นับเป็นอีกโรคที่คนไทยควรหันมาให้ความสำคัญกันอย่างจริงจัง เพราะพบว่าคนไทย 11 คน จะป่วยเป็นเบาหวาน 1 คน หรือ คิดเป็น 9.8 % ของประชากรทั้งหมด โรคนี้น่ากลัวอย่างไรมาฟัง นพ.รัฐพงศ์ จิวะรังสินี อายุรศาสตร์, อายุรศาสตร์โรคต่อมไร้ท่อและเมตะบอลิสม คลินิกเบาหวานและต่อมไร้ท่อ โรงพยาบาลพญาไท 3 อธิบายกันดีกว่า
คุณหมอรัฐพงศ์ อธิบายว่า โดยปกติ ร่างกายเรามีกลไกควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้เหมาะสม มีฮอร์โมนอินสุลินซึ่งหลั่งจากตับอ่อน เป็นส่วนสำคัญในการลดระดับน้ำตาลในเลือด ไปเก็บยัง กล้ามเนื้อ เนื้อเยื่อไขมัน และตับ และยังช่วยยับยั้งการผลิตน้ำตาลจากตับ หากระดับอินสุลินไม่เพียงพอ ระดับน้ำตาลในเลือดก็จะสูงขึ้น หรือถ้าอินสุลินออกฤทธิ์ไม่เต็มที่ ร่างกายตอบสนองต่ออินสุลินน้อยลง(ภาวะดื้ออินสุลิน) ก็ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเช่นกัน
90% ของผู้ป่วยเบาหวานในไทย… เป็นเบาหวานชนิดที่ 2
คุณหมอรัฐพงศ์ อธิบายอีกว่า เบาหวานแบ่งเป็น 4 ประเภทใหญ่ๆ คือ เบาหวานชนิดที่ 1, เบาหวานชนิดที่ 2, เบาหวานขณะตั้งครรภ์ และเบาหวานชนิดอื่นๆ
โดยเบาหวานชนิดที่ 2 เกิดจากภาวะดื้ออินสุลิน (Insulin resistance) ตามปกติ เมื่อรับประทานอาหารแล้ว ตับอ่อนจะพยายามผลิตอินสุลิน เพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือด แต่ภาวะดื้ออินสุลิน ทำให้อินสุลินออกฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลได้ไม่ดี ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง และถ้าระดับน้ำตาลในเลือดสูงเป็นเวลานาน ก็ยังส่งผลให้ระดับน้ำตาลนั้นเป็นพิษกับตับอ่อน (Glucotoxicity) ทำให้ตับอ่อนผลิตอินสุลินได้น้อยลงเกิดภาวะขาดอินสุลินร่วมด้วยได้
ผู้ป่วยโรคเบาหวาน มีอาการอย่างไร
อาการของโรคนี้ แบ่งได้เป็น
- อาการของระดับน้ำตาลในเลือดสูง – ระดับน้ำตาลในเลือดที่สูง ทำให้เกิดอาการ ปัสสาวะบ่อย หิวน้ำบ่อย น้ำหนักลด มีมดตอมปัสสาวะ อ่อนเพลีย แต่อาการเหล่านี้บางทีอาจสังเกตได้ยากเนื่องจาก อาการอาจจะเกิดช้าๆ ค่อยเป็นค่อยไป ผู้ป่วยสังเกตได้ไม่ชัดเจน
- อาการของภาวะแทรกซ้อนจากเบาหวาน – เมื่อป่วยเป็นเวลานานแล้วไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม อาจเกิดอาการของภาวะแทรกซ้อนในอวัยวะส่วนต่างๆ เช่น
- ไต – ปัสสาวะเป็นฟอง ตัวบวม อ่อนเพลีย คลื่นใส้ ซีด ถ้าเป็นรุนแรงอาจถึงขั้นไตวายต้องได้รับการฟอกไต
- หัวใจ – ผู้ป่วยเสี่ยงเกิดภาวะเส้นเลือดหัวใจตีบ อาจมีอาการเจ็บหน้าอก เหนื่อยง่าย นอนราบไม่ได้ ขาบวม
- ตา – เป็นอวัยวะที่เกิดโรคแทรกซ้อนจากเบาหวานได้บ่อย เบาหวานขึ้นตาระยะแรก ๆ อาจไม่มีอาการอะไรเลย แต่สามารถตรวจพบโดยการตรวจจอประสาทตา แต่ถ้าเป็นระยะรุนแรงสามารถทำให้สูญเสียการมองเห็นได้
- เท้า – แผลที่เท้าเป็นสิ่งที่พบได้บ่อย ผู้ป่วยบางรายอาจมีแผลเรื้อรัง หายช้า บางรายเป็นแผลลุกลามอย่างรวดเร็ว หากรุนแรงมากอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้
- ระบบเส้นประสาท – ผู้ที่ป่วยเบาหวานเป็นเวลานาน ระบบประสาทส่วนปลายเสื่อมได้ ทำให้มีอาการชาปลายมือ เท้า บางคนอาจปวดแสบปวดร้อน คล้ายเข็มทิ่ม
- สมอง – ผู้ป่วยที่ควบคุมไม่ดีอาจมีอาการเส้นเลือดสมองตีบ ทำให้เกิดอัมพฤกต์ อัมพาตได้
จะเห็นว่าภาวะแทรกซ้อนของเบาหวานนั้นมีหลายรูปแบบ ที่เกิดกับอวัยวะต่างๆ ในร่างกายของเรา ทั้งนี้ ยากจะสังเกตอาการบางอย่างในระยะเริ่มต้น ดังนั้น การเจาะเลือดเพื่อตรวจระดับน้ำตาลจึงมีประโยชน์ในการค้นหาเบาหวาน
นพ.รัฐพงศ์ จิวะรังสินี
อายุรศาสตร์, อายุรศาสตร์โรคต่อมไร้ท่อและเมตะบอลิสม
ศูนย์เบาหวานและต่อมไร้ท่อ โรงพยาบาลพญาไท 3
