หลายคนอาจเคยได้ยินแต่โรค ‘หมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาท’ และไม่ค่อยคุ้นหูกับ ‘กระดูกสันหลังส่วนคอกดทับเส้นประสาท’ มากนัก ซึ่งจริงๆ แล้วโอกาสในการเกิดของทั้งสองโรคนี้มีไม่มากไม่น้อยไปกว่ากันสักเท่าไหร่
กระดูกสันหลังส่วนคอ…เป็นอวัยวะที่เคลื่อนไหวมาก
โดยทั่วไปแล้ว ในแต่ละชั่วโมงกระดูกสันหลังส่วนคอของคนเราจะมีการเคลื่อนไหวมากกว่า 500 ครั้ง ซึ่งหมายถึงการใช้งานอย่างหนัก และยิ่งถ้าเราเคลื่อนไหวหรือทำกิจกรรมอะไรที่หนักๆ เสี่ยงๆ และทำด้วยท่าทางที่ไม่ถูกต้องด้วยแล้ว ก็จะยิ่งส่งผลให้กระดูกคอเกิดความเสื่อมได้มากกว่าที่ควรจะเป็น สำหรับผู้สูงอายุที่เป็นโรคกระดูกสันหลังส่วนคอกดทับเส้นประสาทนั้น ไม่เพียงแต่จะทำให้ปวดและขยับคอไม่ได้ แต่ยังอาจทำให้แขนขาชาและอ่อนแรงได้ด้วย
อาการแบบไหน? สัญญาณเตือนภัยโรคกระดูกสันหลังส่วนคอทับเส้นประสาท
- มีอาการคอเกร็ง ขยับและเคลื่อนไหวลำบาก
- รู้สึกปวดคอ และจะยิ่งปวดมากขึ้นเมื่อเคลื่อนไหว
- ปวดคอร้าวลงแขน
- แขนอ่อนแรง และมีอาการชาร่วมด้วย
ข้อควรสังเกตของอาการที่เป็นสัญญาณเตือนว่าเราอาจเสี่ยงต่อการเป็นโรคกระดูกสันหลังส่วนคอทับเส้นประสาท คือ การที่ไม่สามารถเอี้ยวคอหรือเหลียวคอได้สะดวก คือจะรู้สึกเกร็ง มีอาการปวด ยิ่งฝืนหันคอยิ่งเจ็บ ร่วมกับมีอาการปวดร้าวลงแขน ชา หรือแขนอ่อนแรง ซึ่งหากพบว่าตัวเองมีอาการดังกล่าว ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที
วิธีการผ่าตัดรักษากระดูกสันหลังที่คอทับเส้นประสาท
สำหรับแนวทางในการรักษาโรคกระดูกสันหลังที่คอทับเส้นประสาท จริงๆ แล้วมีอยู่ด้วยกันหลายวิธี ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคที่ผู้ป่วยประสบอยู่ โดยหากยังไม่มีอาการรุนแรงก็สามารถทำการรักษาได้ด้วยวิธีกายภาพบำบัด การนวดประคบเพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวด ร่วมกับการรับประทานยาและการใช้เครื่องมือผ่อนคลายกล้ามเนื้อคอ
แต่หากวินิจฉัยแล้วพบอาการรุนแรง คือ มีอาการชาและอาการแขนขาอ่อนแรงร่วมด้วย ถือเป็นสัญญาณอันตรายที่ต้องรีบรับการรักษาด้วยการผ่าตัด โดยเข้ารับการทำ MRI เพื่อตรวจ วินิจฉัย หาจุดที่บาดเจ็บ และทำการผ่าตัดเพื่อรักษาการทำงานของเส้นประสาทที่ถูกกดทับ ซึ่งปัจจุบัน การผ่าตัดหมอนรองกระดูกคอทับเส้นประสาท ที่เป็นทางเลือกทีมีประสิทธิภาพนั้น เรียกว่า Anterior Cervical Discectomy เป็นการใช้เทคนิคการผ่าตัดแผลเล็ก (Minimally invasive surgery) ด้วยกล้องจุลทรรศน์กำลังขยายสูง ที่เรียกว่า Microscope เข้าทำการรักษาโดยผ่าตัดเอาหมอนรองกระดูกที่คอทับเส้นประสาทอยู่ออก แล้วใส่วัสดุทดแทนเข้าไปเชื่อมข้อต่อกระดูกสันหลังบริเวณคอ โดยปัจจุบันวัสดุที่ใช้ จะแบ่งออกเป็นสองประเภท คือ
- หมอนรองกระดูกเทียมแบบเคลื่อนไหวไม่ได้ ( Anterior Cervical Discectomy and Fusion)
หมอนรองกระดูกชนิดนี้ จะใส่เพื่อเชื่อมข้อต่อของกระดูกสันหลัง ทำให้ข้อต่อของกระดูกสันหลังจะไม่มีการเคลื่อนไหวอีก ข้อดีคือใส่ง่าย ราคาถูกกว่า แต่ข้อเสียคือไม่เป็นธรรมชาติ มีความเสี่ยงที่จะเกิดการเลื่อมของข้อข้างเคียงเพิ่มขึ้น
- หมอนรองกระดูกเทียมแบบเคลื่อนไหวได้ (Total disc replacement)
หมอนรองกระดูกชนิดนี้ เมื่อใส่แล้วจะเคลื่อนไหวได้ใกล้เคียงธรรมชาติ ลดความเสี่ยงของการเกิดการเสื่อมของข้อข้างเคียง แต่มีราคาแพงและการใส่ยากกว่า
โดยการเลือกวัสดุแต่ละประเภท แพทย์จะพิจารณาจากหลายองค์ประกอบ ทั้งอายุ พยาธิสภาพของโรคในผู้ป่วยแต่ละราย เป็นต้น
ข้อดีของการผ่าตัดกระดูกสันหลังที่คอทับเส้นประสาทผ่านกล้อง Microscope มีอะไรบ้าง?
- แผลผ่าตัดมีขนาดเล็กประมาณ 3 ซม. หรืออาจจะมากกว่านั้น ถ้ามีการผ่าตัดมากกว่า 1 ระดับ แต่นับว่าไม่มีแผลใหญ่
- เปิดปากแผลเล็ก ทำให้เจ็บน้อย เสียเลือดน้อย โอกาสสำเร็จสูง
- ช่วยลดภาวะแทรกซ้อนระหว่างผ่าตัด
- ฟื้นตัวเร็ว ลดภาระค่าใช้จ่ายในการพักฟื้น
- หายไว กลับบ้านได้ไวขึ้น กลับไปเคลื่อนไหวใช้ชีวิตได้ตามปกติเร็วขึ้น
การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม เพื่อให้สุขภาพกระดูกสันหลังส่วนคอแข็งแรงขึ้น
เนื่องจากสาเหตุหลักของความเสื่อมบริเวณกระดูกสันหลังส่วนคอนั้น มาจากพฤติกรรมและการใช้งาน ดังนั้น การใช้ท่าทางในการใช้ชีวิตประจำวันของเราให้ถูกสุขลักษณะจะช่วยลดความเสี่ยงของการป่วยเป็นโรคกระดูกสันหลังส่วนคอกดทับเส้นประสาทได้ ทั้งยังควรหลีกเลี่ยงพฤติกรรมต่อไปนี้
- เลิกนั่งทำงานหน้าคอมพิวเตอร์ท่าเดียวเป็นเวลานานๆ โดยไม่เปลี่ยนอิริยาบถ
- ไม่ควรนอนหมอนสูงเกินไป หรือเลิกหนุนหมอนสูงๆ เพื่อให้คอทำงานหนักน้อยลง
- เดิน นั่ง วิ่ง ควรจัดให้คอและศีรษะตั้งตรง ไม่ก้มหรือเงยศีรษะบ่อยๆ
- ไม่ควรก้มศีรษะอ่านหนังสือ หรือทำกิจกรรมใดเป็นเวลานานๆ และหันมายกหนังสือขึ้นอ่านแทน
- เบาะนั่งตอนขับรถ ไม่ควรห่างจากพวงมาลัยเกินไป เพราะการเกร็งคอและไหล่ขณะขับรถจะทำให้คอทำงานหนักขึ้น
“คอ” คืออวัยวะที่สำคัญมากในการใช้ชีวิตของคนเรา ลองคิดดูว่า ถ้าเราไม่สามารถหันคอไปมาได้สะดวก และทุกครั้งที่หันจะเจ็บปวด เราจะใช้ชีวิตอย่างมีความสุขได้อย่างไร ดังนั้น ควรให้ความสำคัญกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม หมั่นบริหารคอให้แข็งแรง และหมั่นสังเกตอาการผิดปกติเพื่อให้เราปลอดภัยจากโรคกระดูกสันหลังส่วนคอกดทับเส้นประสาท ซึ่งถ้าเรามีร่างกายที่แข็งแรง ก็จะสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุข เรียน ทำงาน ดูแลครอบครัวได้ตามความฝันและเป้าหมายของเราได้อย่างเต็มที่
นพ.ธีรชัย ผาณิตพงศ์
ศัลยแพทย์ประจำศูนย์สมองและกระดูกสันหลัง
ศูนย์สมองและกระดูกสันหลัง
โรงพยาบาลพญาไท 3
