โรคแอนแทรกซ์ (Anthrax) คือโรคติดเชื้อร้ายแรงที่เกิดจากแบคทีเรีย Bacillus anthracis ซึ่งสามารถสร้างสปอร์ที่มีความทนทานต่อสภาพแวดล้อมและอยู่ได้นานหลายสิบปี ส่วนใหญ่มักพบในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เช่น วัว ควาย แพะ แกะ และอาจแพร่สู่คนได้ผ่านการสัมผัสสัตว์ติดเชื้อหรือบริโภคเนื้อสัตว์ที่ปนเปื้อน โดยโรคนี้สามารถรักษาได้หากได้รับการวินิจฉัยเร็ว แต่หากปล่อยไว้อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต

‘โรคแอนแทรกซ์’ เกิดจากอะไร?

โรคแอนแทรกซ์ (Anthrax) เกิดจากเชื้อแบคทีเรียชื่อว่า Bacillus anthracis ซึ่งเป็นแบคทีเรียแกรมบวกที่สามารถสร้าง “สปอร์” (spore) ได้ และสามารถเข้าสู่ร่างกายคนได้ 3 ทางหลัก ได้แก่ |

ทางผิวหนัง จากการสัมผัสกับสัตว์ติดเชื้อหรือผลิตภัณฑ์สัตว์ (เช่น ขน หนัง เขา) โดยมีแผลหรือรอยถลอกบนผิวหนัง
ทางการหายใจ สูดดมสปอร์ของเชื้อที่ปะปนในฝุ่น ดิน ขนสัตว์ หรือผลิตภัณฑ์แห้งจากสัตว์ติดเชื้อ
ทางการกิน บริโภคเนื้อสัตว์ที่ปรุงไม่สุกจากสัตว์ที่มีเชื้อ เช่น วัว แพะ แกะ

เชื้อ Bacillus anthracis ไม่สามารถติดต่อจากคนสู่คนได้โดยตรง แต่สามารถแพร่จากสัตว์สู่คนผ่านสปอร์ที่ทนทานและกระจายได้ในสิ่งแวดล้อม

อาการของโรคแอนแทรกซ์ แบ่งออกเป็น 4 รูปแบบ

1. แอนแทรกซ์ทางผิวหนัง (Cutaneous Anthrax) พบมากที่สุด คิดเป็นกว่า 90% ของผู้ป่วยทั้งหมด

เริ่มจากตุ่มนูนแดง → กลายเป็นตุ่มน้ำใส → กลายเป็นแผลมีสะเก็ดดำตรงกลาง
โดยทั่วไปไม่เจ็บ แต่หากไม่ได้รับการรักษา เชื้ออาจลุกลามเข้าสู่กระแสเลือด

2. แอนแทรกซ์ทางระบบหายใจ (Inhalation Anthrax) รุนแรงที่สุด และอาจเสียชีวิตได้ภายในไม่กี่วัน

เริ่มต้นคล้ายไข้หวัด → ไอ เจ็บหน้าอก หายใจติดขัด
เชื้อจะทำให้เกิดภาวะหายใจล้มเหลวหรือติดเชื้อในกระแสเลือด

3. แอนแทรกซ์ทางเดินอาหาร (Gastrointestinal Anthrax) เกิดจากการกินเนื้อสัตว์ที่ปนเปื้อนเชื้อ

อาการได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสียรุนแรง อาจมีเลือดปน
อาจมีเลือดปนในอุจจาระ หรืออาเจียนเป็นเลือด
หากไม่รักษา อาจเกิดภาวะลำไส้อักเสบหรือช็อกได้

4. แอนแทรกซ์จากการฉีดเข้าเส้น (Injection Anthrax) พบในผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีด ซึ่งพบมากในบางประเทศยุโรป

บวมแดงอย่างรวดเร็วบริเวณที่ฉีด
มีเนื้อตาย แผลลึก ติดเชื้อลุกลาม
มีโอกาสติดเชื้อในกระแสเลือดสูงและอาจเสียชีวิตได้

วินิจฉัยอย่างไรว่าเป็นโรคแอนแทรกซ์

แพทย์จะซักประวัติและตรวจร่างกาย ร่วมกับส่งตรวจเพิ่มเติม อาทิ

การเพาะเชื้อจากแผล เลือด หรือเสมหะ
การตรวจ PCR เพื่อหา DNA ของเชื้อ
การเอกซเรย์หรือ CT scan กรณีสงสัยการติดเชื้อทางปอด

วิธีรักษาโรคแอนแทรกซ์

หากพบโรคตั้งแต่ระยะเริ่มต้น การรักษาสามารถช่วยให้หายได้ โดยทั่วไปใช้ยาปฏิชีวนะ เช่น Ciprofloxacin, Doxycycline, Penicillin กรณีติดเชื้อรุนแรงหรือเข้าสู่กระแสเลือด อาจต้องใช้ยาต้านพิษเพิ่มเติม และเข้ารับการดูแลในห้องผู้ป่วยวิกฤต

ป้องกันการติดเชื้อโรคแอนแทรกซ์

หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์ตายหรือซากสัตว์โดยไม่ทราบสาเหตุ

ห้ามบริโภคเนื้อสัตว์ที่ตายผิดปกติหรือปรุงไม่สุก

ผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับสัตว์ เช่น ชาวไร่ ชาวนา โรงฆ่าสัตว์ ควรสวมถุงมือ หน้ากาก และเสื้อป้องกัน

ในบางกรณีอาจมีการฉีดวัคซีนป้องกันแอนแทรกซ์ให้กับกลุ่มเสี่ยง

แม้ว่าโรคแอนแทรกซ์จะพบไม่บ่อยในคน แต่หากเกิดขึ้นแล้วอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ การรู้เท่าทันอาการ การป้องกันอย่างถูกต้อง และการพบแพทย์ตั้งแต่เนิ่น ๆ คือกุญแจสำคัญในการรักษาให้หายขาด หากคุณมีอาชีพที่เกี่ยวข้องกับสัตว์ ทำงานในพื้นที่เสี่ยง หรือมีอาการผิดปกติที่สงสัยว่าอาจเกี่ยวข้องกับแอนแทรกซ์ อย่ารอให้ลุกลาม รีบเข้ารับการตรวจจากแพทย์เฉพาะทาง เพื่อการวินิจฉัย และรักษาอย่างทันท่วงที จะช่วยเพิ่มโอกาสในการฟื้นตัวและลดความเสี่ยงจากโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ

นพ. พิทักษ์ เดชพรเทวัญ

แพทย์เฉพาะทางด้านอายุรศาสตร์โรคติดเชื้อ
รพ.พญาไท 2

โรคแอนแทรกซ์ (Anthrax) อันตรายที่มากับสัตว์ ป้องกันได้ก่อนสาย!