“ก็ลมมันเย็น” ประโยคสุดฮิตติดปากจากโฆษณาที่วัยรุ่นยุค ’90 ต่างรู้จัก ช่วยย้ำภาพว่าผู้ป่วยโรคริดสีดวงทวารนั้นมีอุปสรรคในการใช้ชีวิตอย่างไร งั้นเรามาทำความรู้จักโรคนี้กันดีกว่า ว่าโรคริดสีดวงทวารหนักเกิดจากสาเหตุอะไร เพื่อที่จะได้หาวิธีป้องกัน
โรคริดสีดวงทวารหนัก…ฝันร้ายของคนชอบเบ่ง
โรคริดสีดวงทวารหนัก คือ ภาวะที่เบาะรอง (Anal Cushion) ซึ่งเป็นเนื้อเยื่อที่ช่วยในการขยายตัวของทวารหนักเวลาขับถ่ายและช่วยให้รูทวารหนักปิดสนิทในภาวะปกติ มีการเคลื่อนตัวห้อยลงมาต่ำกว่าตำแหน่งปกติและมีการโป่งพองไม่ยุบลงเมื่อถ่ายอุจจาระเสร็จ จนทำให้มีเลือดออกเมื่อถ่ายอุจจาระหรือมีก้อนยื่นที่ปากทวารหนัก พญ.นรสรา วิทยาพิพัฒน์ ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการผ่าตัดส่องกล้อง โรงพยาบาลพญาไท 3 บอกว่า แม้โรคนี้จะไม่มีสาเหตุแน่ชัด แต่ส่วนมากเกิดจากแรงกดหรือความดันในช่องท้องหรือช่องปอด ซึ่งแรงนี้เกิดจาก “การเบ่ง” ของคนที่มีปัญหาเรื่องการขับถ่ายหรือท้องผูก ที่มักต้องออกเร่งเบ่งมาก นอกจากนี้ผู้ป่วยโรคถุงลมโป่งพองก็ทำให้มีแรงดันในช่องปอดได้
“นั่งนาน” ก็มีโอกาสเพิ่มความเสี่ยงริดสีดวงทวาร
ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคนี้ ส่วนใหญ่เกิดจากพฤติกรรมของเราเอง นอกจากการไม่กินอาหารที่มีกากใยจนเป็นเหตุให้ท้องผูกแล้ว การนั่งถ่ายนานๆ อย่างการอ่านหนังสือไปด้วย หรือเล่นโทรศัพท์ระหว่างขับถ่าย ก็มีส่วนทำให้เบาะรองเลื่อนลงมาได้เช่นกัน บางคนขับถ่ายไม่สุด เกิดการเบ่งซ้ำหลายครั้ง หรือบางรายเบ่งมากกว่า 10 ครั้งทั้งที่เข้าห้องน้ำแค่ครั้งเดียว ก็มีค่าเท่ากับเข้าห้องน้ำ 10 ครั้งนั่นเอง นอกจากนี้ยังเกิดเพราะสภาพร่างกาย เช่น ผู้หญิงตั้งครรภ์ที่ฮอร์โมนเปลี่ยน มดลูกขยายใหญ่ขึ้นก็ทำให้ขับถ่ายลำบาก ผู้ป่วยโรคตับแข็งที่เส้นเลือดดำที่ทวารหนักโป่งพอง หรือเมื่ออายุมากขึ้นก็มีโอกาสที่เบาะรองเลื่อนจะยื่นออกจากทวารหนักได้เช่นกัน
ปรับพฤติกรรมด่วน…หากชอบกินอาหารเหล่านี้
วิถีชีวิตที่เร่งรีบของคนเมืองจนไม่มีเวลาใส่ใจกับการเลือกอาหารที่เหมาะสม ส่งผลกระทบต่อระบบขับถ่ายโดยตรง อย่างการดื่มน้ำไม่เพียงพอ ชอบทานเนื้อสัตว์แต่เลี่ยงผักและผลไม้ ก็มีส่วนทำให้เป็นริดสีดวงได้ งั้นมาเช็กกันหน่อยว่าพฤติกรรมแบบไหนที่เสี่ยงบ้าง
- ดื่มน้ำน้อย : ร่างกายของเราประกอบด้วยน้ำ 70% หากดื่มน้ำน้อยไป ลำไส้ก็จะไม่มีน้ำที่ช่วยขับของเสียออกมา ทำให้เกิดของเสียสะสม ลำไส้ก็จะดูดซึมของเสียนั้นกลับเข้าไปในร่างกาย เลือดของเราก็จะสกปรกและข้นหนืด เป็นผลให้เกิดสิว กระ ฝ้า และโรคริดสีดวงทวาร
- ทานแต่เนื้อสัตว์ : เนื้อสัตว์ไม่ค่อยมีกากใยเหมือนผักและผลไม้ ทำให้การเคลื่อนไหวของทางเดินอาหารเป็นไปอย่างเชื่องช้า กว่าจะขับถ่ายผ่านลำไส้ออกมาได้ก็เกิดการหมักหมมและสร้างเชื้อโรคไว้มาก คนที่กินเนื้อสัตว์มากจึงมักเป็นโรคท้องผูก ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงโรคริดสีดวงทวาร
- ดื่มชากาแฟ : หากดื่มแล้วทำให้ขับถ่ายน้อยลง ควรพยายามดื่มให้น้อยลง เพราะคาเฟอีนในกาแฟและสารแทนนินในชา มีฤทธิ์ทำให้เกิดอาการท้องผูกได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพร่างกายของแต่ละบุคคลด้วย
- ชอบกินอาหารรสจัด : ทั้งรสเปรี้ยวจัดและเผ็ดจัด ทำให้เกิดการระคายเคืองในกระเพาะอาหารและลำไส้ได้ และยังส่งผลให้ระบบขับถ่ายมีปัญหาจนเกิดเป็นโรคริดสีดวงทวารได้
รู้ถึงสาเหตุของโรคริดสีดวงทวารหนักกันไปแล้ว ก็ควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อให้ห่างไกลจากโรคนี้กันดีกว่า แต่หากมีความผิดปกติเกิดขึ้นก็ควรรีบพบแพทย์ เพื่อตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียดให้แน่ใจว่าอาการที่เกิดจะไม่ใช่โรคร้าย และจะได้รีบรักษาให้ตรงจุดก่อนโรคจะลุกลามหนักและยากต่อการรักษา
