อาการบ่งชี้และสัญญาณเตือนมะเร็ง ที่ผู้หญิงควรสังเกต

โรคมะเร็ง เป็นโรคที่เกิดได้กับทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะเพศหญิงที่ร่างกายจะมีการเปลี่ยนแปลง ค่อนข้างมากและเด่นชัดในแต่ละช่วงวัย อีกทั้งอวัยวะภายในก็มีความซับซ้อนและต้องได้รับการดูแลมากกว่าเพศชาย ซึ่งอาการบางอย่าง เช่น ปวดท้อง ที่ผู้หญิงมักเป็นตอนมีประจำเดือนอยู่แล้ว จึงอาจทำให้คิดไม่ถึงว่า อาการปวดท้องที่เกิดขึ้นนั้นจะเป็นสัญญาณเตือนของโรคมะเร็งอย่างหนึ่ง

ต้องหมั่นสังเกต…ก่อนเกิดโรค

หลายคนมักคิดว่า “กว่าจะรู้ตัวว่าเป็นโรคมะเร็ง ก็ต้องเข้าสู่ระยะร้ายแรงและรักษายากแล้ว” ซึ่งไม่จริงเสมอไป! เพราะหากเราหมั่นสังเกตและดูแลร่างกายตัวเองเป็นอย่างดี ทันทีที่พบความผิดปกติหรือมีอาการน่าสงสัยแล้วรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจ วินิจฉัย ก็จะทำให้สามารถพบรอยโรคในระยะแรกๆ ได้ ซึ่งโอกาสในการรักษาหายก็จะสูงตามไปด้วย

มะเร็งชนิดใด และอาการใดบ้างที่เป็นสัญญาณเตือนโรคมะเร็งที่พบบ่อยในผู้หญิง

• มะเร็งเต้านม
  มะเร็งเต้านม ยังเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้นๆ ของมะเร็งในสตรี อาจเป็นเพราะส่วนใหญ่ในระยะแรกๆ จะไม่แสดงอาการใดๆ จนกว่าจะตรวจพบด้วยแมมโมแกรม แต่คุณผู้หญิงอาจสังเกตความผิดปกติต่างๆ ได้ด้วยตัวเองก่อน เช่น

• • คลำพบก้อนบริเวณเต้านม หรือใต้รักแร้
  • เต้านมมีขนาดหรือรูปร่างเปลี่ยนไป
  • ระคายเคืองบริเวณผิวหน้าอก มีผื่นคันบริเวณเต้านม
  • ผิวหนังที่เต้านมบุ๋มลงไปคล้ายลักยิ้ม
  • มีแผลที่บริเวณหัวนม
  • มีอาการเจ็บที่เต้านม แม้ไม่ใช่ช่วงที่มีประจำเดือน
  • มีของเหลวที่ไม่ใช่น้ำนมไหลออกจากหัวนม

• มะเร็งลำไส้ใหญ่
  อาจไม่ค่อยมีใครทราบว่ามะเร็งลำไส้ใหญ่เป็นหนึ่งในโรคมะเร็งที่พบบ่อยในผู้หญิงเช่นกัน อาการของโรคในระยะเริ่มต้นอาจยังไม่แสดงอาการ แต่จะมีความผิดปกติเมื่อโรคพัฒนาขึ้น ดังนี้

• • ขับถ่ายผิดปกติ ท้องเสียสลับท้องผูก หรือท้องอืดบ่อยๆ
  • ลักษณะอุจจาระเรียวยาวกว่าปกติ
  • อุจจาระปนเลือดสดๆ หรือเลือดสีคล้ำมาก
  • อ่อนเพลียหรืออ่อนแรง น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ
  • มีอาการจุกเสียด แน่น หรือปวดท้องบ่อยๆ
  • รู้สึกคลื่นไส้ อยากอาเจียน
  • ปวดเบ่งบริเวณทวารหนักคล้ายปวดอุจจาระตลอดเวลา
  • มีภาวะโลหิตจาง

• มะเร็งตับ
  มะเร็งตับในระยะเริ่มแรกมักไม่มีอาการแสดง ต่อเมื่อโรคลุกลามหรือเป็นหนักขึ้นผู้ป่วยจึงสังเกตได้ ทั้งนี้คนที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น เป็นพาหะไวรัสตับอักเสบบี หรือมีตับแข็งจากทุกสาเหตุ ควรตรวจคัดกรองแม้ยังไม่มีอาการใดๆ แต่อาการที่พอจะสังเกตได้คือ

• • ปวดท้อง โดยเฉพาะบริเวณใต้ชายโครงขวา หรือบริเวณลิ้นปี่
  • ท้องบวมโตขึ้น มีน้ำในช่องท้อง
  • น้ำหนักตัวลดลงโดยไม่ทราบสาเหตุ
  • รู้สึกอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร
  • มีไข้โดยไม่ทราบสาเหตุ
  • คลำพบก้อนที่บริเวณตับ
  • ตัวเหลืองและตาเหลือง
  • อาเจียนเป็นเลือด

• มะเร็งปากมดลูก
  ส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อไวรัสชนิดฮิวแมนแปปปิโลมาไวรัส (Human Papillomavirus) หรือเอชพีวี (HPV) มะเร็งปากมดลูกเป็นอีกหนึ่งโรคมะเร็งที่พบมาก สามารถติดต่อได้หลายช่องทาง แม้ไม่เคยมีเพศสัมพันธ์ก็สามารถติดเชื้อได้ มะเร็งปากมดลูกถือเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้นๆ ของผู้หญิง ฉะนั้นหากมีอาการผิดปกติดังนี้ ควรรีบพบแพทย์

• • มีเลือดไหลออกจากช่องอย่างผิดปกติ อาจมีเลือดออกหลังระยะที่เพิ่งหมดประจำเดือน หรือมีเลือดออกในผู้ที่อยู่ในวัยหมดประจำเดือนแล้ว
  • มีประจำเดือนมาก หรือนานกว่าปกติ
  • มีเลือดออกหลังมีเพศสัมพันธ์ หรือเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์
  • มีของเหลวออกทางช่องคลอด หรือตกขาวที่มีลักษณะเป็นน้ำและข้น มีเลือดปน
  • ปวดท้องน้อย หรือปวดท้องบริเวณอุ้งเชิงกรานที่ไม่ใช่ปวดประจำเดือน

• มะเร็งปอด
  หลายคนคงคาดไม่ถึงว่า “มะเร็งปอด” จะเป็นโรคมะเร็งที่พบในผู้หญิงมากจนติดอันดับเช่นกัน ที่สำคัญยังเป็นโรคที่มีความรุนแรงและมีอัตราการเสียชีวิตสูงมากทีเดียว อาการของโรคจะเริ่มปรากฏเมื่อมะเร็งเข้าสู่ระยะที่ 3-4 แล้ว

• • มีอาการหอบ เหนื่อย
  • หายใจผิดปกติ หายใจสั้น หายใจมีเสียงหวีด
  • ไอเรื้อรัง ไอมีเสมหะปนเลือด
  • เจ็บหน้าอก แน่นหน้าอกตลอดเวลา
  • เสียงแหบ เสียงเปลี่ยน
  • น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ

• มะเร็งเม็ดเลือดขาว หรือลูคีเมีย
  เป็นโรคมะเร็งชนิดหนึ่งของระบบเลือดที่เกิดจากเซลล์เม็ดเลือดขาวในไขกระดูกเติบโตผิดปกติ ส่งผลให้การทำงานของระบบเม็ดเลือดเสียไป อาการที่แสดงออกจะขึ้นอยู่กับชนิดของโรคด้วย

• • รู้สึกเบื่ออาหาร น้ำหนักลด
  • มีภาวะซีด อ่อนเพลียง่าย
  • มีเลือดออกง่าย เพราะมะเร็งเม็ดเลือดขาวจะมีเกล็ดเลือดต่ำ
  • มีไข้ หนาวสั่น
  • เหงื่ออกมากตอนกลางคืน
  • มีรอยฟกช้ำได้ง่าย
  • ปวดกระดูกและข้อ
  • ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายผิดปกติ เป็นโรคติดเชื้อได้ง่าย

จะเห็นได้ว่ามะเร็งในแต่ละอวัยวะนั้น มักไม่แสดงอาการในระยะเริ่มต้น ดังนั้นสาวๆ จึงไม่ควรชะล่าใจว่าตนเองยังปลอดภัยจากโรคมะเร็ง ควรให้ความสำคัญกับการตรวจสุขภาพและ “การตรวจคัดกรองมะเร็ง” ที่สำคัญอีกอย่าง คือการหมั่นสังเกตการเปลี่ยนแปลงของร่างกายของตัวเองอยู่เสมอ หากพบความผิดปกติแม้เพียงเล็กน้อยก็ควรรีบพบแพทย์

 

นพ. ศุภชาติ ชมภูนุช
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็งวิทยา
ศูนย์มะเร็ง โรงพยาบาลพญาไท นวมินทร์