เมื่อผู้ป่วยหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke เข้ามารับการรักษา สิ่งสำคัญอย่างยิ่งคือการตรวจประเมินอาการ และการวินิจฉัยเพื่อสรุปแนวการรักษาอย่างรวดเร็ว ทั้งนี้โปรแกรม RAPID SOFTWARE คือโปรแกรมหนึ่งที่มีประโยชน์อย่างมากในการประกอบการตัดสินใจเลือกวิธีรักษาที่ช่วยลดการสูญเสียเซลล์สมองที่ยังมีโอกาสฟื้นคืนกลับมาได้เป็นอย่างดี การรักษาที่รวดเร็ว ถูกจุด ถูกวิธีจะช่วยให้ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดกลับมาใช้ชีวิตได้แทบเป็นปกติ ซึ่งส่งผลดีต่อทั้งกับตัวผู้ป่วยเองและญาติผู้ป่วยด้วย

RAPID SOFTWARE ช่วยวิเคราะห์เนื้อสมองทั้งส่วนดีและส่วนที่เสียหาย

หลังจากที่ได้ผลการตรวจ MRI สมองผู้ป่วยแล้ว แพทย์จะนำผลเข้าโปรแกรมที่วิเคราะห์ประเมินภาวะการสูญเสียของเนื้อสมองที่เรียกว่า “RAPID SOFTWARE” ว่าหลังเกิดอาการ ผู้ป่วยได้เสียเนื้อสมองส่วนใดไปบ้างแล้ว และมีเนื้อสมองส่วนใดมีความเสี่ยงที่จะต้องสูญเสียไปหากไม่ได้รับการรักษาอย่างรวดเร็วภายใน 24 ชั่วโมง

โปรแกรมนี้สามารถประเมินความปลอดภัยของผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อนำไปใช้ในการวางแผนการรักษาได้อย่างรวดเร็วและได้ประสิทธิผลสูง รวมถึงสามารถให้แพทย์ได้ให้ข้อมูลที่เหมาะสมให้กับผู้ป่วยและญาติผู้ป่วยได้เป็นอย่างดี ซึ่งแตกต่างจากก่อนหน้านี้ ที่มีการประเมินการรักษาจากผลการตรวจ MRI สมองเพียงอย่างเดียว แล้วทำการรักษา

ตัวอย่างเคสผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

ผู้ป่วยท่านหนึ่ง มีอาการอ่อนแรงด้านขวา ปากเบี้ยว พูดไม่ได้เนื่องจากหลอดเลือดในสมองอุดตันด้านซ้าย ทางโรงพยาบาลแห่งแรกที่รับตัวผู้ป่วยไว้จึงได้ทำการส่งต่อไปยังโรงพยาบาลในตัวจังหวัดภายใน 1 ชั่วโมง จากนั้นแพทย์ได้ทำการฉีดยาละลายลิ่มเลือดให้ ซึ่งโรงพยาบาลที่ดูแลผู้ป่วยเป็นโรงพยาบาลเครือข่ายที่มีการร่วมมือกับโรงพยาบาลพญาไท 1 ในการส่งต่อการรักษาผู้ป่วย จึงได้ส่งตัวต่อมายังศูนย์โรคหลอดเลือดสมอง โรงพยาบาลพญาไท 1 โดยทางโรงพยาบาลต้นทางส่งผลการทำ X-ray มาก่อนล่วงหน้าในระหว่างการส่งตัวผู้ป่วย

เมื่อได้รับข้อมูลจากการเอกซเรย์แล้ว ทีมแพทย์ศูนย์โรคหลอดเลือดสมองได้ทำ MR perfusion สมองของผู้ป่วย โดยใช้โปรแกรม RAPID SOFTWARE พบว่า เซลล์สมองส่วนซ้ายของคนไข้มีความเสียหายคือตายไปแล้ว 6 ml. ตัวโปรแกรมได้ประเมินผลว่า หากยังไม่ได้รับการรักษานำลิ่มเลือดออกภายใน 24 ชั่วโมง มีโอกาสสูงที่ผู้ป่วยจะสูญเสียเซลล์สมองด้านซ้ายไปอีกมากกว่า 91 ml. ซึ่งเสี่ยงเป็นอย่างมากที่จะทำให้ผู้ป่วยเป็นอัมพาต นอนติดเตียง พูดไม่ได้ และแขนขาอ่อนแรง

หลังจากประเมินความเสี่ยงการสูญเสียเซลล์สมองตาย ด้วยโปรแกรม RAPID SOFTWARE แล้ว ทีมแพทย์ได้แจ้งข้อมูลกับญาติผู้ป่วยและบอกถึงแนวทางการรักษาว่าผู้ป่วยควรได้รับการ “ลากลิ่มเลือด” หรือ “Clot Retrieval” ในทันทีที่มาถึงโรงพยาบาล เมื่อทางญาติได้ทำการอนุญาตเป็นที่เรียบร้อย ทีมแพทย์ศูนย์โรคหลอดเลือดสมองได้สรุปแนวทางการรักษาและเตรียมการรักษาด้วยวิธีลากลิ่มเลือดในทันที เพื่อช่วยชีวิตและรักษาคุณภาพชีวิตให้กับผู้ป่วยให้ได้มากที่สุด

ทันทีที่ผู้ป่วยมาถึงโรงพยาบาลพญาไท 1 ทีมดูแลได้ส่งคนไข้เข้าห้องผ่าตัด เพื่อทำหัตถการลากลิ่มเลือดอย่างรวดเร็ว แพทย์ได้ทำการใช้ขดลวดในการเกี่ยวดึงลิ่มเลือดที่อุดตันในหลอดเลือดในสมองออกมาได้เป็นผลสำเร็จ โดยคนไข้ไม่มีภาวะแทรกซ้อน ผลการตรวจ MRI สมองหลังการรักษาพบว่าคนไข้ไม่มีเซลล์สมองที่ตายเพิ่มจากเดิม

หลังการลากลิ่มเลือดคนไข้สามารถลุกเดินได้ และทำกายภาพบำบัดได้ใน 1 วันต่อมา ผลข้างเคียงจากอาการหลอดเลือดในสมองตีบมีเพียงแขนและมือข้างขวาอ่อนแรงเล็กน้อย เมื่อทำการกายภาพบำบัดอย่างสม่ำเสมอและทานยาที่แพทย์สั่งให้ ผู้ป่วยก็สามารถกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้เหมือนปกติ

ปัจจุบัน ในประเทศไทยมีโรงพยาบาลเพียง 3 แห่ง ที่นำโปรแกรม RAPID SOFTWARE เข้ามาใช้ ได้แก่ โรงพยาบาลที่เป็นโรงเรียนแพทย์ของรัฐ 2 แห่ง และมีโรงพยาบาลพญาไท 1 ที่เป็นโรงพยาบาลเอกชนเพียงแห่งเดียวที่นำเข้ามาใช้ โดยมีวัตถุประสงค์ให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาอย่างรวดเร็วจากการประเมินอาการที่ถูกต้องและชัดเจน ซึ่งช่วยให้ผู้ป่วยมีความปลอดภัยและได้รับการรักษาที่เหมาะสม อันเป็นการรักษาทั้งชีวิตและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยไว้ได้ดียิ่งขึ้น

พญ. นภาศรี ชัยสินอนันต์กุล
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทวิทยา
ศูนย์สมองและระบบประสาท โรงพยาบาลพญาไท 1

RAPID SOFTWARE นวัตกรรมการประเมินภาวะสมองตาย และความเสี่ยงกับสมองส่วนอื่น