หลังการผ่าตัดริดสีดวงทวารและฝีคัณฑสูตร คนไข้อาจยังรู้สึกเจ็บแผลในคืนแรก แต่สามารถบรรเทาได้ด้วยยาแก้ปวด และอาการมักจะทุเลาลงอย่างเห็นได้ชัดในวันรุ่งขึ้น ในขณะที่คนไข้บางรายอาจยังมีความกังวลเกี่ยวกับการผ่าตัดฝีคัณฑสูตรมากกว่าริดสีดวง เพราะเป็นโรคชื่อแปลกที่ไม่ค่อยคุ้นเคย แต่แท้จริงแล้วแผลฝีคัณฑสูตรมักจะเจ็บน้อยกว่า และสามารถดูแลแผลผ่าตัดแบบถูกวิธีได้ง่ายๆ ดังนี้..
การดูแลแผลหลังผ่าตัดริดสีดวงทวารและฝีคัณฑสูตร
นายแพทย์ธีรสันติ์ ตันติเตมิท ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านลำไส้ใหญ่และทวารหนัก ประจำโรงพยาบาลพญาไท 2 ได้แนะนำแนวทางการดูแลแผลหลังผ่าตัดริดสีดวงทวารและฝีคัณฑสูตรไว้ ดังนี้
- แผลสามารถถูกน้ำสะอาดได้ ใช้น้ำประปาล้างทำความสะอาดแผลได้ตามปกติ ไม่จำเป็นต้องใช้น้ำเกลือ
- อาจใช้ฝักบัวหรือสายชำระที่สะอาดฉีดล้างบริเวณแผลและทวารหนักได้
- ควรใช้สบู่อ่อนล้างทำความสะอาดแผลเช้า กลางวัน เย็น ก่อนนอน และหลังถ่ายอุจจาระเป็นอย่างน้อย
- ควรล้างแผลหากรู้สึกเจ็บ แสบ คัน แฉะบริเวณก้นหรือทวารหนัก ล้างได้บ่อยครั้งเท่าที่ต้องการ ไม่จำเป็นต้องล้างเฉพาะหลังขับถ่ายเพียงอย่างเดียว
- ซับแผลให้แห้งเบาๆ หลังทำความสะอาด โดยใช้ผ้าสะอาดหรือกระดาษทิชชู่เนื้อนุ่ม ไม่ควรเช็ดแรง จะทำให้อักเสบหรือมีเลือดออกได้
- ท่าที่เหมาะสมในการพักฟื้นหลังผ่าตัด คือ ท่านอนหงาย นอนตะแคง หรือนอนคว่ำ
- กินอาหารได้ตามปกติ กินข้าวสวยได้ ไม่จำเป็นต้องกินเฉพาะอาหารอ่อน
สิ่งที่ควรรู้และข้อควรระวังหลังผ่าตัดริดสีดวงทวารหรือฝีคัณฑสูตร
- ไม่ควรแช่ก้นในน้ำอุ่นหรือด่างทับทิมถ้าไม่จำเป็น
- ควรพักหยุดงาน หลีกเลี่ยงการเดินมากๆ หรือนั่งนานๆ
- หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- วันรุ่งขึ้นที่ถ่ายอุจจาระครั้งแรกจะเจ็บแต่ไม่มากอย่างที่คิด
- ไม่ควรนั่งเบ่งถ้าไม่รู้สึกปวดถ่าย
- หลีกเลี่ยงการออกแรงเบ่งแรงๆ ควรออกแรงเบ่งน้อยกว่าปกติสักครึ่งหนึ่ง
- เวลาถ่ายอาจมีเลือดออกเล็กน้อยเป็นหยดๆ และหยุดหลังถ่าย หากมีเลือดออกมากกว่านั้นควรปรึกษาแพทย์
- ไม่ควรมีลิ่มเลือดออกมา
- หลังผ่าตัดแผลอาจมีอาการบวมบริเวณปมไหมและทวาร ซึ่งจะคลำได้ตามจำนวนหัวริดสีดวงที่ตัดไปแล้ว และแผลจะยุบเมื่อไหมละลายหมดหลังผ่าตัดประมาณ 3 สัปดาห์เป็นต้นไป
- หลังผ่าตัดฝีคัณฑสูตรคนไข้บางรายจะมีหนองและน้ำเหลืองออกมามากในช่วงแรก อาการเจ็บและน้ำเหลืองจะน้อยลงหลังผ่านสัปดาห์แรกไปแล้ว
- หลังผ่าตัดฝีคัณฑสูตรประมาณ 1 สัปดาห์ สามารถทำกิจวัตรประจำวันและออกกำลังกายได้ตามปกติ
- แต่ถ้าเป็นการผ่าตัดริดสีดวงควรออกกำลังกายหลังผ่านไปสัก 2 สัปดาห์ เพราะอาจมีเลือดออกได้
- แผลผ่าตัดริดสีดวงจะหายเป็นปกติภายในระยะเวลาประมาณ 1-2 เดือน แต่ฝีคัณฑสูตรอาจใช้เวลาถึง 3 เดือน
ข้อสังเกตเรื่องการขับถ่ายหลังผ่าตัดริดสีดวงทวารและฝีคัณฑสูตร
ถ่ายไม่ออกหรือไม่ถ่าย
- หากขับถ่ายไม่ออกเกิน 2 วัน ควรใช้ยาระบายช่วย ได้แก่ MOM (Milk of Magnesia) 30 cc. หรืออาจใช้ยาสวนทวารร่วมด้วย ได้แก่ Unison, Fleet, Enema หรือ Glycerine เป็นต้น หากใช้แล้วไม่ได้ผลควรปรึกษาแพทย์
ถ่ายบ่อยเกินไป
- หลังผ่าตัดอาจรู้สึกปวดถ่ายไวกว่าปกติจึงทำให้ถ่ายบ่อย แต่ถ้าถ่ายบ่อยเกินไปจะไม่ดีกับแผลผ่าตัด ต้องรีบปรึกษาแพทย์
หลังผ่าตัดริดสีดวงทวารหรือฝีคัณฑสูตร หากมีอาการต่อไปนี้ต้องรีบมาพบแพทย์
- ถ่ายเป็นลิ่มเลือดปริมาณมากโดยไม่ค่อยมีอุจจาระออกมา
- เจ็บแผลมาก มีไข้ ปวดตลอดเวลา มีหนองหรือน้ำเหลืองออกมาในปริมาณมาก
- มีไข้สูงไม่ทราบสาเหตุและซึมลง
