โรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke เป็นโรคที่พบได้บ่อย หลายคนมักคิดว่าโรคหลอดเลือดจะเกิดในกลุ่มผู้สูงอายุเท่านั้น แต่จริงๆ แล้วโรคหลอดเลือดสมองหรือ Storke เกิดได้กับคนทุกวัย และมีแนวโน้มการพบในกลุ่มคนอายุน้อย โดยเฉพาะในวัยทำงานมากขึ้นด้วย
จากข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุข เผยว่า ในปี 2563 ประเทศไทยมีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองมากกว่า 8 แสนราย และเสียชีวิตกว่า 40,000 ราย คิดเป็น 5.58% ซึ่งโรคหลอดเลือดสมองนี้เป็นโรคที่ต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วนเพื่อเพิ่มโอกาสการมีชีวิตรอด และกลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดี
โรคหลอดเลือดสมอง คืออะไร?
โรคหลอดเลือดสมอง คือ ภาวะที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยง เนื่องจากหลอดเลือดตีบ อุดตัน หรือหลอดเลือดแตก ส่งผลให้เนื้อเยื่อสมองถูกทำลาย และการทำงานของสมองบางส่วนหรือทั้งหมดทำงานผิดปกติ จนอาจเกิดอาการอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือร้ายแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้
โรคหลอดเลือดสมอง แบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ “ตีบ” กับ “แตก”
- หลอดเลือดสมองตีบ เกิดจากการสะสมของไขมันในหลอดเลือด ทำให้ประสิทธิภาพในการลำเลียงเลือดลดลง ส่วนหลอดเลือดสมองอุดตัน เกิดจากลิ่มเลือดจากหัวใจไปอุดตันที่หลอดเลือดสมอง
- หลอดเลือดแตก ปริ หรือฉีดขาด เกิดจากหลอดเลือดมีความเปราะบาง ซึ่งเกิดจากภาวะความดันโลหิตสูงจากการสะสมของไขมันในหลอดเลือด ทำให้ปริแตกง่าย จนเกิดภาวะเลือดออกในสมองและมีความเสียหายต่อสมองตามมา
5 สัญญาณเตือนโรคหลอดเลือดสมอง
- มีอาการชา หรืออ่อนแรงครึ่งซีกเฉียบพลันบริเวณใบหน้า มือ เท้า หรืออาจสูญเสียการทรงตัว
- ไม่สามารถควบคุมปากได้ ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด หรือเมื่อดื่มน้ำก็จะไหลออกตามมุมปาก
- ไม่มีแรงเดิน หรือหยิบจับสิ่งของ
- การมองเห็นผิดปกติ มองเห็นภาพซ้อน หรือมองเห็นภาพครึ่งเดียว
- ปวดศีรษะรุนแรงเฉียบพลัน
แม้โรคหลอดเลือดสมองจะเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคอัมพฤกษ์อัมพาต และทำให้เสียชีวิตเป็นอันดับต้นๆ แต่โรคนี้สามารถลดเสี่ยงได้ ด้วยองค์ความรู้ด้านการแพทย์ในการดูแลและป้องกันที่มีการพัฒนาก้าวหน้าขึ้นมาก ทำให้สามารถตรวจคัดกรองความเสี่ยง รวมถึงมีความรวดเร็วในการวินิจฉัยเมื่อเกิดอาการ ทำให้การรักษาเกิดขึ้นเร็ว โดยเฉพาะหากคนไข้มาถึงโรงพยาบาลอย่างรวดเร็ว โอกาสที่สมองจะเสียหายไม่มากก็เป็นไปได้สูง
ศูนย์โรคหลอดเลือดสมองครบวงจร (Comprehensive stroke center: CSC)
โรงพยาบาลพญาไท 2 ตระหนักถึงปัญหาที่เกิดขึ้น และทราบดีว่าการจะรักษาหรือวินิจฉัยผู้ป่วยโรคหลอดเลือดมีความซับซ้อน และต้องใช้เครื่องมือที่มีประสิทธิภาพ จึงจะทำการดูแลรักษาได้อย่างเหมาะสม และส่งผลดีต่อตัวผู้ป่วยในระยะยาว
ศูนย์การรักษาโรคหลอดเลือดสมอง 24 ชั่วโมง
ทางศูนย์โรคหลอดเลือดสมองครบวงจร สามารถดูแลรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะเฉียบพลัน และรับผู้ป่วยเข้าดูแลในหอผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke unit) ตามหลักเกณฑ์ของศูนย์โรคหลอดเลือดสมองได้อย่างมีมาตรฐาน ทั้งยังสามารถรักษาผู้ป่วยรายที่จำเป็นต้องได้รับการผ่าตัด หรือรับการรักษาโดย Endovascular Intervention Treatment ได้ตลอด 24 ชั่วโมง
การรักษาโรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke ด้วย Endovascular Intervention Treatment
Endovascular Intervention Therapy คือ เทคโนโลยีที่ใช้ในการรักษาผู้ป่วยหลอดเลือดสมองอุดตัน ด้วยการใช้ขดลวดสอดเข้าไปดึงสิ่งที่อุดตันอยู่ในหลอดเลือดออกมาโดยไม่ต้องผ่าตัด ซึ่งการทำหัตถการนี้ต้องทำโดยผู้เชี่ยวชาญด้านหลอดเลือด แพทย์ผู้เชี่ยวชาญ Endovascular และทีมงานที่มีความชำนาญเฉพาะทาง
ที่ศูนย์โรคหลอดเลือดสมองครบวงจร มีประสาทศัลยแพทย์และทีมงานที่ประกอบไปด้วยพยาบาล และผู้เชี่ยวชาญให้บริการ 24 ชั่วโมง หรือสามารถเข้ามาดูแลผู้ป่วยในโรงพยาบาลได้ภายใน 30 นาที นอกจากนี้ ยังสามารถให้การรักษาอื่นๆ ได้ เช่น การใส่ขดลวด (stenting) หรือ Aangioplasty ของหลอดเลือดในสมองและภายในกระโหลกศีรษะ
การวินิจฉัยโรคหลอดเลือดสมองขั้นสูง โรงพยาบาลพญาไท 2
หากพูดถึงการตรวจวินิจฉัยโรคหลอดเลือดสมอง สิ่งแรกที่เรานึกถึงคงหนีไม่พ้นเครื่องคอมพิวเตอร์ และเทคโลยีล้ำสมัยต่างๆ ศูนย์โรคหลอดเลือดสมองครบวงจร โรงพยาบาลพญาไท 2 นอกจากจะเป็นการวินิจฉัยด้วยทีมแพทย์เฉพาะทางแล้ว ยังใช้เครื่องมือที่มีคุณภาพเพื่อให้ได้การวินิจฉัยที่แม่นยำที่สุด
- การตรวจด้วยคลื่นสะท้อนในสนามแม่เหล็ก (Magnetic resonance imaging: MRI) เป็นการตรวจด้วยคลื่นสนามแม่เหล็กที่ถ่วงน้ำหนักแบบกระจาย สามารถตรวจหลอดเลือดแดง และหลอดเลือดดำ ผู้ที่มีอาการสามารถเข้ารับการตรวจได้ตลอด 24 ชั่วโมง
- การตรวจหลอดเลือดสมองด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (Computed Tomography Angiography: CTA) เป็นวิธีการตรวจที่สามารถวินิฉัยโรคหลอดเลือดได้ทุกส่วนของร่างกาย และยังอาจตรวจด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ Computed Tomography perfusion หรือ CTP ที่สามารถเลือกตรวจในตำแหน่งหลอดเลือดที่สงสัยว่าอาจมีความผิดปกติ เพื่อหาค่าของอัตราไหลของเลือด
- การตรวจหลอดเลือดสมองโดยใช้สายสวนผ่านทางหลอดเลือด (Cerebral Angiography) เป็นวิธีมาตรฐานในการวินิจฉัยโรคหลอดเลือดสมองโป่งพอง, โรคหลอดเลือดในสมองผิดปกติตั้งแต่กําเนิด, การผ่าตัดทำเส้นเลือดล้างไต (Arteriovenous fistula: AVFs) และการตีบของหลอดเลือดสมองทั้งส่วนนอกและส่วนในโพรงกะโหลกศีรษะ
- การตรวจหลอดเลือดสมองโดยใช้ความถี่สูง ได้แก่ Carotid duplex ultrasound เพื่อตรวจหลอดเลือดส่วนนอกโพรงกะโหลก บริเวณคอ เช่น หลอดเลือดแดงแคโรทิดและหลอดเลือดแดง Vertebral Transcranial Doppler Ultrasound เพื่อตรวจหลอดเลือดขนาดใหญ่ที่อยู่บริเวณฐานของกะโหลกศีรษะ ใช้ตรวจดูการตีบหรือุดตันของหลอดเลือด และยังใช้ในการดูการหดตัวของหลอดเลือดในผู้ป่วยที่มีเลือดออกในชั้นเยื่อหุ้มสมอง
- การตรวจภาพหัวใจด้วยคลื่นความถี่สูง (Echocardiography) นอกจากการตรวจภาพหัวใจด้วยคลื่นเสียงสะท้อนหัวใจทางหน้าอก (Transthoracic Echocardiography: TTE) เป็นพื้นฐานแล้ว ในกรณีที่จำเป็นศูนย์โรคหลอดเลือดสมองครบวงจร ยัง ตรวจหัวใจได้ด้วยคลื่นเสียงสะท้อนความถี่สูงผ่านทางหลอดอาหาร (Transesophageal echocardiography: TEE) ได้ด้วย เพราะ TTE จะมีความไวสูงในการตรวจพบรอยโรคที่หัวใจ เช่น ลิ่มเลือดในหัวใจห้องบนซ้าย, ก้อนที่บริเวณลิ้นหัวใจผนังกั้นหัวใจห้องบนรั่ว และลักษณะของหลอดเลือดแข็งบริเวณส่วนโค้งเอออร์ติก
รักษาโรคหลอดเลือดสมอง ที่โรงพยาบาลไท 2 กับทีมผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ดังนี้
- ประสาทแพทย์และประสาทศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในการผ่าตัดเปิดหลอดเลือดคอที่ไปเลี้ยงสมอง “Carotid endarterectomy” (CEA)
- รังสีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านรังสีวินิจฉัย
- แพทย์ผู้เชี่ยวชาญ Interventional endovascular neuroradiology
- แพทย์ พยาบาล และบุคลากรในแผนกฉุกเฉิน
- นักรังสีเทคนิค
- พยาบาลผู้เชี่ยวชาญในการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
- แพทย์ผู้เชี่ยวชาญในด้านต่างๆ เช่น ดูแลผู้ป่วยภาวะวิกฤต หรือดูแลผู้ป่วยด้านระบบประสาทในภาวะวิกฤต ตรวจ Echocardiography ตรวจหลอดเลือดสมองด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง ได้แก่ Carotid duplex ultrasound และ Transcranial Doppler ultrasound
- แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู และนักกายภาพบำบัด
- ผู้จัดการรายกรณีของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (Nurse case manager)
ด้วยศูนย์โรคหลอดเลือดสมองครบวงจร ต้องดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่ซับซ้อนเพื่อให้การดูแลรักษาผู้ป่วยมีประสิทธิภาพ โรงพยาบาลพญาไท 2 จึงได้จัดเตรียมบุคลากรและสถานที่เพื่อให้พร้อมในการดูแลผู้ป่วย เช่น แผนกผู้ป่วยสมองและระบบประสาท (Neuro ward) โดยผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองจะได้รับการดูแลโดยบุคลากรสหสาขาวิชาชีพที่มีความเชี่ยวชาญด้านโรคหลอดเลือดสมองโดยเฉพาะ เช่น การดูแลด้านเวชศาสตร์ฟื้นฟูตั้งแต่แรกเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ซึ่งประกอบไปด้วย การทำกายภาพบำบัด และอรรภบำบัด
แผนกผู้ป่วยหนักทางสมองและระบบประสาท เนื่องจากผู้ป่วยบางรายจำเป็นต้องได้รับการดูแลรักษาอย่างใกล้ชิดตลอดเวลา เช่น ผู้ป่วยสมองขาดเลือดขนาดใหญ่ ผู้ป่วยที่มีเลือดออกในชั้นเยื่อหุ้มสมอง อาจต้องได้รับการใส่ท่อช่วยหายใจ ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ มีการใส่อุปกรณ์ต่างๆ ผ่านทางหลอดเลือดแดง การใส่ท่อระบบน้ำหล่อเลี้ยงไขสันหลัง (Ventriculostomy) การวัดความดันในสมอง เป็นต้น
ดังนั้น ใครที่มีญาติผู้ใหญ่ที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง หรือผู้ที่มีความเสี่ยงก็ไม่ต้องกังวลเมื่อต้องการการรักษาอย่างเร่งด่วน สามารถเรียกรถพยาบาลฉุกเฉินได้ที่ 1772 เพื่อเข้ารับการรักษาทันทีตลอด 24 ชั่วโมง
