยดำแถวข้อเท้า
แผลเรื้อรังหายช้า(Chronic ulcer)
ในคนสูงอายุการซ่อมแซมแผลทำได้ช้าลง โดยเฉพาะคนสูงอายุที่ต้องนอนเตียงขยับช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ การนอนนานๆ เกิดแผลกดทับ กลายเป็นแผลเรื้อรัง เช่น แถวก้นกบ นอกจากนี้ในคนที่เป็นปัญหา stasis eczema แกะเกาเป็นแผล เกิดเป็น Stasis ulcer แผลจะหายได้ช้า มีร่องรอยแผลเป็น ผิวหนังหนาขรุขระ
แผลติดเชื้อได้ง่าย
เนื่องจากภูมิคุ้มกันในคนสูงอายุต่ำกว่าคนปกติ จะเกิดปัญหาเรื่องการติดเชื้อได้ง่าย ถ้ามีปัญหาการแกะเกา ก็จะเกิดการติดเชื้อเข้าไปในรอยแผลได้ อาจมีปัญหาเรื่องการเกิดงูสวัด หูด หรือเชื้อราที่ผิวหนัง ในคนสูงอายุอาจมีการดูแลสุขอนามัยไม่เหมาะสม ก็อาจเกิดหิดได้
โรคผิวหนังที่เกิดในคนสูงอายุ
เช่น โรคตุ่มน้ำพองใส (Bullous pemphigoid)
ผื่นแพ้ยา
เนื่องจากคนสูงอายุจะมีปัญหาการใช้ยาจำนวนมาก ก็จะมีความเสี่ยงเรื่องการแพ้ยา
ปัญหาเกี่ยวกับความสวยงาม
- สีผิวไม่สม่ำเสมอ ผิวหมองคล้ำ มีกระ จะมีลักษณะเป็นจุดหรือปื้นสีน้ำตาลบริเวณแถวโหนกแก้ม บริเวณที่มีโอกาสโดนแดด ซึ่งสามารถมีได้หลายขนาด
- มีปัญหาเรื่องริ้วรอย หย่อนคล้อย เนื่องจากมีการทำลายของ collagen และ elastin การผลิตทดแทนทำได้ลดลง เห็นเป็นเส้นรอยย่น เห็นได้ชัดแถวหางตาและหน้าผาก
- เนื้องอกผิวหนัง เช่น กระเนื้อ (Seborrheic keratosis) จะเห็นสีน้ำตาลอ่อนจนถึงเข้มนูนหนาไม่เรียบมีได้หลายขนาด, ต่อมไขมันขยายตัว (Sebaceous gland hyperplasia ) ลักษณะเป็นตุ่มนูนสีเหลือง มีรอยบุ๋มตรงกลาง, สิวอุดตันในคนสูงอายุ (Senile comedone) เห็นเป็นลักษณะสิวหัวดำร่วมกันเป็นกลุ่มหรือกระจายแถวแก้ม หรือจมูก
- รอยช้ำห้อเลือด (Senile purpura) จะเห็นเป็นจ้ำห้อเลือด โดยเฉพาะนอกร่มผ้า ที่พบได้บ่อยจะเป็นบริเวณที่มีโอกาสจับ หรือโดนกระทบกระแทกได้ง่าย