โรคไตวายเรื้อรัง คือภาวะที่ไตทำงานได้น้อยลง โดยดูจากอัตราการกรองของไตที่ผิดปกติ ด้วยการตรวจหาค่า eGFR ซึ่งมักมีอยู่ในรายการตรวจสุขภาพประจำปี เมื่อไหร่ก็ตามที่อัตราการกรองของไตทำได้น้อยกว่า 15% จะถือว่าเป็นโรคไตวายระยะที่ 5 หรือระยะสุดท้าย ซึ่งประสิทธิภาพในการขับของเสียของไตด้วยตัวเองนั้นไม่เพียงพอที่จะดำรงชีวิตได้ตามปกติแล้ว โดยอาการที่ไตสูญเสียการทำงานจนทำให้มีของเสียและสารเคมีต่างๆ ตกค้างนี้จะเรียกว่า ยูรีเมีย (Uremia) เมื่อเป็นเช่นนี้ ผู้ป่วยจะต้องเข้ารับการบำบัดที่เราคุ้นชินกับคำว่า ‘ฟอกไต’ หรือ ‘ฟอกเลือด’ นั่นเอง
การฟอกเลือด ล้างไต และปลูกถ่ายไตในผู้ป่วยไตวายเรื้อรัง
สำหรับผู้ป่วย ‘ไตวายเรื้อรัง’ ระยะที่ 5 นอกจากต้องเคร่งครัดในเรื่องอาหารและยาแล้ว ยังมีความจำเป็นต้องได้รับการบำบัดทดแทนไต ซึ่งมีด้วยกัน 3 วิธีหลัก คือ
- ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม คือ การนำเลือดของผู้ป่วยผ่านเข็มเข้าสู่เครื่องฟอกไต เพื่อแลกเปลี่ยนของเสียและน้ำส่วนเกินออก ก่อนจะนำเลือดกลับสู่ร่างกาย การฟอกเลือดจะใช้เวลาครั้งละ 3-4 ชั่วโมง และต้องทำ 2-3 ครั้งต่อสัปดาห์
- การล้างไตทางหน้าท้อง คือการใช้สายยางที่ฝังในท้องแบบถาวร ใส่น้ำยาล้างไตเพื่อแลกเปลี่ยนของเสียและน้ำส่วนเกิน และเปลี่ยนน้ำออกทางสายยาง โดยต้องเปลี่ยนน้ำยาทุกวัน เป็นวิธีที่สามารถทำเองที่บ้านได้
- การปลูกถ่ายไต ถือเป็นการรักษาที่ดีที่สุด โดยผู้ป่วยจะได้รับการผ่าตัดเพื่อปลูกถ่ายไตจากผู้บริจาคที่เสียชีวิตแล้ว (ระยะเวลารอคอยเฉลี่ย 4 ปี) หรือได้รับไตจากญาติ สามี ภรรยาที่ยังมีชีวิตอยู่และสุขภาพแข็งแรงดี ผู้ป่วยและผู้บริจาคจำเป็นต้องได้รับการตรวจสุขภาพอย่างละเอียดก่อนการผ่าตัด โดยหลังผ่าตัด ผู้ที่ได้รับไตใหม่จำเป็นต้องกินยากดภูมิคุ้มกันเพื่อป้องกันการต้านเนื้อเยื่อไตใหม่อย่างต่อเนื่องตลอดไป
