อาหารสำหรับผู้ป่วยในช่วงฟื้นฟูร่างกายหลังผ่าตัดเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม เพราะคุณค่าทางอาหารที่เหมาะสมเป็นส่วนสำคัญในกระบวนการซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ ช่วยในการรักษาบาดแผลทั้งภายนอก และภายในร่างกายให้เนื้อเยื่อสมานติดกัน ช่วยให้ผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดสามารถฟื้นฟูร่างกายกลับสู่สภาพที่แข็งแรงและกลับมาใช้ชีวิตประจำวันเช่นเดิมได้อย่างรวดเร็ว
เนื้อสัตว์ ผลิตภัณฑ์จากนม ถั่วเมล็ดแห้ง และไข่ มีส่วนสำคัญในการสร้างเซลล์และองค์ประกอบต่างๆ ของผิวหนัง ทำให้ผิวหนังที่สร้างขึ้นใหม่มีความแข็งแรง และยังเป็นองค์ประกอบของเซลล์และเอนไซม์ในระบบภูมิคุ้มกันซึ่งทำหน้าที่ทำลายสิ่งแปลกปลอมและเชื้อโรค ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดแผลติดเชื้อ และยังช่วยซ่อมแซมเนื้อเยื่อที่ถูกทำลาย หากร่างกายขาดโปรตีน ก็จะติดเชื้อได้ง่ายและขาดวัตถุดิบในการสร้างผิวหนังมาปิดบาดแผล จนเกิดแผลเรื้อรังที่รักษาไม่หาย
โปรตีนคุณภาพดีที่มีความจำเป็นต่อร่างกายในช่วงเวลาเช่นนี้ คือโปรตีนที่มีกรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วน อย่างโปรตีนจากเนื้อปลา และควรปรุงเป็นอาหารอ่อนๆ เช่น ข้าวต้มปลา เพื่อรับประทานในช่วงแรก หากผู้ป่วยที่รับประทานอาหารมังสวิรัติ ก็สามารถรับโปรตีนจากธัญพืชและถั่วต่างๆ เช่น ถั่วเหลือง ถั่วเขียว ถั่วดำ ถั่วแดง เพื่อให้ร่างกายได้รับกรดอะมิโนที่จำเป็นได้ เช่นกัน
ไขมันดี คือ กรดไขมันไม่อิ่มตัว นอกจากจะให้พลังงานสูงแล้ว ยังช่วยป้องกันร่างกายสลายโปรตีนจากกล้ามเนื้อมาใช้เป็นพลังงานในการสร้างและซ่อมแซมเยื้อหุ้มเซลล์มีส่วนช่วยให้แผลสมานได้เร็วขึ้น พบมาก ในน้ำมันมะกอก น้ำมันรำข้าว น้ำมันถั่วลิสง น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันงา ถั่วเปลือกแข็ง เช่น อัลมอนด์ เม็ดมะม่วงหิมพานต์ ถั่วลิสง
วิตามินซี เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ เป็นสารอาหารที่ร่างกายจำเป็นในขณะที่ร่างกายเกิดการอักเสบ และยังช่วยในการดูดซึมธาตุเหล็ก ช่วยเสริมการสร้างเม็ดเลือดแดง เพื่อทดแทนเลือดที่สูญเสียไป และช่วยรักษาความแข็งแรงของผนังหลอดเลือด มีบทบาทสำคัญในการสร้างเส้นใยคอลลาเจนใต้ผิวหนัง กระตุ้นการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายได้ดี มีส่วนช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น ลดการบวมช้ำ ลองเลือกผัก ผลไม้พวกนี้ เช่น ฝรั่ง สตรอเบอร์รี่ กีวี ส้ม พริกหวาน มันฝรั่ง บร็อคโคลี และผักตระกูลกะหล่ำ
วิตามินเอ ช่วยกระตุ้นการแบ่งเซลล์ในกระบวนการสร้างผิวหนังใหม่ และควบคุมสมดุลของการเกิดการอักเสบภายในร่างกายไม่ให้น้อยหรือมากเกินไป หากขาดวิตามินเอจะส่งผลให้แผลติดเชื้อง่ายและหายช้าแหล่งของวิตามินเอพบมากในผักที่มีสีเหลืองหรือสีส้ม เช่น แตงโม มะละกอ
ธาตุเหล็ก เป็นส่วนประกอบสำคัญของฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงที่คอยลำเลียงออกซิเจนไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกายรวมถึงบาดแผล ส่วนสังกะสีเป็นแร่ธาตุสำคัญที่มีผลการวิจัยทางการแพทย์ยืนยันว่า ช่วยกระตุ้นการสมานแผลได้ดี โดยทำหน้าที่ร่วมกับเอนไซม์หลายชนิดในร่างกายที่เกี่ยวข้องกับการสร้างสารพันธุกรรมสำหรับการแบ่งเซลล์ผิวหนัง มีบทบาทในการสังเคราะห์โปรตีนและคอลลาเจนช่วยผลิตเซลล์ผิวใหม่และช่วยสมานบาดแผล พบมากในอาหารจำพวกเนื้อล้วน (ไม่ติดหนัง ติดมัน) ปลา ไข่ อาหารทะเลคะน้า บร็อคโคลี ผักโขม ผักบุ้ง ถั่วเมล็ดแห้งเต้าหู้ น้ำลูกพรุน และผักใบเขียว
อย่างไรก็ตาม การเสริมธาตุเหล็กและสังกะสีให้กับร่างกายนั้น ควรอยู่ในปริมาณที่พอดี เพราะการได้รับแร่ธาตุชนิดใดชนิดหนึ่งมากเกินไป จะรบกวนสมดุลของแร่ธาตุชนิดอื่นในร่างกาย และส่งผลเสียในระยะยาวได้เช่นกัน
นอกจากการรับประทานอาหารตามหมวดหมู่ต่างๆ ที่ได้กล่าวมาแล้ว ผู้ป่วยหลังผ่าตัดควรหลีกเลี่ยงอาหารสุกๆ ดิบๆ และอาหารประเภทหมักดอง เพราะเป็นอาหารที่ส่งผลร้ายต่อร่างกายและยังอาจทำให้ติดเชื้อ เกิดอาการแทรกซ้อนได้อีกด้วย รวมถึงควรดูแลตัวเองด้วยการดื่มน้ำให้มากๆ เพราะน้ำเป็นส่วนประกอบหลักของเลือด ซึ่งเป็นตัวช่วยสำคัญที่สุดในการลำเลียงออกซิเจนและสารอาหารต่างๆ ไปซ่อมแซมบาดแผลและส่วนที่สึกหรอภายในร่างกาย ควบคู่ไปกับการพักผ่อนอย่างเต็มที่ เพื่อเสริมสร้างเนื้อเยื่อในการรักษาบาดแผลอย่างสมบูรณ์ซึ่งจะเป็นหนทางในการฟื้นฟูร่างกายให้กับคืนสู่สภาพปกติได้โดยเร็ว
