มะเร็งลำไส้ใหญ่เป็นมะเร็งที่พบบ่อยทั้งในผู้ชายและผู้หญิง ทั้งยังมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นทุกปี โดยในประเทศไทยพบจำนวนผู้ป่วยใหม่ปีละประมาณ 16,000 คน หรือเฉลี่ยวันละ 44 คน แม้ว่าอาการของมะเร็งลำไส้ใหญ่จะไม่ชัดเจนในระยะแรก แต่เราสามารถตรวจคัดกรองได้ก่อนด้วยการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy) ซึ่งเป็นวิธีการตรวจที่มีความแม่นยำและให้ประสิทธิภาพสูง
ประโยชน์และความสำคัญของการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy)
การส่องกล้องลำไส้ใหญ่ถือเป็นขั้นตอนสำคัญในการคัดกรองโรคที่เกี่ยวกับลำไส้ เช่น ช่วยให้ตรวจพบความผิดปกติในระยะแรกเริ่ม ไม่ว่าจะเป็นติ่งเนื้อหรือแผลในลำไส้ใหญ่ ที่อาจพัฒนาไปเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ (Colorectal Cancer) ในอนาคต โดยแพทย์สามารถกำจัดติ่งเนื้อได้ทันทีในขณะส่องกล้องและทำการส่งตรวจว่ามีเซลล์มะเร็งปนหรือไม่ นอกจากนี้การส่องกล้องลำไส้ใหญ่ยังมีประโยชน์ในการตรวจวินิจฉัยโรคอื่นๆ ได้อีก เช่น โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง (Inflammatory bowel disease) แผลในลำไส้ หรือภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร เพื่อช่วยให้แพทย์สามารถวางแผนรักษาได้ตรงสาเหตุมากขึ้น
ใครบ้างที่ควรเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ด้วยการส่องกล้อง ?
- อายุมากกว่า 45 ปีขึ้นไป แม้ว่าจะไม่มีอาการใดๆ การส่องกล้องก็สามารถป้องกันการเกิดมะเร็งลำใหญ่ได้
- ผู้ที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ ควรเริ่มตรวจคัดกรองเร็วกว่าคนทั่วไป โดยแนะนำให้เริ่มตรวจคัดกรองโดยนับจากอายุของญาติสายตรงที่ตรวจพบว่าเป็นโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ลงไปประมาณ 10 ปี เช่น พ่อเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ตอนอายุ 45 ปี ญาติสายตรงควรตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ตั้งแต่อายุ 35 ปี
- มีอาการผิดปกติ เช่น ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่นท้องโดยไม่ทราบสาเหตุ
- มีปัญหาเรื่องการถ่ายอุจจาระ เช่น ท้องผูกหรือท้องเสียเรื้อรัง เป็นๆ หายๆ มีท้องผูกสลับกับท้องเสีย อุจจาระมีเลือดปน หรือขนาดลำเล็กลง ปวดเบ่งถ่ายอุจจาระแต่ถ่ายได้ไม่สุด
- มีอาการที่บ่งชี้ เช่นมีภาวะซีด น้ำหนักลดผิดปกติ หรือตรวจอุจจาระพบเลือด
- มีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น รับประทานอาหารที่มีไขมันสูง ใยอาหารต่ำ การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ รวมถึงผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกิน
การเตรียมตัวก่อนส่องกล้องลำไส้ใหญ่แบบดั้งเดิม
การเตรียมตัวก่อนการส่องกล้องลำไส้ใหญ่แบบดั้งเดิมเหมาะสำหรับผู้ที่ไม่เร่งรีบและมีเวลา ช่วยให้ลำไส้สะอาดและพร้อมสำหรับการตรวจอย่างละเอียด แต่มีข้อเสียคือต้องใช้เวลาในการเตรียมตัวที่นานกว่า และอาจมีค่าใช้จ่ายที่สูงกว่า โดยมีขั้นตอนดังนี้
- ก่อนการตรวจ 2 วัน ให้หลีกเลี่ยงอาหารที่มีกากใยสูง งดการทานผักผลไม้ทุกชนิด เพราะย่อยยากและอาจทำให้มีอุจจาระตกค้างในลำไส้ งดอาหารที่มีสีแดงหรือสีเข้ม เช่น แตงโม น้ำผลไม้สีแดง เพราะอาจทำให้ผลการตรวจคลาดเคลื่อน
- ก่อนการตรวจ 1 วัน รับประทานเฉพาะอาหารย่อยง่าย เช่น โจ๊กเปล่า ขนมปัง ไข่ เต้าหู้ น้ำซุปใส น้ำผลไม้กรองกาก
- ช่วงเย็นของวันก่อนตรวจ กินยาระบายที่ได้รับจากแพทย์เพื่อกำจัดสิ่งตกค้างในลำไส้ เช่น ยากลุ่ม Bisacodyl เพื่อช่วยกระตุ้นการขับถ่าย ยาน้ำเกลือ (PEG Solution) โดยดื่มครั้งละ 240-250 มล. ทุก 10-15 นาที จนหมดขวด หรือในปริมาณที่แพทย์กำหนด
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจหรือความดันโลหิตสูง อาจต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ในระหว่างการเตรียมตัว โดยในบางกรณีแพทย์อาจแนะนำให้เข้าพักที่โรงพยาบาลก่อน 1 คืน
ส่องกล้องลำไส้ใหญ่ One Day Bowel Preparation ใช้เวลาเตรียมตัวแค่วันเดียว
บริการ ‘One Day Bowel Preparation’ เป็นทางเลือกใหม่ที่ช่วยให้ผู้เข้ารับการตรวจสามารถทำความสะอาดลำไส้และเตรียมตัวสำหรับการส่องกล้องลำไส้ใหญ่ได้ภายในวันเดียว เหมาะสำหรับผู้ที่ร่างกายแข็งแรง ไม่มีโรคประจำตัวรุนแรง และสามารถดื่มน้ำปริมาณมากได้ ซึ่งมีขั้นตอนดังนี้
- ไม่ต้องงดอาหารที่มีกากใย หรือปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหารล่วงหน้า
- วันตรวจ ผู้เข้ารับการตรวจต้องงดอาหารอย่างน้อย 6 ชั่วโมง แต่สามารถดื่มน้ำเปล่าได้ จากนั้นแพทย์จะให้ผู้เข้ารับการตรวจรับประทานยาระบายชนิดพิเศษที่มีประสิทธิภาพสูง ทำให้มีการขับถ่ายที่สะดวกและรวดเร็ว ช่วยทำความสะอาดลำไส้ได้ดีในเวลาอันสั้น ใช้โดยทั่วไปใช้เวลาในการเตรียมลำไส้เพียง 4-6 ชั่วโมง
- หลังจากทำความสะอาดลำไส้เรียบร้อยแล้ว ผู้เข้ารับการตรวจก็จะถูกส่งตัวเข้าห้องส่องกล้อง แพทย์จะใช้เวลาส่องกล้องตรวจประมาณ 30-60 นาที โดยจะได้รับยานอนหลับทำให้ไม่รู้สึกเจ็บปวดขณะส่องกล้อง เมื่อส่องกล้องเสร็จผู้เข้ารับการตรวจจะต้องนอนพักประมาณ 1-2 ชั่วโมง
นอกจากนี้ ที่โรงพยาบาลพญาไท 2 ยังมีพื้นที่เตรียมลำไส้ที่สะดวกสบาย เป็นสัดส่วน รวมถึงห้องเตรียมลำไส้แบบส่วนตัว (private bowel preparation room) เพื่ออำนวยความสะดวกระหว่างการเตรียมลำไส้ให้แก่ผู้เข้ารับการตรวจทุกท่าน
ข้อดีของการส่องกล้องลำไส้ใหญ่แบบ One Day Bowel Preparation
- ลดระยะเวลา เหมาะสำหรับผู้ที่มีเวลาน้อยหรือไม่สะดวกในการเตรียมตัวล่วงหน้า
- ไม่ต้องทนกับการงดอาหารบางประเภทหลายวัน หรือการกินยาระบายนานๆ
- ลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อจากการต้องอยู่ในโรงพยาบาลนานๆ
- ประหยัดค่าใช้จ่าย เช่น ค่าห้องพักและค่าบริการอื่นๆ
ผลข้างเคียงและภาวะแทรกซ้อนของการส่องกล้องลำไส้ใหญ่
การส่องกล้องทางเดินอาหารส่วนล่างหรือส่องกล้องลำไส้ใหญ่เป็นหัตถการที่มีความปลอดภัยสูง อาจมีอาการอืดแน่นท้องได้ ซึ่งจะค่อยๆ ทุเลาลงภายใน 4-6 ชั่วโมง โอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น มีเลือดออกจากการตัดติ่งเนื้อขนาดใหญ่ หรือ ลำไส้ทะลุ พบได้น้อยมาก ในกรณีหลังจากกลับบ้านแล้วผู้ป่วยมีเลือดออกมากผิดปกติ ปวดท้องมาก ท้องแข็งมาก กดเจ็บ มีไข้สูง ควรรีบกลับมาพบแพทย์
การตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่ช่วยเห็นความผิดปกติในลำไส้ได้อย่างชัดเจน จึงสามารถตรวจพบความผิดปกติหรือสัญญาณที่อาจทำให้การเกิดโรคได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้นหรือก่อนเกิดโรค เช่น ติ่งเนื้อหรือมะเร็งที่ยังไม่แสดงอาการ ซึ่งการตรวจพบเร็วมักให้ผลการรักษาที่ดีกว่า ดังนั้น หากคุณมีอายุ 45 ปีขึ้นไป หรือมีอาการที่น่าสงสัย สามารถพบแพทย์เพื่อขอคำปรึกษาและพิจารณาเลือกวิธีตรวจที่ตอบโจทย์ความต้องการและความเสี่ยง
คลินิกโรคลำไส้ใหญ่และทวารหนัก รพ. พญาไท 2 พร้อมให้บริการตรวจคัดกรองเพื่อการป้องกัน และรักษาโรคที่เกี่ยวกับลำไส้ใหญ่ เช่น มะเร็งลำไส้ใหญ่ ริดสีดวงทวาร ฝีคัณฑสูตร ด้วยทีมแพทย์เฉพาะทางและสหสาขาวิชาชีพที่มากด้วยประสบการณ์ มีเครื่องมือตรวจที่ทันสมัยให้ความแม่นยำสูง รวมถึงการบริการรูปแบบใหม่ One Day Bowel Preparation ที่ทำให้การเตรียมตัวส่องกล้องลำไส้ใหญ่ไม่ใช่เรื่องยุ่งยากอีกต่อไป
