คุณประโยชน์และข้อควรระวังของฟอสฟอรัสในอาหาร

ฟอสฟอรัส เป็นแร่ราตุหรือเกลือแร่ชนิดหนึ่ง ที่มีความสำคัญและจำเป็นต่อร่างกาย ทำให้ร่างกายทำงานได้ปกติส่วนใหญ่จะเก็บอยู่ที่กระดูกและฟัน ช่วยในการควบคุมระบบประสาทและกล้ามเนื้อโดยเฉพาะกล้ามเนื้อหัวใจ

• กระดูกฟัน 89%
• กล้ามเนื้อ 10%
• อวัยวะภายใน 4%
• เลือด 1%

หน้าที่ของฟอสฟอรัส

• ทำงานร่วมกับแคลเซียมเป็นโครงสร้างของกระดูกและฟัน
• กระตุ้นการหดตัวของกล้ามเนื้อ
• กระตุ้นการทำงานของระบบประสาท

ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง

ประสิทธิภาพในการขับฟอสฟอรัสลดลง ทำให้เกิดการคั่งของฟอสฟอรัสในเลือดได้

เป้าหมายของฟอสฟอรัสที่เหมาะสม มากกว่า 4.6 มิลลิกรัม/เดซิลิตร ภาวะฟอสฟอรัสในเลือดสูง

• กระดูกบางและเปราะ ก้อนแคลเชียมเกาะตามเนื้อเยื่อ
• ภาวะต่อมพาราไทรอยด์โต หลอดเลือดแดงแข็ง

เป้าหมายของระดับฟอสฟอรัสของผู้ป่วยโรคโตเรื้อรัง คือ 2.7-4.6 มิลลิกรัม/เดซิลิตร

ทำไมต้องควบคุมระดับฟอสฟอรัส ?

1. เมื่อรับประทานอาหารฟอสฟอรัสจะถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย
2. สำหรับผู้ป่วยโรคโต ไตจะทำหน้าที่ลดลง จึงไม่สามารถกำจัดฟอสฟอรัสออกได้
3. ทำให้ระดับฟอสฟอรัสในเลือดสูงขึ้น เกิด “ภาวะฟอสฟอรัสในเลือดสูง”
4. ไปกระตุ้นต่อมพาราไทรอยด์ หลั่ง “ฮอร์โมนพาราไทรอยด์”
5. ฮอร์โมนนี้จะไปสลายแคลเซียมจากกระดูก เพื่อจับกับฟอสฟอรัสที่มากเกิน ซึ่งส่งผลเสียทำให้เกิดอาการคันตามผิวหนังกระดูกบาง เปราะ ภาวะต่อมพาราไทรอยด์โตและหลอดเลือดแดงแข็งในที่สุด

การป้องกันภาวะฟอสฟอรัส

• ควรจำกัดการได้รับฟอสฟอรัสจากอาหารอยู่ที่ 800-1,000 มิลลิกรัม/วัน
• รักษาระดับฟอสฟอรัสในเลือดให้อยู่ในช่วง 2.7 – 4.6 มิลลิกรัม/เดซิลิตร

เราจะสามารถควบคุมระดับฟอสฟอรัสในเลือดได้อย่างไร?

• ควบคุม
• ยาขับ
• ฟอก

การใช้ยาจับฟอสฟอรัสและการอกเลือด อาจไม่เพียงพอเมื่อเปรียบเทียบกับปริมาณที่ได้รับในแต่ละวัน จึงต้องควบคุมจากการรับประทานอาหาร

ฟอสฟอรัสในอาหาร แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท

ฟอสฟอรัสซ่อนแอบ

ควรอ่านฉลากโภชนาการก่อนซื้อสังเกต “ฟอสเฟต” “ฟอส” “Phosphate” “Phos” ถ้าพบควรหลีกเลี่ยง

กลุ่มอาหารที่มีฟอสฟอรัสสูงและอาหารทดแทน

ข้อควรรู้ ?

แม้ไข่แดงจะมีปริมาณฟอสฟอรัสสูง แต่ก็เป็นแหล่งโปรตีนคุณภาพดี โดยแนะนำให้ทานไข่ทั้งฟอง 1 ฟอง/วัน (คนปกติ) สำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะไขมันในเลือดสูง โรคเบาหวาน และโรคหลอดเลือดหัวใจสามารถทานได้วันเว้นวัน

พลังงานและสารอาหารของไข่ไก่

ทั้งฟองเบอร์ 0 ปริมาณ 1 ฟอง ให้พลังงาน 72 กิโลแคลอรี ประกอบด้วย คาร์โบไฮเดรต 0.36 กรัม โปรตีน 6.28 กรัม ไขมัน 4.76 กรัม คอเลสเตอรอล 186 มิลลิกรัม

เทคนิค ลด ฟอสฟอรัส เมื่อทานนอกบ้าน

1. ลด/เลี่ยงการเติมหรือจิ้มซอสเพิ่ม เพราะเป็นแหล่งฟอสฟอรัสแอบซ่อน

เคล็ดลับ : สั่งเมนูอาหารที่ไม่ต้องจิ้มเพิ่ม หรือ แยกน้ำจิ้ม/ซอส

2. หลีกเลี่ยง กับข้าว/ข้าวกล่องสำเร็จรูป เป็นแหล่งของโซเดียมและฟอสฟอรัสที่สูง
3. การรับประทานอาหารที่มีฟอสเฟตต่ำ แต่ทานในปริมาณที่มากหรือบ่อยก็ทำให้กลายเป็นได้รับปริมาณฟอสฟอรัสสูงได้เช่นกัน เช่น การรับประทานอาหารบุฟเฟต์
4. หลีกเลี่ยงเนื้อสัตว์แปรรูป และผลิตภัณฑ์ เนื้อสัตว์มีกระดูก
5. เลือกอาหารมื้อว่างฟอสเฟตต่ำ หลีกเลี่ยงเบเกอร์รีและขนมไทยที่มีไข่แดงเป็นส่วนประกอบ
6. เลือกดื่มน้ำเปล่าเป็นหลัก เลี่ยง นม ชา กาแฟ เพราะมีฟอสฟอรัสสูง

ศูนย์ไตเทียม โรงพยาบาลพญาไท 2 ชั้น 14 อาคาร A โทร. 02-617-2444 ต่อ 1683, 1684