ปกติมนุษย์เราจะมีต่อมน้ำลายทั้งหมด 3 คู่หลัก ได้แก่ ต่อมน้ำลายหน้าหู,ต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกร และต่อมน้ำลายใต้ลิ้น โดยทั้งหมดมีหน้าที่สร้างน้ำลายชนิดต่างๆภายในช่องปาก และด้วยโรค “เนื้องอกต่อมน้ำลายหน้าหู” มีโอกาสเกิดขึ้นน้อย (3-4%ของเนื้องอกบริเวณศีรษะและลำคอ) ทำให้เรามักไม่คุ้นหูกับโรคนี้ซักเท่าไหร่แต่หากโรคนี้เกิดขึ้นแล้วการวินิจฉัยต้องมีการส่งตรวจชิ้นเนื้อ ส่วนการรักษาโรคเกือบทั้งหมดก็คือการผ่าตัดนำก้อนเนื้อออกที่เรียกว่า Paraotidectomy

ใครบ้าง? ที่มีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรค

แม้สาเหตุของการเกิดมะเร็งต่อมน้ำลายหน้าหูจะยังไม่มีการพิสูจน์ที่ชัดเจน แต่มีการสันนิษฐานกลุ่มเสี่ยงจากผู้ป่วยที่เคยเกิดโรค ได้แก่ การได้รับรังสี ผู้ที่ทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม เช่น โรงงานผลิตยางที่เจอสารพวกไนโตรซามีน (Nitrosamine) หรือโรงงานผลิตแก้วที่ต้องสัมผัสฝุ่นซิลิก้า (Silica Dust) ส่วนเนื้องอกต่อมน้ำลายหน้าหูบางชนิดนั้นอาจมีสาเหตุมาจากการสูบบุหรี่

คลำพบก้อน หน้าเบี้ยว สัญญาณร้ายควรรีบพบแพทย์

ไม่ว่าจะเป็นเนื้อดีหรือเนื้อร้าย เนื้องอกต่อมน้ำลายหน้าหูมักไม่แสดงอาการเจ็บปวดคนไข้จึงต้องพึงสังเกตก้อนบริเวณต่อมน้ำลายหากคลำพบก้อนผิดปกติควรรีบมาพบแพทย์และหากเป็นก้อนเนื้อมะเร็ง อาจส่งผลให้มีอาการหน้าเบี้ยว หลับตาไม่สนิท หรือยิ้มแล้วมุมปากไม่ยกขึ้น

ก้อนเนื้อดีหรือร้าย รู้ได้ด้วยขั้นตอนการตรวจนี้!

แพทย์ตรวจร่างกาย ซักประวัติ และดูขนาดของก้อนเนื้อ
เจาะก้อนเนื้อเพื่อนำเซลล์ ของก้อนไปตรวจวินิจฉัย
เมื่อได้ผลตรวจชิ้นเนื้อแล้ว อาจต้องCT scan หรือMRI เพิ่มเติมเพื่อวางแผนการผ่าตัด

รพ.พญาไท 2 เตรียมพร้อมเทคนิคการผ่าตัด Paraotidectomy

การผ่าตัดเนื้องอกบริเวณต่อมน้ำลายหน้าหูจะลงแผลตั้งแต่หน้าหูอ้อมไปจนถึงกกหูก่อนที่จะผ่าตัดก้อนเนื้อออก แพทย์จะค้นหาเส้นประสาทที่มาเลี้ยงใบหน้าของผู้ป่วยและเก็บเส้นประสาทไว้ให้ครบโดยตำแหน่งของต่อมน้ำลายจะประกบเส้นประสาทที่มาเลี้ยงกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้า หากเก็บเส้นประสาทไม่ครบหรือเกิดอุบัติเหตุระหว่างการผ่าตัด จะทำให้กล้ามเนื้อแสดงอารมณ์ของใบหน้าทำงานผิดปกติ เช่นปากเบี้ยว ยักคิ้วไม่ได้ แก้มหย่อนปิดตาไม่สนิท มีโอกาสตาบอดตามมาหากขาดการดูแลที่ถูกต้องการผ่าตัดParaotidectomy จึงเป็นวิธีการรักษาที่ต้องอาศัยความละเอียดและความเชี่ยวชาญของทีมแพทย์เป็นพิเศษเพื่อลดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงที่อาจเกิดขึ้นกับคนไข้หลังการผ่าตัด

“ถ้าไม่มีข้อจำกัดหรือก้อนเนื้องอกมีขนาดใหญ่เกินไป ปัจจุบันสามารถผ่าตัดซ่อนบาดแผลได้ โดยการลงแผลซ่อนเข้าไปในไรผมทำให้ไม่เห็นแผลเป็นเหมือนเมื่อก่อน”

กรณีที่คนไข้เป็นมะเร็งต่อมน้ำลายหน้าหูขนาดใหญ่อาจจำเป็นต้องผ่าตัดเอาผิวหนังบริเวณนั้น และเลาะต่อมน้ำเหลืองออก นอกจากตัดก้อนเนื้อออกแล้ว ยังจำเป็นต้องซ่อมแผลคือเอาเนื้อจากอวัยวะอื่น เช่นเนื้อหน้าอก เนื้อขา มาซ่อมบริเวณที่ผ่าตัดเพื่อให้คนไข้กลับไปใช้ชีวิตได้ใกล้เคียงกับปกติมากที่สุด

นพ. ธนุศักดิ์ ศรีใจ
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโสต ศอ นาสิกวิทยา
ศูนย์ศัลยกรรมศีรษะและลำคอ โรงพยาบาลพญาไท 2

เนื้องอกต่อมน้ำลายหน้าหู รักษาได้ด้วยการผ่าตัด Paraotidectomy