การอุดฟันเป็นการทดแทนลักษณะโครงสร้างของฟันที่สูญเสียไป ไม่ว่าสาเหตุจะเกิดจากรอยโรคฟันผุ ฟันแตก บิ่นจากอุบัติเหตุ ปรับเปลี่ยนรูปร่างหรือปรับเปลี่ยนสี เพื่อป้องกันการดำเนินต่อของรอยโรคฟันผุ และ ลดอาการเสียวหรือปวด เพื่อความสวยงาม เพิ่มประสิทธิภาพในการพูดคุย และประโยชน์ของการใช้งานในระยะยาว แต่ฟันบางซี่อาจใช้ระยะเวลานานในการอุดขึ้นอยู่กับโครงสร้างฟันที่สูญเสีย ตำแหน่งของซี่ฟัน และ ความอดทนของผู้ป่วย ถ้าเป็นซี่ที่อยู่ลึกในช่องปาก หรือมีรอยโรคฟันผุที่ลึก ทันตแพทย์อาจจะต้องใช้เวลามากกว่าปกติ ในกรณีที่โครงสร้างฟันหายไปในปริมาณมาก หรือผู้ป่วยมีการกัดสบที่หนัก ทันตแพทย์จะทำการรักษาฟันซี่นั้นๆ โดยทำการบูรณะทางอ้อมเช่นการทำครอบ อินเลย์ หรือ ออนเลย์ เพื่อเพิ่มอายุการใช้งานของฟันซี่นั้นไว้
ขั้นตอนการอุดฟัน
- ตรวจบริเวณที่พบรอยผุ จุดบกพร่อง หรือโครงสร้างที่สูญเสียไป สอบถามผู้ป่วยถึงอาการของฟันซี่ที่จะทำการบูรณะ นอกจากนี้อาจทำการเอกซเรย์ฟันซี่ดังกล่าว เพื่อประเมินสภาพของโพรงประสาทฟัน
- วางแผนการรักษา โดยคำนึงถึงตำแหน่ง การใช้งาน ลักษณะของฟัน และความพึงพอใจของผู้ป่วย
- ทำการกรอแต่งฟันเพื่อเตรียมพร้อมในการบูรณะ ถ้าหากลักษณะของโพรงฟันมีขอบเขตที่ลึกมากใกล้โพรงประสาทฟัน หรือผู้ป่วยมีอาการเสียวในขั้นตอนการทำ ผู้ป่วยสามารถแจ้งทันตแพทย์ให้ใส่ยาชาเพื่อลดอาการเสียวฟันได้
- เมื่อรอยผุหมดแล้ว ทันตแพทย์จะทำการใส่วัสดุบูรณะเพื่อทดแทนฟัน ถ้าเป็นวัสดุสีเหมือนฟันจะมีขั้นตอนการฉายแสงเพื่อให้วัสดุแข็งตัวเต็มที่
- ทำการกำจัดวัสดุส่วนเกินทางด้านบดเคี้ยว โดยการให้เคี้ยวกระดาษสีฟ้าแดงเพื่อทราบตำแหน่งที่ต้องกรอแต่งบริเวณที่มีวัสดุเกินขอบเขตทางด้านบดเคี้ยว
- ทำการขัดแต่ง เพื่อความสวยงามและเรียบมัน ลดการติดของเศษอาหาร และเพิ่มอายุการใช้งาน
ชนิดของวัสดุอุดฟัน
- วัสดุสีเหมือนฟัน หรือ เรซิน คอมโพสิต เป็นวัสดุที่เป็นที่นิยมในปัจจุบันเพื่อใช้ในการทดแทนโครงสร้างฟันที่หายไป
• ข้อดี: มีสีที่คล้ายคลึงกับฟันธรรมชาติ ยึดติดกับฟันและทำการซ่อมแซมได้ง่าย สูญเสียเนื้อฟันน้อยในการกรอฟัน
• ข้อเสีย: มีข้อจำกัดในกรณีที่สูญเสียเนื้อฟันในปริมาณมาก ผู้ป่วยที่มีการบดเคี้ยวรุนแรงอาจมีการแตกหักได้ มีขั้นตอนในการบูรณะที่ละเอียดกว่า - วัสดุสีโลหะ หรือ อะมัลกัม ถึงแม้ว่าสีของวัสดุจะแสดงออกมาให้เห็นสีโลหะ ปราศจากความสวยงาม แต่อะมัลกัมนั้นเป็นวัสดุที่นำมาใช้ในการบูรณะฟันเป็นเวลายาวนานหลายปี
• ข้อดี: มีความแข็งแรงรับแรงบดเคี้ยวได้ดี มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน และมีค่าใช้จ่ายที่น้อยกว่า
• ข้อเสีย: สีไม่เหมือนฟันธรรมชาติ ห้ามใช้งานภายใน 24 ชั่วโมงเพราะต้องรอการแข็งตัวของวัสดุ และไม่เหมาะกับผู้ป่วยที่แพ้โลหะ
อย่างไรก็ตาม ในการเลือกใช้ประเภทของวัสดุบูรณะฟันก็ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่นลักษณะโพรงฟันที่ต้องทำการทดแทน การใช้งาน ตำแหน่งในช่องปาก เเละ ความพึงพอใจของผู้ป่วย และต้องขึ้นอยู่กับดุลพินิจของทันตแพทย์ด้วยเช่นกัน
การดูแล
หลังจากการอุดฟันไปแล้ว หากผู้ป่วยมีคำถามหรือข้อสงสัยก็สามารถกลับมาพบทันตแพทย์ท่านเดิมได้เพื่อขอคำแนะนำ สิ่งสำคัญที่สุดคือความร่วมมือของผู้ป่วยในการมีส่วนร่วมต่อการดูแลรักษาฟันที่บูรณะไปเพราะหากละเลยไม่ทำความสะอาดด้วยวิธีที่เหมาะสม หรือใช้แรงบดเคี้ยวที่หนักเช่นเคี้ยวอาหารแข็งหรือกัดแทะสิ่งของ จะมีผลต่ออายุของวัสดุบูรณะได้
การดูแลสุขภาพช่องปาก
นอกจากต้องมาพบทันตแพทย์เป็นประจำทุก 3-6 เดือนเพื่อทำการขูดหินปูนแล้ว ควรมาตรวจว่ามีปัญหาสุขภาพช่องปากที่เกิดขึ้นใหม่หรือไม่ สังเกตพฤติกรรมการทำความสะอาดและดูแลสภาพช่องปาก มีฟันผุเพิ่มขึ้นไหม เพื่อทำการรักษาได้ทันก่อนรอยโรคลุกลามถึงขั้นรุนแรง เพราะปัญหาดังกล่าวอาจเรื้อรัง รุนแรงหากไม่ได้มาพบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน เช่น จากการมีฟันผุธรรมดาที่สามารถอุดได้ในช่วงแรก ถ้าละเลยการตรวจฟันรอยผุซี่นั้นอาจลุกลามไปถึงโพรงประสาทฟันทำให้การอุดเพียงอย่างเดียวเป็นไปไม่ได้ ต้องทำการรักษารากและครอบฟัน ซึ่งเป็นการเสียเวลาและค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นหลายเท่าตัว
ขั้นตอนการดูแลสุขภาพฟัน
- ควรทำการแปรงฟันอย่างถูกวิธีอย่างน้อยวันละสองครั้งต่อวัน (ดีที่สุดคือหลังมื้ออาหาร เช้า กลางวัน เย็น)
- ใช้ไหมขัดฟันในการทำความสะอาดซอกฟันเนื่องจากบางตำแหน่งยังมีบางบริเวณที่แปรงไม่สามารถทำความสะอาดลงไปถึงได้
- อาจอุปกรณ์เสริมเพิ่มในบางกรณีเช่น แปรงซอกฟัน
- ใช้ยาสีฟันที่มีฟูลออไรด์
- หลีกเลี่ยงอาหารบางประเภทอาหารที่รับประทาน ได้แก่ อาหารที่มีส่วนประกอบของน้ำตาลสูงเพราะจะทำให้เกิดรอยโรคฟันผุ
- อาหารรสเปรี้ยวอาจทำให้ฟันกร่อนสึกเกิดอาการเสียวฟันได้
