ปัจจุบันการตรวจคัดกรองมะเร็งปอด สามารถทำได้ด้วยการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบใช้ปริมาณรังสีต่ำ (low-dose computed tomography, LDCT) ซึ่งการตรวจนี้เป็นวิธีการถ่ายภาพสามมิติ ที่ให้ความละเอียดมากกว่าการเอกซเรย์ธรรมดา
การศึกษาทางคลินิกพบว่า การตรวจคัดกรองมะเร็งปอดระยะเริ่มต้น ด้วยวิธี LDCT ประจำปี สามารถลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคมะเร็งปอด ได้สูงถึงร้อยละ 20-30* ในคนที่เป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งปอด เนื่องจากการตรวจพบมะเร็งปอดในระยะเริ่มต้น ขณะที่ยังไม่แสดงอาการใดๆ นั้น ทำให้เข้ารับการรักษาได้อย่างรวดเร็ว และได้ผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ โดยผู้ป่วยได้รับปริมาณรังสีการตรวจน้อยกว่าการตรวจด้วยวิธีเอกซเรย์คอมพิวเตอร์แบบมาตรฐาน (Computed Tomography (CT)–Chest)
ทำความรู้จักการตรวจ Low Dose CT Chest (LDCT)
Low Dose CT Chest คือการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์บริเวณทรวงอก ด้วยปริมาณรังสีต่ำ ด้วยภาพ 3 มิติ ที่ให้รายละเอียดได้ดีในบริเวณปอด แม้ใช้ปริมาณรังสีไม่สูงมาก และไม่ต้องฉีดสารทึบแสง ก็สามารถตรวจพบจุดเล็กๆ หรือก้อนในปอดได้ดี
เปรียบเทียบปริมาณรังสีจากการตรวจแต่ละแบบ
- CT chest ปกติ 7 mSv
- Low dose CT chest 1.5 mSv
- Chest X-ray 0.1 mSv
ทำไมต้องเลือกตรวจ Low Dose CT
- ได้ภาพสามมิติ ที่ให้รายละเอียดได้ดีกว่าเอกซเรย์ปอดด้วยภาพ 2 มิติ
- ใช้ปริมาณรังสีต่ำกว่า CT Chest ปกติ ประมาณ 5 เท่า (CT chest ปกติ ใช้รังสี 7mSv* แต่ LDCT Chest ใช้รังสี 5mSv*)
- ตรวจง่าย ใช้เวลาไม่นาน ผลข้างเคียงน้อย
- ไม่ต้องฉีดสารทึบแสง ก็สามารถตรวจพบจุดเล็กๆ หรือก้อนในปอดได้ดี
การเตรียมตัว และขั้นตอนการตรวจ
- ไม่ต้องงดอาหาร และน้ำ
- เปลี่ยนชุด นอนบนเตียงตรวจในเครื่อง
- กลั้นหายใจระหว่างการตรวจ ประมาณ 15-20 วินาที
- ใช้ระยะเวลาตรวจ ประมาณ 5-10 นาที
การแปลผล
เมื่อตรวจเสร็จแล้วรังสีแพทย์จะตรวจดูว่าความผิดปกติ หรือโอกาสการเกิดเนื้อร้าย ในกรณีที่มีโอกาสเป็นเนื้อร้ายสูง อาจแนะนำให้ตรวจเพิ่มเติมด้วย PET/ CT, การส่องกล้องหลอดลม และการเจาะตรวจชิ้นเนื้อ เพื่อให้ได้รับการวินิจฉัยอย่างรวดเร็ว หรือหากมีโอกาสเป็นเนื้อร้ายต่ำ แนะนำให้ตรวจติดตามอย่างต่อเนื่อง ตามดุลยพินิจแพทย์
ข้อควรรู้เกี่ยวกับผลตรวจ Low Dose CT Chest
- ผลตรวจ “ผิดปกติ“ ที่ตรวจพบ ไม่สามารถยืนยันได้ว่าความผิดปกตินั้นเป็นมะเร็ง 100% แพทย์เป็นผู้แจ้งผล และให้คำแนะนำที่เหมาะสม
- ผลการตรวจในปัจจุบัน ไม่สามารถรับรองได้ว่าจุดผิดปกติดังกล่าวจะไม่กลายเป็นมะเร็งปอด หรือการเกิดจุดผิดปกติใหม่เพิ่มเติมในอนาคต
- ซึ่งอาจต้องตรวจติดตาม ตามคำแนะนำของแพทย์ต่อไป
- ผลการตรวจในปัจจุบันแม้จะ “ปกติ” แต่ถ้ายังอยู่ในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง แนะนำให้ติดตามด้วย LDCT chest ต่อไปทุกๆ 1-2 ปี
นพ.โสภณ ดวงทิพย์เนตร
อายุรแพทย์โรคระบบการหายใจ และภาวะวิกฤติโรคระบบการหายใจ
โรงพยาบาล พญาไท พหลโยธิน
