ครอบฟัน คือ ฟันเทียมติดแน่นที่ใช้ทดแทน หรือเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับตัวฟัน อาจทำจากโลหะล้วนทั้งซี่ เซรามิคล้วน หรือ ทั้งโลหะและเซรามิค เพื่อให้เกิดความแข็งแรงและสวยงาม
ข้อดีการบูรณะด้วยครอบฟัน
- ครอบฟันเซรามิคล้วน หรือครอบฟันโลหะเคลือบเซรามิค สามารถแก้ไข้รูปร่างและสีฟัน ให้มีความสวยงามได้
- ครอบฟันสามารถช่วยป้องกันการแตกหักของฟันที่มีรอยผุขนาดใหญ่ ฟันที่รักษารากฟันแล้ว หรือฟันที่มีวัสดุบูรณะขนาดใหญ่ได้
- ครอบฟันมีความคงทนถาวรมากกว่าวัสดุอุดฟันโดยทั่วไป
ข้อเสียของการครอบฟัน
- การทำครอบฟันนั้นจำเป็นต้องกรอเนื้อฟันออกปริมาณมากกว่าการอุดฟัน การทำอินเลย์ หรือ ออนเลย์
- การกรอแต่งฟันเพื่อทำครอบฟันนั้นมีโอกาสทำอันตรายต่อโพรงประสาทฟันได้ถึง 1-15%
- ราคาแพงเมื่อเทียบกับการอุดฟัน
- ใช้เวลามากกว่าการอุดฟัน โดยปกติจะใช้เวลา 1-2 ครั้ง
ชนิดของครอบฟัน
- ครอบฟันเหล็กกล้าไร้สนิท (Stainless Steel Crown: SSC) ครอบฟันเหล็กกล้าไร้สนิทคือ ครอบฟันสำเร็จรูปทำจากสแตนเลส ส่วนใหญ่จะใช้กับฟันน้ำนมซึ่งไม่ได้เน้นความสวยงามเนื่องจากฟันน้ำนมต้องหลุดไปภายหลัง ใช้เวลาทำเพียงครั้งเดียวและกรอแต่งไม่นาน ไม่ต้องพิมพ์ปาก เนื่องจากเด็กไม่สามารถทนการทำฟันนานๆ และซ้ำซ้อนได้ได้
- ครอบฟันโลหะล้วน (Full Metal Crown: FMC) ครอบฟันโลหะล้วนทำจากโลหะหลายชนิดเช่น ทอง ทองคำขาว พัลเลเดียม นิเกิล-โครเมียม มีความแข็งแรงสูงแต่ความสวยงามต่ำ ทำให้ฟันคู่สบสึกได้น้อยกว่าและกรอแต่งฟันน้อยกว่าเมื่อเทียบกับครอบฟันโลหะเคลือบเซรามิค ส่วนมากมักใช้ในฟันหลังมากกว่าฟันหน้า
- ครอบฟันโลหะเคลือบเซรามิค (Porcelain-fused-to-metal crown: PFM) ครอบฟันโลหะเคลือบเซรามิค โดยใช้ข้อดีของโลหะนำมาทำเป็นโครงเพื่อให้ความแข็งแรง และเซรามิคที่ให้สีเหมือนฟันธรรมชาติ การทำครอบฟันชนิดนี้จะต้องกรอเนื้อฟันออกเยอะกว่าครอบฟันโลหะล้วน จึงไม่เหมาะกับฟันของเด็ก
- ครอบฟันเรซิน (All-resin crown) ครอบฟันเรซินทำจากวัสดุที่มีคุณสมบัติคล้ายพลาสติก มีความแข็งแรงพอประมาณ มักใช้เป็นครอบฟันชั่วคราวระหว่างการรักษา เช่น ครอบฟันอะคลิลิก เรซิน หรือใช้เป็นครอบฟันกึ่งถาวรเพื่อใช้ในระยะยาว เช่น ครอบฟันเรซินคอมโพสิต
- ครอบฟันเซรามิคล้วน (All-ceramic crown: ACC) ครอบฟันเซรามิคล้วนทำจากเซรามิคที่มีความแข็งแรง มีความใสและสวยงามเป็นธรรมชาติมากที่สุด ส่วนใหญ่มักใช้ในฟันหน้าที่ต้องการความสวยงาม หรือคนไข้ที่มีอาการแพ้โลหะ ครอบฟันเซรามิคล้วนทำจากเซรามิคได้หลายชนิด วิธีการขึ้นรูปก็มีหลากหลายวิธี แต่ครอบฟันชนิดนี้จะต้องกรอเนื้อฟันออกมากที่สุดและไม่สามารถใช้ได้กับคนไข้ที่นอนกัดฟันหรือมีนิสัยใช้ฟันหน้ากัดแทะของแข็ง คนไข้ที่มีฟันหน้าสบคร่อมกันลึก
- ครอบฟันเซอร์โคเนีย (Zirconia crown) ครอบฟันเซอร์โคเนียเป็นครอบฟันเซรามิคล้วนชนิดหนึ่ง ใช้คอมพิวเตอร์ในการออกแบบและขึ้นรูป มีความแข็งแรงมากที่สุดในบรรดาครอบฟันเซรามิคล้วน มีความสวยงามสูงแต่น้อยกว่าครอบฟันเซรามิคล้วน สามารถใช้ในฟันหลังได้โดยเฉพาะคนไข้ที่แพ้โลหะและจำเป็นต้องทำครอบฟันในฟันหลัง
วิธีการรักษาด้วยการครอบฟัน
ครั้งที่ 1 ทันตแพทย์จะทำการตรวจฟัน การสบฟัน และสภาพเหงือก เอกซ์เรย์ และวางแผนการรักษา และจะทำการกรอแต่งฟันภายใต้ยาชาเฉพาะที่ตามชนิดของครอบฟัน พิมพ์ปากและเลือกสีฟัน จากนั้นจะทำการใส่ครอบฟันชั่วคราวให้กับคนไข้
ครั้งที่ 2 ภายหลังจาก 3-5 วัน ทันตแพทย์จะทำการนัดหมายคนไข้มาทำการลองครอบฟัน อาจมีการกรอแต่งเล็กน้อยเพื่อให้ครอบฟันลงได้พอดี ทำการเช็คการสบฟัน ขอบเหงือก รอยต่อระหว่างขอบของครอบฟัน และผิวเคลือบฟัน บริเวณสัมผัสระหว่างครอบฟันและฟันธรรมชาติ สีของครอบฟัน หลังจากนั้นจะทำการยึดครอบฟันโดยใช้กาวน์ยึดทางทันตกรรม
ครั้งที่ 3 ทันตแพทย์จะทำการนัดหมายคนไข้กลับมาเช็คอาการไม่พึงประสงค์ต่างๆ อนามัยช่องปาก หลังจากนั้นก็ทำการนัดหมายเพื่อให้คนไข้กลับมาตรวจเช็คทุก 6 เดือน
การดูแลรักษาครอบฟัน
ภายหลังจากที่คนไข้ได้รับการใส่ครอบฟันที่ดี มีการสบฟันที่ถูกต้อง ครอบฟันนั้นก็จะอยู่กับคนไข้ไปตลอด การดูแลรักษาก็เหมือนการดูแลรักษาฟันธรรมชาติซึ่งก็คือ การแปรงฟันให้ถูกวิธี การใช้ไหมขัดฟัน และการตรวจเช็คสุขภาพช่องปากทุกๆ 6 เดือน สำหรับฟันธรรมชาติที่ไม่ได้รักษารากฟันมาก่อน หรือในฟันที่มีรอยผุขนาดใหญ่หรือมีวัสดุขนาดใหญ่ที่ไม่ได้รื้อออกหมด ภายหลังจากการทำครอบฟันอาจจะเกิดการอักเสบขึ้นที่โพรงประสาทฟันได้ ดังนั้นหากพบความผิดปกติควรกลับไปพบทันตแพทย์ผู้ให้การรักษาโดยเร็ว