ใครๆ ก็ไม่อยากเจอกับวัยทองทั้งนั้น แต่เมื่อระยะเวลาผ่านไปทุกคนล้วนแล้วแต่ต้องเผชิญกับช่วงเวลาของ “วัยทอง” ด้วยกันทั้งนั้น แต่จะทำอย่างไรที่จะผ่านวัยทองไปได้ด้วยดี เราไปทำความรู้จักกับวัยทองให้มากขึ้นกันดีกว่า เพื่อจะได้เตรียมพร้อมรับมือได้อย่างไร้กังวล!

ทำไมต้องเป็น “วัยทอง”

วัยทอง (Menopause) หมายถึง ผู้หญิงเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนซึ่งเริ่มต้นตั้งแต่อายุ 45 – 55 ปี ที่เรามักเรียกว่าวัยกลางคนซึ่งเป็นไปตามกฎแห่งธรรมชาติที่ถึงเวลาของรังไข่ หยุดทำหน้าที่ทำให้ฮอร์โมนน้อยลงส่งผลให้เกิดอาการต่างๆตามมา ในผู้หญิงที่ตัดรังไข่ก็สามารถเกิดวัยทองได้ทันทีเช่นกัน เนื่องจากไม่มีรังไข่ผลิตฮอร์โมน

วัยทองกับผู้หญิง

โดยปกติแล้วผู้หญิงทุกคนจะมีรังไข่อยู่ที่ปีกมดลูกทั้ง 2 ข้าง ซ้ายขวา ทำหน้าที่ในการสร้างฮอร์โมน ทำให้เรามีรูปร่างลักษณะของความเป็นหญิง เช่น ผิวหนังนุ่ม เต้านมเต่งตึง มีน้ำมีนวล มีประจำเดือน มีกระดูกที่แข็งแรง เมื่อรังไข่หมดหน้าที่ทำให้ขาดฮอร์โมน ประจำเดือนไม่มีและเกิดอาการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายและอารมณ์ต่างๆ เรียกว่าอาการ “วัยทอง” ตามมานั่นเอง

จะสังเกตได้อย่างไร…เมื่อเข้าสู่วัยใกล้หมดประจำเดือน?

ในแต่ละคนวัยทองก็จะมาในช่วงอายุที่แตกต่างกัน บางคนประจำเดือนหมดเร็ว บางคนประจำเดือนหมดช้า แต่เราสามารถสังเกตได้จากการมาของประจำเดือนที่ไม่สม่ำเสมอเหมือนแต่ก่อน อาจจะเริ่มสังเกตได้หลังอายุ 40 ปี พอขึ้นอายุ 45 ปี ประจำเดือนผิดปกติชัดเจนขึ้น บางครั้ง 2 – 3 เดือนมาครั้ง เพราะรังไข่ผลิตฮอร์โมนน้อยลงเรื่อยๆ จนกระทั่งเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน

ร้อนวูบวาบ หงุดหงิดง่าย สัญญาณ… “วัยทอง”

เมื่อเข้าสู่วัยทองแล้วจะส่งผลให้ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดลงหลังจากรังไข่หยุดทำหน้าที่ จึงทำให้ร่างกายเกิดความเปลี่ยนแปลงหลายอย่าง ทั้งร้อนวูบวาบ เหงื่อออกหนาวสั่นช่วงกลางคืน เยื่อบุช่องคลอดแห้งและบางลงทำให้เจ็บขณะร่วมเพศ ปัสสาวะบ่อยกลั้นไม่อยู่ นอนหลับยาก อารมณ์เครียดง่าย ซึมเศร้าโดยไม่ทราบสาเหตุ ลงพุง ผิวหนัง เหี่ยว อาการที่อาจพบได้หลังจากหมดประจำเดือนไปแล้วหลายปี ได้แก่ โรคกระดูกพรุน โรคหัวใจและหลอดเลือด ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ บางคนมีอาการมาก-น้อยแตกต่างกันไป

ปรับสมดุลฮอร์โมนเตรียมพร้อมรับวัยทอง

โดยปกติแล้วระดับของสมดุลของฮอร์โมนจะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงได้ตั้งแต่อายุประมาณ 25 ปีขึ้นไป และเมื่อความสมดุลของฮอร์โมนเสียไปก็อาจก่อให้เกิดภาวะหรืออาการผิดปกติบางอย่างที่เกี่ยวข้องกับความผิดปกติของระดับฮอร์โมนได้ ดังนั้นการตรวจวัดระดับฮอร์โมนจะสามารถลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นก่อนวัยอันควรได้ เช่น การป้องกันการเกิดมะเร็งมดลูก ป้องกันภาวะกระดูกบางและกระดูกพรุน โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคความดันโลหิตสูง ภาวะอ้วน และโรคอื่นๆ ที่อาจตามมาได้

เพราะวัยทองไม่ใช่เรื่องน่ากลัว… เพียงเรียนรู้และเข้าใจก็สามารถก้าวเข้าสู่วัยทองได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้วล่ะ!

พญ. ศิริอร สุมาลย์นพ
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านนรีเวชศาสตร์และสตรีวัยทอง
ศูนย์สุขภาพหญิง โรงพยาบาลพญาไท 2

หนีวัยทองไม่พ้น! งั้นมาเตรียมพร้อมรับมือกันเถอะ