วิวัฒนาการของการผ่าตัดรักษา “โรคกระดูกสันหลัง” ในปัจจุบัน ก้าวไกลไปจากอดีตเป็นอย่างมาก จากการผ่าตัดเปิดแผลใหญ่สู่ “การผ่าตัดแผลเล็กผ่านกล้อง” คือ สุดยอดนวัตกรรมทางการแพทย์ไทยในการผ่าตัดรักษาโรคกระดูกสันหลัง ซึ่งช่วยให้คนไข้เจ็บตัวน้อย ฟื้นตัวเร็ว และไม่มีผลแทรกซ้อน

เครือโรงพยาบาลพญาไท เป็น “ผู้นำ” ด้านการนำนวัตกรรมการผ่าตัดรักษา “โรคระบบประสาทและไขสันหลัง” ซึ่งมีประสบการณ์มาอย่างยาวนาน โดยมี นายแพทย์ธีรศักดิ์ พื้นงาม ศัลยแพทย์สมองและระบบประสาท และศัลยแพทย์ระบบประสาทไขสันหลัง และแพทย์หัวหน้าศูนย์ Mini Spine Center หรือ ศูนย์ผ่าตัดรักษาโรคกระดูกสันหลังผ่านกล้อง รพ.พญาไท 2 เป็นผู้บุกเบิกและนำแนวทาง “Minimally Invasive Neurosurgery” หรือ “การผ่าตัดแผลเล็ก” มาใช้ในประเทศไทยกว่า 15 ปี ด้วยการเริ่มใช้เทคโนโลยีด้วยการนำกล้องผ่าตัดแบบแผลเล็กในโรคสมอง ขยายไปสู่ผ่าตัดแผลเล็กในผู้ป่วยโรคกระดูกสันหลัง…จนประสบผลสำเร็จเป็นคนแรกของไทย!!

จุดเริ่มต้น…ของการผ่าตัดแผลเล็กในเมืองไทย

คุณหมอธีรศักดิ์ เล่าว่า “ในช่วงที่เรียนศัลยแพทย์ผ่าตัดทางสมองที่ประเทศเยอรมัน ได้ฝึกฝนเรียนรู้และฝึกอบรมจากผู้ถ่ายทอด ตลอดจนการปฏิบัติงานจริงอย่างต่อเนื่องเป็นเวลาหลายปี จากนั้นจึงได้นำแนวทางการผ่าตัดแบบแผลเล็กมาใช้กับเมืองไทย”

เมื่อได้เข้ามาร่วมงานกับ รพ.พญาไท นพ.ธีรศักดิ์ ก็ได้เป็นผู้ริเริ่มนำเทคโนโลยีการผ่าตัดสมอง มาใช้ในการผ่าตัดกระดูกสันหลัง เนื่องจากในสมัยก่อนเทคโนโลยีถูกนำมาใช้การผ่าตัดโรคสมองเป็นหลัก ขณะที่การรักษาผ่าตัดโรคกระดูกสันหลังยังไม่มีเทคโนโลยีเข้ามาใช้ ทำให้การผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท ยังเป็นเรื่องน่ากลัวสำหรับคนไข้อย่างมาก ทั้งที่ในความจริงแล้วโรคกระดูกสันหลังกดทับเส้นประสาทมีเพียงเส้นเดียว ไม่ได้อันตรายเท่ากับการผ่าตัดสมอง ซึ่งมีเส้นประสาทเป็นร่างแห่จำนวนมาก

ผ่าตัดแผลเล็กรักษาเนื้องอกในสมอง…หนึ่งในความภาคภูมิใจ

เคสการรักษาเนื้องอกในสมองที่โด่งดังของ ‘น้องลูกหมี-ลักษมี ทรัพย์ปรุง’ อดีตดาราเด็กเมื่อสิบกว่าปีก่อน หลังได้รับการผ่าตัดแผลเล็ก เพื่อรักษาเนื้องอกในสมอง ประสบความสำเร็จด้วยดี ด้วยฝีมือการผ่าตัดรักษาของ..นายแพทย์ธีรศักดิ์ พื้นงาม คือหนึ่งในความภาคภูมิใจของคุณหมอท่านนี้

“การผ่าตัดก็เหมือนนักบินที่ต้องมีชั่วโมงบินสูง เพราะต้องเรียนรู้และฝึกฝนจนชำนาญ โดยเฉพาะการผ่าตัดแผลเล็กที่ต้องใช้เครื่องมือ แพทย์จึงต้องมีความชำนาญสูง ทั้งการใช้ข้อมูลและเก็บรายละเอียดของงานเป็นอย่างมาก ตลอดจนต้องมีความแม่นยำในตำแหน่งผ่าตัดสูง”

การผ่าตัดแผลเล็ก…ในคนไข้กระดูกสันหลังทับเส้นประสาท

“ช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ผมได้นำเทคโนโลยีในการผ่าตัดสมองมาใช้กับการผ่าตัดกระดูกสันหลัง ซึ่งแต่เดิมการผ่าตัดทั่วไปจะเปิดแผลใหญ่ด้วยตาปล่า ไม่มีเครื่องมือพิเศษมาช่วย เป็นจุดที่ผมเริ่มสนใจและค้นคว้าในต่างประเทศแล้วพบว่า มีการผ่าตัดกระดูกสันหลังทับเส้นประสาทมากว่า 10 ปีแล้ว จึงเริ่มใช้กล้องเล็กๆ สอดเข้าไปผ่าตัดกระดูกสันหลังแผลเล็กกับคนไข้ของ รพ.พญาไท ซึ่งทำให้คนไข้หายปวด เจ็บตัวน้อย ฟื้นตัวได้เร็ว หลังผ่าตัดเสร็จเช้า ช่วงเย็นสามารถกลับบ้านได้เลย ถือเป็นการปฏิรูปการผ่าตัดแผลเล็กผ่านกล้องในหมอนรองกระดูกสันหลัง ได้สำเร็จเป็นแห่งแรก”

เพราะเป็นโรคที่พบบ่อย…เทคนิคการรักษาจึงพัฒนาอยู่ตลอด

นายแพทย์ธีรศักดิ์ กล่าวว่า “โรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท เป็นโรคที่พบบ่อยในคนไทย ซึ่งหลังจากการผ่าตัดแผลเล็กประสบความสำเร็จ ก็ได้พัฒนาต่อไปเป็นการฉีดยาชาแทนการใช้ดมยาแล้วผ่าตัด รวมถึงการนำแสงเลเซอร์ที่ใช้ในการผ่าตัดโรคสมองต่างๆ มาใช้ร่วมกับการผ่าตัดหมอนรองกระดูกสันหลังในประเทศไทยเป็นแห่งแรก รวมถึงได้มีการนำเครื่องมือที่เรียกว่านาวิเกเตอร์ ซึ่งเป็นเครื่องมือที่สามารถคำนวณหาพิกัดต่างๆ ของกระดูกสันหลังบริเวณที่จะทำผ่าตัดมาใช้อีกด้วย”

หลังจาก รพ.พญาไท นำเทคโนโลยีการผ่าตัดแบบแผลเล็กด้วยกล้อง เข้ามาใช้กับผู้ป่วยโรคกระดูกสันหลังทำให้วงการแพทย์ไทยเกิดการตื่นตัว ขณะที่คนไข้เองก็ไม่กลัวการผ่าตัดอีกต่อไป ทางรพ.พญาไท จึงได้เปิดศูนย์ระบบประสาทไขสันหลังขึ้นในปี 2546 และต่อมาได้เปิดศูนย์ “Mini Spine Center” หรือ “ศูนย์ผ่าตัดรักษาโรคกระดูกสันหลังผ่านกล้อง” ขึ้นมา

ความโดดเด่น…ที่ทำให้คนไข้กระดูกสันหลังเชื่อมั่นใน รพ.พญาไท 2

นายแพทย์ธีรศักดิ์ กล่าวว่า “ทีม Mini Spine ของ รพ.พญาไท 2 มีจุดเด่นและความต่างจากที่อื่น คือ จะมีแพทย์ผ่าตัดกระดูก สันหลังที่มีความเชี่ยวชาญชำนาญ 2 ทีม คือ ทีมศัลยแพทย์ระบบประสาทผ่าตัดสมอง และศัลยแพทย์ระบบประสาทไขกระดูกสันหลัง ซึ่งการที่เป็นศัลยแพทย์ประสาททำงานเกี่ยวสมองจึงทำให้การทำงานละเอียดและสามารถนำประสบการณ์การผ่าตัดสมองผ่านกล้อง มาใช้กับการผ่าตัดหมอนรองกระดูกสันหลังได้เป็นอย่างดี”

ปัจจุบันศูนย์ Mini Spine มีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญประมาณ 6-7 ท่าน ซึ่งมีการทำงานเป็นทีม มีการตัดสินใจร่วมกันตามความรู้ความชำนาญเชิงลึกในแต่ละด้าน…เพราะคนไข้ที่มาใช้บริการจะมีทุกรูปแบบ ทำให้มีวิธีการรักษาหลากหลาย โดยหลังจากวินิจฉัยคนไข้แล้วก็จะมีการมาประชุมร่วมกันว่า ควรจะใช้วิธีการรักษาแบบไหนและตัดสินใจให้คนไข้โดยวิธีที่ดีที่สุด

การผ่าตัดกระดูกสันหลังในวันนี้…จะไม่น่ากลัวอีกต่อไป

“ภาพของการผ่าตัดกระดูกสันหลังที่ดูน่ากลัวในสมัยก่อนได้เปลี่ยนไปแล้ว ทำให้ในปัจจุบันคนไข้ที่มารักษาไม่กลัวการผ่าตัดอีกต่อไป เพราะเขามีความหวังว่ารักษาหายได้ ทำให้ศูนย์ได้ช่วยคนไข้โรคกระดูกสันหลังไม่ให้ทุกข์ทรมานได้เป็นจำนวนมาก”

ปัจจุบันมีคนไข้เข้ารับการผ่าตัดรักษาโรคกระดูกสันหลังกับศูนย์ฯ แล้วกว่า 1,000 ราย หรือมารักษาอย่างน้อยประมาณ 100 รายต่อปี นับตั้งแต่เปิดศูนย์ฯ มา เป็นการยืนยันได้ว่า…การผ่าตัดโรคกระดูกสันหลังแบบแผลเล็ก คืออีกทางเลือกใหม่ที่ดีสำหรับผู้ป่วย

นพ. ธีรศักดิ์ พื้นงาม
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านสมองและระบบประสาท
ศูนย์สมองและกระดูกสันหลัง โรงพยาบาลพญาไท 2

ผ่าตัดแผลเล็ก..โรคกระดูกสันหลัง อีกหนึ่งความสำเร็จของ รพ.พญาไท2