โรคหลอดเลือดสมอง (อัมพฤกษ์ – อัมพาต) หรือ Stroke คือภาวะที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยง เนื่องจากหลอดเลือดตีบ หลอดเลือดอุดตัน หรือหลอดเลือดแตกส่งผลให้เนื้อเยื่อในสมองถูกทำลาย การทำงานของสมองหยุดชะงัก ซึ่งคนส่วนใหญ่กว่า 80 % เป็นชนิดหลอดเลือดสมองตีบและอุดตัน (Ischemic stroke) และอีกประมาณ 20 % เป็นหลอดเลือดสมองแตก (Hemorrhagic stroke)
สาเหตุของโรคหลอดเลือดสมองตีบและอุดตันเกิดจาก
- หลอดเลือดแดงตีบตันเนื่องจากมีการสะสมของไขมันที่ผนังหลอดเลือด เกิดจากโรคความดันสูง,ไขมัน,เบาหวาน
- เกิดจากมีลิ่มเลือด (ส่วนใหญ่มาจากหัวใจ) อุดหลอดเลือดแดงที่สมอง เช่น โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ
- สาเหตุอื่นๆ เช่น โรคเลือดแข็งตัวผิดปกติ, หลอดเลือดแดงอักเสบ, การติดเชื้อ, ยาเสพติด
ปัจจัยเหล่านี้เสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง
- ความดันโลหิตสูง
- ภาวะไขมันในเลือดสูง
- โรคเบาหวาน
- โรคหัวใจ เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ, ลิ้นหัวใจผิดปกติ
- การสูบบุหรี่และการดื่มสุรา
- อายุที่มากขึ้น
อาการของโรคหลอดเลือดสมอง หรือ อัมพาตเฉียบพลัน
- อ่อนแรงหรือชาครึ่งซีกของร่างกาย
- เวียนศีรษะ บ้านหมุน เดินลำบาก
- ปวดศีรษะรุนแรงเฉียบพลัน
- ตามัว เห็นภาพซ้อน มองไม่เห็น
- พูดไม่ชัด นึกคำพูดไม่ออก ไม่เข้าใจคำพูด
โดยอาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นอย่างเฉียบพลันทันทีทันใด หากพบความผิดปกติเหล่านี้ อย่านิ่งนอนใจ ควรรีบพบแพทย์โดยเร็ว เพราะนั่นอาจเป็นสัญญาณอันตรายของโรคหลอดเลือดสมองได้
การตรวจความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง หรืออัมพาต นั้นทำได้หลายวิธี ดังนี้
- การตรวจเลือด ตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด ตรวจระดับน้ำตาลและไขมัน ตรวจการแข็งตัวของเลือดเพื่อหาปัจจัยเสี่ยงของโรค
- การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
- การตรวจด้วยเครื่องอัลตร้าซาวด์ ได้แก่ การตรวจหลอดเลือดที่คอ การตรวจหลอดเลือดในสมอง การตรวจหัวใจ
- การตรวจทางรังสี ได้แก่ การตรวจสมองด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Brain) การตรวจสมองด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI Brain)
โรคหลอดเลือดสมอง หรืออัมพาต รักษาอย่างไร?
สำหรับการรักษานั้นขึ้นอยู่กับชนิด ความรุนแรง และระยะเวลาที่ผู้ป่วยมีอาการ ยิ่งเข้ารับการรักษาเร็วเท่าไร ความพิการและอัตราการตายจะลดลงมากเท่านั้น
โรคหลอดเลือดสมองตีบ ตัน แตก รักษาเร็ว..ยิ่งมีโอกาสมาก
หากผู้ป่วยพบความผิดปกติ และรีบมาโรงพยาบาลภายในระยะเวลาไม่เกิน 4.5 ชั่วโมงหลังมีอาการ แพทย์จะให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดดำ (rtPA : recombinant tissue plasminogen activatorหากผู้ป่วยพบความผิดปกติ และรีบมาโรงพยาบาลภายในระยะเวลาไม่เกิน 4.5 ชั่วโมงหลังมีอาการ แพทย์จะให้ยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดดำ (rtPA : recombinant tissue plasminogen activator ) เพื่อรักษา นอกจากนี้ยังมีการรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดระยะเฉียบพลันที่เกิดจากหลอดเลือดสมองเส้นหลักอุดตันด้วยการรักษาผ่านสายสวนหลอดเลือด (Mechanical Thrombectomy) ซึ่งแพทย์ต้องพิจารณาตามความเหมาะสมในผู้ป่วยแต่ละราย
ปรับพฤติกรรมลดความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง อัมพาต
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- ควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสม
- งดสูบบุหรี่ หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- ตรวจสุขภาพประจำปีเพื่อค้นหาปัจจัยเสี่ยง
- รับประทานอาหารที่ประโยชน์ หลีกเลี่ยงอาหารรสหวาน มัน เค็ม
- ควบคุมระดับความดันโลหิต ไขมัน และน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
หากมีอาการผิดปกติที่สงสัยว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมอง ควรรีบมาพบแพทย์ แม้ว่าอาการเหล่านั้นจะหายได้เองเป็นปกติ
ผู้ที่เป็นโรคหลอดเลือดสมองแล้วจะมีโอกาสเป็นซ้ำได้ ในกรณีที่เป็นชนิดตีบหรืออุดตันแพทย์จะรักษาโดยให้กินยาต้านเกล็ดเลือด ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ผู้ป่วยต้องรับประทานยาอย่างสม่ำเสมอ และไม่ควรหยุดยาเอง
การป้องกันเป็นการรักษาโรคหลอดเลือดสมองที่ดีที่สุด ทุกคนสามารถทำได้ด้วยการเริ่มต้นดูแลเอาใจใส่สุขภาพของตนเอง หมั่นตรวจสุขภาพและควบคุมปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคและสำหรับกรณีของผู้ที่เคยมีอาการหลอดเลือดสมอง ควรรับประทานยาตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัดเพื่อช่วยลดโอกาสการเกิดซ้ำ
โรงพยาบาลพญาไท 3
