ต่อมไทรอยด์เป็นต่อมไร้ท่อที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกาย มีรูปร่างคล้ายปีกผีเสื้อ ตั้งอยู่บริเวณหน้าหลอดลมใต้กล่องเสียง ต่อมไทรอยด์มีหน้าที่สร้างไทรอยด์ฮอร์โมน ซึ่งมีความจำเป็นอย่างยิ่งต่อการดำรงชีวิต โดยมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเผาผลาญพลังงานและควบคุมระดับอุณหภูมิของร่างกาย ทั้งยังมีผลโดยตรงต่อการทำงานของสมอง กล้ามเนื้อ และอวัยวะต่างๆ ทั้งหมด

ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย…คืออะไร

ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย หรือต่อมไทรอยด์ทำงานลดลง (Hypothyroid) คือภาวะที่ต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนออกมาน้อยกว่าความต้องการตามปกติของร่างกายทำให้เกิดการขาดฮอร์โมน ซึ่งแสดงออกมาเป็นอาการต่างๆ ทางร่างกายได้อย่างมากมาย

อาการที่สังเกตได้…เมื่อเป็นไฮโปไทรอยด์

อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ทำอะไรเชื่องช้า ขี้หนาว
เบื่ออาหาร
ท้องผูก
น้ำหนักขึ้น
หน้าบวม หนังตาบวม เสียงแหบ ผิวหยาบและแห้ง ผมแห้งและร่วง
กล้ามเนื้อเป็นตะคริว
ความจำเสื่อม
ชีพจรเต้นช้า, ความดันโลหิตสูง
ไขมันและโคเลสเตอรอลสูง
ในสตรีอาจมีประจำเดือนผิดปกติ เป็นได้ทั้งขาดประจำเดือน หรือประจำเดือนมามาก ซึ่งส่งผลให้มีบุตรยาก
ในเด็กจะมีตัวเตี้ย เชาวน์ปัญญาต่ำ, ต่อมไทรอยด์มีขนาดโต

ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย…เกิดจากอะไร

การขาดสารไอโอดีน ซึ่งพบมากในจังหวัดทางภาคเหนือและภาคะวันออกเฉียงเหนือ
เป็นโรคต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรัง
หลังการรักษาภาวะต่อมไทรอยด์เป็นพิษด้วยสารรังสีไอโอดีน หรือการผ่าตัด
การได้ยารักษาโรคต่อมไทรอยด์เป็นพิษในขนาดที่มากเกินไป
การได้รับยาบางชนิดที่ใช้ในการรักษาโรคจิตประสาท และโรคหัวใจ
โรคของต่อมใต้สมอง หรือในสมองเอง ภายหลังการผ่าตัดสมอง หรือได้รับการฉายแสงบริเวณสมอง

การวินิจฉัยภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย

แพทย์จะทำการซักประวัติ ดูจากลักษณะอาการ และการตรวจเลือดประกอบกัน

การรักษา…ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย

ทำได้โดยการรับประทานยาหรือไทรอยด์ฮอร์โมน เพื่อให้ระดับฮอร์โมนอยู่ในเกณฑ์ปกติ เนื่องจากภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย ส่วนใหญ่มักเป็นการพร่องฮอร์โมนชนิดถาวร จึงมีความจำเป็นต้องรับประทานยาตลอดชีวิต
ผู้ป่วยควรได้รับการตรวจระดับไทรอยด์ฮอร์โมนในเลือดเป็นระยะ เพื่อติดตามผลการรักษาและการปรับยา

ใครที่ควร “ตรวจคัดกรองต่อมไทรอยด์”

ในเด็กแรกเกิดทุกราย เนื่องจากการรักษาภาวะนี้ในเด็ก ถ้าช้าเกินไปจะมีผลต่อสติปัญญาของเด็ก
ผู้ที่อายุมากกว่า 60 ปี
สมาคมต่อมไทรอยด์แห่งประเทศสหรัฐอเมริกาแนะนำให้มีการตรวจคัดกรองในสตรีที่อายุมากกว่า 35 ปี และตรวจทุก 5 ปี หลังจากการตรวจครั้งแรก
ในผู้ป่วยซึ่งมีโอกาสเกิดภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยได้มากกว่าคนทั่วไป ได้แก่

- ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยยาบางชนิด เช่น ลิเธียม อะมิโอดาโรน ซึ่งผู้ป่วยเหล่านี้ควรได้รับการตรวจเลือดเพื่อดูการทำงานของต่อมไทรอยด์เป็นระยะ
- ผู้ที่เป็นโรคออโตอิมมูนของระบบอื่น
- ผู้ป่วยโรคเบาหวานประเภทที่ 1 หากพบอาการผิดปกติ อย่ารอช้า ควรรีบพบอายุรแพทย์โรคเบาหวานและต่อมไร้ท่อ เพื่อตรวจวินิจฉัย และรักษาต่อไป

พญ. อยุทธินี สิงหโกวินท์

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคต่อมไร้ท่อและเมตะบอลิสม

ศูนย์เบาหวานและต่อมไร้ท่อ โรงพยาบาลพญาไท 2

เช็กสิ! คุณกำลังมีภาวะ Hypothyroid อยู่หรือเปล่า?