เด็กๆ กับการเล่นซนจนเกิดอุบัติเหตุดูเหมือนจะเป็นเรื่องธรรมดา แต่หากรุนแรงจนถึงขั้นมีกระดูกหักคุณพ่อคุณแม่หลายคนอาจจะนึกไม่ถึงว่า ภาวะกระดูกหักที่เกิดขึ้นกับลูกน้อยนั้น แท้จริงแล้วถือว่าอันตรายกว่าในผู้ใหญ่มาก โดยเฉพาะถ้าหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง ดังนั้น เพื่อการดูแลเจ้าตัวเล็กของเราให้ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากที่สุด การทำความเข้าใจกับภาวะกระดูกหักในเด็กจึงเป็นสิ่งที่พ่อแม่ทุกคนไม่ควรมองข้าม

กระดูกหักในเด็กกับผู้ใหญ่ แตกต่างกันอย่างไร?

ในความเป็นจริงแล้วไม่ว่าจะกระดูกของเด็กหรือของผู้ใหญ่ก็มีโอกาสหักได้ยากง่ายไม่ต่างกัน แต่ลักษณะของกระดูกที่หัก และบริเวณที่มีโอกาสหักนั้น ในเด็กจะมีลักษณะจำเพาะบางกรณีที่แตกต่างจากผู้ใหญ่ อาทิ กระดูกบริเวณข้อศอกและข้อมือของเด็กจะมีโอกาสหักได้ง่ายกว่า อย่างที่เรามักเห็นกันบ่อยๆ ว่า เด็กที่เล่นบ้านบอล ม้าหมุน แล้วล้มหล่นลงมาศอกกระแทกจนกระดูกได้เป็นต้น นอกจากนั้นแล้ว ในแง่ของความรุนแรงจากอุบัติเหตุกระดูกหักนั้น ในเด็กจะอันตรายมากกว่า เนื่องจาก “Growth Plate” หรือ “แผ่นเยื่อเจริญเติบโตกระดูก” ยังไม่ได้ปิดสนิทเต็มที่เหมือนผู้ใหญ่ ทำให้เมื่อเกิดอุบัติเหตุกระดูกหักแล้วรักษาไม่ดี ดึงจัดรูปกระดูกได้ไม่ดี ไม่เข้าที่ในรูปแบบที่ถูกต้อง ก็จะส่งผลให้อาจเกิดภาวะกระดูกผิดรูปได้ในอนาคต

สังเกตได้อย่างไร ว่าลูกกระดูกหักหรือไม่?

โดยปกติแล้วเมื่อเกิดอุบัติเหตุ เราจะสามารถสังเกตเห็นได้อย่างชัดเจนว่าลูก “กระดูกหักหรือไม่?” จากการผิดรูปไปของบริเวณที่ประสบอุบัติเหตุ แต่ก็จะเป็นในกรณีที่มีการหักที่รุนแรง ส่วนหากอุบัติเหตุดังกล่าวทำให้กระดูกเคลื่อนน้อยหรือหักไม่มาก ก็อาจจะสังเกตไม่พบอาการผิดรูป แต่เราสามารถสังเกตได้ว่ากระดูกหักหรือไม่จากอาการดังต่อไปนี้

อาการปวดบวม แดง หรือม่วงบริเวณที่ประสบอุบัติเหตุ
เด็กไม่ยอมขยับ ไม่เคลื่อนที่ในบริเวณที่ประสบเหตุ เพราะขยับแล้วเจ็บ
ในเด็กเล็กที่ยังพูดไม่ได้ มักจะขยับแขน-ขาน้อยลง ไม่ยอมเดิม ร้องไห้ ไม่กินนม โดยอาจไม่ได้ร้องไห้งอแงตลอดเวลาถ้ากระดูกไม่ได้หักรุนแรง แต่จะร้องเวลาบริเวณที่กระดูกหักถูกจับและมีการเคลื่อนไหว

รักษาอย่างไร เมื่อเกิดอุบัติเหตุกระดูกหักในเด็ก?

แนวทางในการรักษากระดูกหักสำหรับเด็กนั้นจะไม่ได้แตกต่างกันกับผู้ใหญ่ โดยแพทย์จะทำการจัด ดึงกระดูก หรือผ่าตัดจัดเรียงกระดูกให้เข้าที่เสียก่อน แล้วจึงใส่เฝือกหรือใส่อุปกรณ์ดามเอาไว้ อย่างไรก็ตาม เนื่องจากกระดูกเด็กมีขนาดเล็กจึงไม่สามารถใช้อุปกรณ์ขนาดเดียวกันกับผู้ใหญ่ได้ แต่จะใช้เป็นอุปกรณ์พิเศษคล้ายลวดเหล็กมาเป็นตัวยึดไว้เพื่อให้กระดูกที่หักกลับมายึดติดกันสนิทเหมือนเดิมแทน โดยระยะเวลาในการฟื้นตัวของเด็ก กระดูกจะยึดติดเร็วกว่าผู้ใหญ่มาก เช่น เด็กแรกเกิดจะใช้เวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์ แต่หากเป็นเด็กโตกว่านั้น ก็ใช้เวลาประมาณ 4-6 สัปดาห์เท่านั้น ส่วนในผู้ใหญ่อาจต้องใช้เวลามากกว่า 6-8 สัปดาห์ เพื่อให้กระดูกยึดติดกันสมบูรณ์

ปฐมพยาบาลอย่างไรดี เมื่อลูกเกิดอุบัติเหตุกระดูกหัก?

หลายๆ ครั้งคุณพ่อคุณแม่มักจะตกใจเมื่อเห็นลูกน้อยเจ็บจากอุบัติเหตุจนกระดูกหัก ทำให้การพยายามช่วยอาจกลายเป็นทำให้ลูกเจ็บปวดและเป็นอันตรายมากขึ้นได้ ทั้งนี้ แนวทางในการปฐมพยาบาลเบื้องต้นเมื่อลูกประสบอุบัติเหตุกระดูกนั้น ควรปฏิบัติตามคำแนะนำดังต่อไปนี้

พยายามขยับส่วนที่กระดูกหักให้น้อยที่สุด
หากต้องการปฐมพยาบาลให้หาอะไรมาดามบริเวณกระดูกที่หักไว้ได้
ห้ามดึง ห้ามพยายามจัดรูป เพราะอาจทำให้อาการรุนแรงกว่าเดิม
คงสภาพร่างกายบริเวณที่ประสบอุบัติเหตุคาดว่ากระดูกหักให้อยู่ในท่าเดิมให้ได้มากที่สุด แล้วรีบเดินทางมาโรงพยาบาลเพื่อพบแพทย์และทำการวินิจฉัยรักษาโดยเร็ว

เพราะกระดูกของเด็กยังเจริญเติบโตไม่เต็มที่ เมื่อเด็กกระดูกหัก หากรักษาและจัดรูปได้ไม่ดีจะมีโอกาสผิดรูปได้สูง โดยกระดูกที่สร้างต่อออกมาอาจจะคด เก โก่ง หรือว่าสั้นไปเลยได้ โดยกระดูกของเด็กผู้หญิงจะโตเต็มที่ตอนอายุประมาณ 14 ปี ส่วนผู้ชายจะโตเต็มที่ประมาณตอนอายุ 16 ปี ดังนั้น หากเกิดอุบัติกระดูกหักในช่วงอายุก่อน 14-16 ปี จะต้องทำการรักษาภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ต้องมีการเอกซเรย์ตรวจดูว่าแผ่นเยื่อเจริญเติบโตกระดูก หรือ Growth Plate แตกหักอย่างไร และวางแผนการรักษาให้เหมาะสมเพื่อให้กระดูกยึดติดเข้ารูปแบบปกติ และหายดีกลับมาอยู่ในภาวะที่สมบูรณ์ที่สุด ดังนั้น หากลูกเกิดอุบัติเหตุกระดูกหัก จึงควรปฏิบัติตามคำแนะนำเรื่องการปฐมพยาบาลอย่างเคร่งครัด และมาปรึกษาแพทย์เพื่อทำการรักษาทันทีจึงจะเป็นผลดีกับเด็กมากที่สุด

พญ.จิดาภา ว่องเจริญวัฒนา
แพทย์เฉพาะทางกระดูกและข้อเด็ก
ศูนย์กล้ามเนื้อกระดูกและข้อ โรงพยาบาลพญาไท 3

เด็กกระดูกหักอันตรายกว่าที่คิด เสี่ยงผิดรูปถ้ารักษาไม่ถูกต้อง