ก่อนตรวจเลือด ทำไมต้อง “งดน้ำ” “งดอาหาร”

หลายคนอาจสงสัยว่า “ทำไม? ก่อนตรวจเลือดจึงต้องงดน้ำงดอาหาร” ซึ่งคำตอบก็คือ น้ำที่เราดื่มและอาหารที่เรากิน มีผลต่อระดับน้ำตาลและไขมันในเลือด นั่นเอง

เพราะอะไรจึงต้องงดเครื่องดื่ม งดอาหารก่อนตรวจเลือด ?

การตรวจเลือด  สามารถวินิจฉัยโรคบางชนิดที่ไม่สามารถวิเคราะห์ได้จากการซักประวัติ  หรือโรคที่ไม่มีอาการแสดงออกมา ผลการตรวจเลือดจึงต้องการความชัดเจนและถูกต้องที่สุด แต่สารอาหารและสารจากเครื่องดื่มต่างๆ ที่เรารับประทานเข้าไปนั้นย่อมเข้าสู่กระแสเลือด และอาจทำให้ผลเลือดมีความแปรปรวนจากความเป็นจริงได้ จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่เราจะต้องงดรับประทานอาหารและเครื่องดื่มก่อนการตรวจเลือดในการตรวจค่าบางอย่าง เพื่อให้ผลเลือดมีความแม่นยำที่สุด โดยหลังจากเจาะเลือดเรียบร้อยแล้วเราสามารถรับประทานอาหารได้ตามปกติในระหว่างรอผลเลือด

ก่อนเจาะเลือดต้องเตรียมตัวอย่างไร ?

ช่วงเวลาที่ควรงดน้ำงดอาหารจะแตกต่างกันไปตามจุดประสงค์ในการตรวจเลือด ผู้ที่เข้ารับการตรวจเลือดควรเตรียมตัวให้พร้อม และปฏิบัติตัวให้ถูกต้อง ดังนี้

• การตรวจระดับน้ำตาลในเลือด (Fasting Blood Sugar หรือ FBS) ต้องงดอาหาร เครื่องดื่ม ขนมขบเคี้ยว ลูกอม หมากฝรั่งทุกชนิด ไม่น้อยกว่า 8 ชั่วโมงก่อนการเจาะเลือด แต่สามารถดื่มน้ำเปล่าได้ เพราะสิ่งที่เรากินนอกจากน้ำเปล่านั้นจะมีผลต่อระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือด
• การตรวจไขมันในเลือด (Lipid Profile) ต้องงดอาหาร เครื่องดื่ม ของขบเคี้ยว ลูกอม หมากฝรั่งทุกชนิด อย่างน้อย 10-12 ชั่วโมง แต่สามารถดื่มน้ำเปล่าได้เช่นกัน และการตรวจไขมันไตรกลีเซอไรด์ (Triglycerides) และไขมันชนิดไม่ดี (LDL) ควรงดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ก่อนเจาะเลือด 3 วันด้วย
• การตรวจระดับธาตุเหล็กในเลือด (Serum Iron Test) โดยทั่วไปไม่จำเป็นต้องงดน้ำ งดอาหารก่อนตรวจ แต่แพทย์อาจพิจารณาเป็นรายบุคคลว่าควรเตรียมตัวอย่างไร เนื่องจากผู้ที่ได้รับยาบางชนิดอยู่ก่อน อาจมีผลต่อค่า Serum Iron ที่สูงหรือต่ำกว่าความเป็นจริงได้
• การตรวจวัดระดับวิตามินบี 12 ควรงดอาหารก่อนเจาะเลือด 12 ชั่วโมง
• การตรวจการทำงานของไต (BUN, Creatinine) ไม่จำเป็นต้องงดน้ำ งดอาหารก่อนตรวจ แต่ควรลดอาหารประเภทเนื้อแดงให้น้อยลง 2-3 วัน ก่อนตรวจ

การตรวจเลือดจะได้ผลที่แม่นยำหรือไม่นั้น ขึ้นอยู่กับขั้นตอนการตรวจ และการปฏิบัติตนของผู้เข้ารับการตรวจเป็นสำคัญ ฉะนั้นก่อนเข้ารับการตรวจเลือดควรทำความเข้าใจถึงการเตรียมตัวก่อนตรวจให้ชัดเจน และปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด

พฤติกรรมที่ควรเลี่ยงก่อนเข้ารับการตรวจเลือด

นอกจาก “การงดน้ำ งดอาหาร” แล้ว ยังมีพฤติกรรมบางอย่างที่ควรเลี่ยงก่อนเข้ารับการตรวจเลือดด้วย เช่น

• การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
• การสูบบุหรี่
• เคี้ยวหมากฝรั่ง
• ออกกำลังกาย

หากผู้เข้ารับการตรวจเลือด ทำอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างตามข้อข้างต้นนี้ ต้องแจ้งข้อมูลให้แพทย์ทราบตามจริง ซึ่งแพทย์อาจจะนัดเจาะเลือดเพื่อตรวจใหม่ภายหลังเมื่อปฏิบัติตนอย่างถูกต้องก่อนเข้ารับการตรวจเลือด

“ผลของการตรวจเลือด” เป็นส่วนสำคัญที่สามารถนำมาประกอบคำวินิจฉัยเพื่อหาสาเหตุของโรค หรือหาแนวทางการรักษาโรคได้ แต่เพื่อให้ได้การวินิจฉัยที่แม่นยำที่สุด “ก่อนเข้ารับการตรวจเลือด” เราต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด ทั้งนี้ก็เพื่อประโยชน์ของเราเอง