1. วัยหมดประจำเดือน คืออะไร

ผู้หญิงเมื่อเลยวัย 40 ขึ้นไป การทำงานของรังไข่จะชะลอลง บางคนประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ อาจจะมาถี่ขึ้นในช่วงแรก และค่อยๆ ห่างออกมาจนหมดไปในที่สุด เมื่อรังไข่หยุดผลิตฮอร์โมนอย่างถาวร จะทำให้ประจำเดือนหมดไป ซึ่งมักจะเกิดในช่วงอายุ 40-55 ปี

2. ทำไมเรียกวัย 40+ ว่า “วัยทอง”

เมื่อเริ่มวัย 40 ปีขึ้นไป ผู้หญิงส่วนใหญ่มีหน้าที่การงานมั่นคง มีครอบครัวและสังคมลงตัว ถือเป็นวัยแห่งความสำเร็จของชีวิต จึงมักเรียกวัยนี้ว่า “วัยทอง”

3. อาการวัยทอง เป็นอย่างไร

ช่วงแรก ประจำเดือนไม่ปกติ อาจร่วมกับมีอาการที่ทำให้ชีวิตประจำวันผิดปกติไป เช่นนอนไม่หลับ อารมณ์แปรปรวน ปวดเมื่อยตามตัวตามข้อ อ่อนเพลีย เบื่อหน่ายทุกเรื่อง บางคนอาจมีโรคกระดูกพรุน และไขมันในเลือดสูง

4. เป็นไปได้ไหมที่จะเข้าวัยทอง ตั้งแต่อายุยังน้อย

ผู้หญิงที่ได้รับการผ่าตัดมดลูกและรังไข่ออกทั้งหมด และผู้หญิงที่ได้รับการฉายแสง หรือได้รับเคมีบำบัดจากการรักษาโรค มักจะหมดฮอร์โมนเพศก่อนกำหนดด้วย และมักมีอาการแบบเดียวกับผู้หญิงวัยทองแต่ความรุนแรงของอาการจะมากกว่า เนื่องจากเป็นการขาดฮอร์โมนแบบเฉียบพลันและอายุยังน้อย

5. แต่ละคนจะมีอาการวัยทองคล้ายกันไหม

เป็นเรื่องของพันธุกรรมและพฤติกรรม สุขภาพที่ถูกตัดรังไข่ออกทั้งสองข้างตั้งแต่อายุยังน้อยย่อมมีอาการเสื่อมถอยเร็วกว่าคนที่หมดประจำเดือนตามธรรมชาติ แต่ในคนอ้วนมักมีอาการน้อย เพราะมีฮอร์โมนสะสมตามร่างกายสำรองไว้มากกว่าคนผอม

6. เมื่อเข้าวัยทองยังสามารถมีลูกได้ไหม

สาวน้อยสาวใหญ่ที่กำลังย่างเข้าวัยทอง โดยส่วนใหญ่มักเริ่มหลังอายุ 40 ปี จะมีลูกยาก เนื่องจากรังไข่เริ่มรวนเร ทำงานไม่ปกติ การสร้างฮอร์โมนเพศ ขึ้นๆ ลงๆ นานๆ จะมีไข่ตกสักครั้ง ประจำเดือนจะแปรปรวนไม่ปกติ ทำให้โอกาสที่จะมีลูกยากขึ้น

7. ฮอร์โมนเพศมากจากไหน

เมื่ออยู่ในวัยสาว รังไข่จะผลิตฮอร์โมนเพศ หรือ ฮอร์โมนเอสโตรเจน ซึ่งเป็นตัวที่ทำให้มีการพัฒนาการของร่างกายให้มีลักษณะเพศหญิงและยังมีผลต่อ อวัยวะต่างๆ เช่น กระดูก ไขมันในเลือด สมอง อารมณ์ จิตใจ และอวัยวะสืบพันธุ์ นอกจากนี้รังไข่ยังผลิตฮอร์โมนโปรเจสโตโรน ซึ่งให้การตั้งครรภ์ดำเนินไปด้วยดี แต่ในช่วงที่ไม่มีการตั้งครรภ์ ฮอร์โมนนี้จะปรับเยื่อบุโพรงมดลูกให้หลุดลอกออกมาเป็นประจำเดือน

8. ร้อนวูบวาบในวัยทองเป็นอย่างไร

เป็นความรู้สึกร้อนขึ้นทันทีที่ผิวบริเวณศรีษะหรือหน้าอก มักตามด้วยเหงื่ออกมาก หนาว อ่อนเพลีย และวิงเวียน บางคนเป็นตอนกลางคืน อาการนี้มักเกิดใน 2-3 ปีแรกของการหมดประจำเดือน

9. มีอาการแสบ เวลามีเพศสัมพันธ์

เมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน ระดับเอสโตรเจนในร่างกายจะต่ำมาก อาจมีอาการแสบร้อน สาเหตุเนื่องจากผนังและเยื่อบุผิวช่องคลอดแห้ง สูบเสียความยืดหยุ่น ช่องคลอดแคบและสั้นลงสร้างน้ำหล่อเลี้ยงได้น้อย ทั้งในเวลาปกติและในเวลามีเพศสัมพันธ์จึงทำให้เกิดอาการเจ็บ

10. ปัสสาวะเล็ด กลั้นปัสสาวะไม่ได้

การขาดเอสโตรเจนทำให้เนื้อเยื่อ และเส้นเลือดรอบกระเพาะปัสสาวะฝ่อเหี่ยว ทำให้กลั้นปัสสาวะลำบาก เวลาไอ จาม หรือหัวเราะแรงๆ อาจเกิดปัสสาวะเล็ด การขาดเอสโตรเจนทำให้เยื่อบุผิวทางเดินปัสสาวะบางลง ติดเชื้อได้ง่ายบางรายเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบ จึงมีอาการปัสสาวะบ่อย และเสียวแสบขัดตอนปัสสวะใกล้ๆ จะสุด

พญ. ศิริอร สุมาลย์นพ
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านนรีเวชศาสตร์และสตรีวัยทอง
ศูนย์สุขภาพหญิง โรงพยาบาลพญาไท 2

10 คำถาม? ยอดนิยม เกี่ยวกับผู้หญิงวัยทอง