เริ่มค้นหาตนเอง ทดลองสิ่งใหม่ๆ นี่คือพัฒนาการในเด็กวัยรุ่นตอนกลางที่พ่อแม่ต้องเข้าใจ

วัยรุ่นตอนกลางคือช่วงอายุ 14-16 ปี ซึ่งวัยรุ่นตอนกลาง อารมณ์จะค่อนข้างสงบขึ้น เมื่อเทียบกับวัยรุ่นตอนต้น มีพัฒนาการในด้านความคิดที่ลึกซึ้งขึ้น ความคิดวู่วามลดลง เริ่มคิดรอบคอบ และเป็นเหตุเป็นผลมากขึ้น สามารถปรับตัวตามสถานการณ์และมีความยืดหยุ่น เริ่มค้นหาตนเอง มีความภูมิใจในตนเอง รู้ถึงข้อดีของตนเอง พัฒนาข้อบกพร่องของตนเอง หาเอกลักษณ์ ความต้องการของตนเอง เพื่อจะโตเป็นผู้ใหญ่มากขึ้น

อารมณ์ของวัยรุ่นตอนกลางเป็นอย่างไรบ้างนะ

อารมณ์สงบมากขึ้น มีความคิดที่จะปรับปรุง พัฒนาตนเองให้ดีมากขึ้น รวมไปถึงการเข้าสังคม ซึ่งยังมีความต้องการเพื่อนมากขึ้นอยู่ อยากมีเพื่อน สนิทกับกลุ่มเพื่อน โดยอาจมีการแสดงความคิดเห็นที่ขัดแย้ง ต่อต้านพ่อแม่อยู่ด้วย นั่นเป็นเพราะเด็กมีความต้องการที่จะสร้างพื้นที่ของตนเอง ต้องการพึ่งตนเองและได้รับการยอมรับจากคนรอบข้าง

การเปลี่ยนแปลงทางจิตใจของวัยรุ่นตอนกลาง

อยากรู้ อยากเห็น คอยสังเกตดูจากปฏิกิริยาของคนรอบข้าง เพื่อตัดสินว่าสิ่งที่ทำนั้น มีผลลัพธ์เป็นอย่างไร เมื่อความสามารถเพิ่มขึ้น ร่างกายเจริญเติบโตขึ้นมา สิ่งรอบตัวต่างๆ ที่น่าสนใจ และท้าทายความสามารถก็จะเริ่มเข้ามาเพื่อทดลองการสนับสนุนส่งเสริมเด็กให้คงสภาพอยากรู้ อยากเห็น อยากลองและได้มีโอกาสทดลองสิ่งแปลกๆ ใหม่ๆ ในขอบเขตที่เหมาะสมเพิ่มขึ้นตามวัย ทำให้เด็กก้าวเข้าสู่วัยรุ่นด้วยความภาคภูมิใจที่ตนเองเคยมีประสบการณ์ต่างๆ มาบ้าง

ดังนั้นจะเห็นว่าการฝึกสอนและให้โอกาสเด็กได้ทดลองทำในสิ่งที่ถูกต้อง ควรฝึกสอนมาตั้งแต่เด็ก และควรค่อยๆ สอนถึงอันตรายในหลายสิ่งหลายอย่างที่มีอยู่ในสังคม และวิธีการแก้ไข เรียนรู้ทั้งสิ่งที่ดีและไม่ดี การฝึกให้เด็กได้ลองในสิ่งที่น่าลอง แต่เสนอให้หัดยั้งตัวเองในสิ่งที่อันตรายจึงเป็นวิธีที่สำคัญมาตั้งแต่วัยเรียน แต่ในทางตรงกันข้ามในกลุ่มวัยรุ่นที่ไม่เคยถูกฝึกให้ลองคิด ลองทำก่อน จะเกิดความสับสน วุ่นวายใจ ขาดความรู้ ขาดทักษะ ขาดการฝึกฝน ขาดการลองทำผิดทำถูกมาก่อน จึงทำให้กลุ่มนี้ตกอยู่ในกลุ่มที่มีอันตรายสูง และในกลุ่มเด็กวัยรุ่นที่พ่อแม่ปล่อยปละละเลย หรือไม่เคยสอนให้ยับยั้งชั่งใจมาก่อน นึกอยากทำอะไรก็จะทำ ไม่เคยต้องผิดหวัง ไม่เคยสนใจว่าการกระทำของตัวเองจะส่งผลกระทบต่อผู้คนรอบข้างอย่างไร

ความถูกต้อง ยุติธรรม มีความสำคัญสำหรับวัยรุ่นตอนกลาง

ในวัยนี้มักจะถือว่าความยุติธรรมเป็นลักษณะหนึ่งของความเป็นผู้ใหญ่ วัยรุ่นจึงให้ความสำคัญอย่างจริงจังกับความถูกต้อง ยุติธรรมตามทัศนะของตนเป็นอย่างยิ่ง และอยากจะทำอะไรหลายๆ อย่าง เพื่อเรียกร้องและตอบสนองความยุติธรรม ทั้งในแง่บุคคลและสังคมส่วนรวม จึงมักจะเห็นภาพวัยรุ่นถกเถียง แสดงความคิดเห็น ในเรื่องของสิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นรอบตัวและในชีวิตประจำวัน

 

พญ. ชนม์นิภา แก้วพูลศรี
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านจิตเวชศาสตร์สาขาจิตเวชเด็กและวัยรุ่น
ศูนย์สุขภาพเด็กและวัยรุ่น โรงพยาบาลพญาไท 2