คุณแม่ตั้งครรภ์...กินปลาอะไรดี?

ระหว่างการตั้งครรภ์ คุณหมอมักจะบอกให้คุณแม่ทานอาหารที่มีประโยชน์ โดยเน้นที่ “โปรตีนจากเนื้อสัตว์ วิตามินและเกลือแร่ จากผักและผลไม้” ซึ่งเนื้อสัตร์ที่แนะนำให้ทานมากๆ คือ “ปลา” เพราะในปลามีโปรตีนทานแล้วย่อยง่ายทำให้คุณแม่ท้องไม่อืด นอกจากนี้ปลาโดยเฉพาะปลาทะเลยังมีกรดไขมัน (DHA, Omega-3) ที่มีประโยชน์สำหรับการพัฒนาสมองของลูกด้วย ซึ่งคุณแม่สามารถทานปลาตลอดการตั้งครรภ์ หรือแม้แต่ตอนให้นมลูกหลังคลอดก็ยังอยากให้ทานต่อได้

ทานปลาอะไรดี? ทานเยอะแค่ไหน?

ไม่ใช่ปลาทุกชนิดที่สามารถทานได้อย่างปลอดภัย เพราะสิ่งที่ต้องระวัง คือ อาหารทะเลทุกอย่างมีโอกาสปนเปื้อนสารโลหะหนัก ซึ่งปนเปื้อนมาจากโรงงานใกล้แหล่งน้ำ การปนเปื้อนจะถูกสะสมจากปลาเล็กไปสู่ปลาที่มีขนาดใหญ่ที่กินปลาขนาดเล็กเข้าไป ดังนั้น ปลาที่มีขนาดใหญ่จะมีโอกาสปนเปื้อนสารโลหะหนักได้มาก

ตารางนี้จะสรุป “ปลาและอาหารทะเล” ที่หาทานได้ง่ายในประเทศไทย  โดยปริมาณที่ให้ทานต่อครั้ง เอาง่ายๆ คือ ขนาด 1 อุ้งมือ (ไม่รวมนิ้ว)

ปลาน้ำจืด…ทานได้ไหม? มีประโยชน์?

ปลาน้ำจืดสามารถทานได้ ที่แนะนำ คือ ปลาดุก ปลาช่อน ปลาสวาย โดยเฉพาะถ้าเป็นปลาเลี้ยงจะพบว่ามีกรดไขมันโอเมก้า-3 ที่สูง (ได้กรดไขมันโอเมก้า-3 ผ่านทางอาหารที่ใช้เลี้ยงปลา) สามารถทานแทนปลาทะเลได้

ปลาดิบ (อาหารญี่ปุ่น) ทานได้ไหม?

ทานได้ แต่เลือกทานปลาบางชนิด เช่น แซลมอนทานได้ แต่ปลามากุโร่จะไม่อยากให้ทานเยอะ และต้องมั่นใจว่าปลาที่นำมาทำอาหารผ่านการแช่แข็งมาแล้ว เพราะการแช่แข็งจะทำให้พยาธิที่อยู่ในตัวปลาตาย ถ้าคุณแม่บางคนอยากทำซูซิ/ซาเซมิทานเองที่บ้าน แนะนำว่าให้แช่แข็งเนื้อปลาอย่างน้อย 4 วัน

ปัจจุบันมีการเลี้ยงปลาแซลมอนเป็นฟาร์ม ซึ่งด้วยวิธีการเลี้ยงโอกาสติดเชื้อพยาธิที่ตัวปลาจะน้อยมากๆ ซึ่งก็เพิ่มความปลอดภัยในการทานมากขึ้น แต่ในกรณีที่คุณแม่ทานปลาดิบแล้วมีอาการผิดปกติ เช่น คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเสีย จะแนะนำว่าให้คุณแม่งดทานปลาดิบตลอดการตั้งครรภ์จะดีกว่า (เช่นเดียวกับกรณีของส้มตำอาหารยอดฮิต)

อาหารทะเลอื่นที่ปรุงไม่สุก (ดิบ) ทานได้ไหม?

อาหารทะเลกลุ่มที่มีเปลือกแข็ง เช่น กุ้ง หอย ปู “ไม่แนะนำ” ให้ทานแบบดิบหรือไม่ปรุงสุก เพราะอาหารประเภทนี้มีโอกาสปนเปื้อนเชื้อแบคทีเรีย (นอกเหนือจากพยาธิ) ซึ่งทำให้คุณแม่เจ็บป่วยจากอาหารเป็นพิษได้ง่าย

นพ.อดิศร อักษรภูษิตพงศ์
สูติแพทย์เฉพาะทางเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์
ศูนย์สุขภาพหญิง โรงพยาบาลพญาไท3