โดยปกติ “รูม่านตา” ของคนเราจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางราว 3-4 มม. และจะหดเล็กลงเมื่อเจอกับแสงสว่าง ซึ่งในการตรวจอวัยวะภายในตา ไม่ว่าจะเป็นแก้วตา น้ำวุ้นตา จอตา ตลอดจนขั้วประสาทตา จักษุแพทย์จะต้องใช้ไฟส่องผ่านรูม่านตาเพื่อให้เห็นรอยโรคภายในดวงตา แต่เพราะรูม่านตามีขนาดเล็กมาก จึงจำเป็นต้องทำการขยายรูม่านตา ด้วยการหยอดยาขยายม่านตา
5 เหตุผล ที่ทำให้ต้องหยอดยา…ขยายม่านตา
- ขยายให้รูม่านตากว้าง เพื่อตรวจภายในลูกตาได้ละเอียดยิ่งขึ้น
- ช่วยในการผ่าตัดภายในดวงตา ทั้งต้อกระจก (การผ่าตัดเลนส์แก้วตา) น้ำวุ้นตา ตลอดจนจอประสาทตา รวมทั้งการรักษาด้วยแสงเลเซอร์บริเวณจอประสาทตาตา ทำได้สะดวกขึ้น
- ในกรณีที่มีการอักเสบภายในลูกตา ทำให้ม่านตาอาจไปติดกับส่วนต่างๆ ที่อยู่ใกล้ เช่น เลนส์แก้วตา กระจกตา น้ำวุ้นตา ตลอดจนมุมระบายน้ำในลูกตา ทำให้เกิดต้อหิน ต้อกระจก ม่านตาปิดจนบังสายตา การขยายม่านตาจะลดการติดกับส่วนต่างๆ ของม่านตาได้
- ยาขยายม่านตามักจะมีฤทธิ์ลดการเพ่งของตา จึงเหมาะในการรักษาโรคของม่านตาและโรคของเนื้อเยื่อในลูกตาที่เรียกว่า ciliary body เนื่องจากยาขยายม่านตาทำให้เกิดการพักของม่านตา และ ciliary body จึงลดอาการปวด ช่วยให้การอักเสบหายเร็วขึ้น
- ช่วยในการวัดสายตาได้แม่นยำยิ่งขึ้น (ฤทธิ์ลดการเพ่งของตา) โดยเฉพาะการวัดหาค่าของสายตาในเด็ก หรือในการตัดแว่นตาคู่แรกควรวัดโดยการหยอดยานี้ เนื่องจากเด็กมักจะเพ่งสายตาตลอด ทำให้สายตาที่วัดได้ผิดไปจากค่าที่แท้จริง
ผลข้างเคียงจากการใช้ยาหยอดขยายม่านตา
- ตาสู้แสงไม่ได้ เนื่องจากม่านตาไม่หดเมื่อเห็นแสง แสบตา เคืองตาเวลาอยู่ในแสง แต่อาการจะค่อยๆ ดีขึ้นจนกว่าจะหมดฤทธิ์ของยา
- มองใกล้ไม่ชัด เนื่องจากกล้ามเนื้อที่ใช้ในการเพ่งทำงานไม่ได้
- ในผู้ป่วยบางรายที่ช่องส่วนหน้าของลูกตาแคบ อาจเป็นเหตุให้เกิดภาวะต้อหินเฉียบพลันได้
คำแนะนำหลังได้รับการหยอดยาขยายม่านตา
- หลังหยอดยาขยายม่านตาจะทำให้ตามัวประมาณ 6-8 ชั่วโมง ไม่สามารถขับรถและอ่านหนังสือได้
- ผู้ป่วยต้องมีญาติมาด้วยทุกครั้ง และ/หรือไม่ควรขับรถเองหลังได้รับการขยายม่านตา หากผู้ป่วยมาคนเดียวและประสงค์จะขยายม่านตา แนะนำให้ผู้ป่วยนั่งรถ Taxi กลับ หรือ รอญาติมารับ
- ในกรณีต้องส่งผู้ป่วยไปตรวจแผนกอื่นต่อหลังจากขยายม่านตา ผู้ป่วยจำเป็นต้องใช้รถนั่งในการเคลื่อนย้ายทุกครั้ง เนื่องจากหากเดินไปเองอาจหกล้ม หรือได้รับอันตรายจากการเดินชนสิ่งของหรือชนผู้อื่นได้
- ใช้แว่นตากันแดด เพื่อช่วยลดความจ้าของแสง
