รังไข่คือ?
อวัยวะสืบพันธุ์ของผู้หญิงประกอบไปด้วยรังไข่ (Ovary) มีลักษณะเป็นวงรี ขนาดโดยทั่วไปประมาณ 2-3 ซม. จะอยู่ข้างปีกมดลูกทั้งสองข้าง โดยมีท่อรังไข่ที่เรียกว่า Fallopian tube ยื่นออกมาจากมดลูก Uterus หรือ Womb ซึ่งต่อมาจากช่องคลอด รังไข่ และท่อรังไข่จะอยู่ในช่องเชิงกราน Pelvic ซึ่งนอกจากจะมีอวัยวะสืบพันธุ์ผู้หญิงแล้ว ยังมีอวัยวะที่สำคัญ เช่น กระเพาะปัสสาวะ Bladder ลำไส้ใหญ่ Rectum ต่อมน้ำเหลือง
รังไข่ มีหน้าที่หลัก 2 ประการ คือ
- ผลิตไข่ ซึ่งจะมาผสมกับเชื้อของเพศชายกลายเป็นตัวอ่อน ไข่ฝังตัวอยู่ในโพรงมดลูก
- ผลิตฮอร์โมนเพศหญิง (estrogen and progesterone) ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของผู้หญิงในทุกๆเดือน รังไข่ข้างหนึ่งของหญิงวัยเจริญพันธุ์ จะผลิตไข่ขึ้นมาหนึ่งฟอง ไข่จะเคลื่อนไปตามท่อรังไข่และเข้าสู่มดลูก หากไข่ไม่ได้รับการผสมก็จะถูกขับออก
สาเหตุการเกิดมะเร็งรังไข่
- สภาพแวดล้อม เช่น สารเคมี อาหาร เนื่องจากพบว่าในประเทศอุตสาหกรรม มีผู้ป่วยเป็นมะเร็งรังไข่มากกว่าประเทศเกษตรกรรม
- สตรีที่ไม่มีบุตร หรือมีบุตรน้อย
- ผู้ที่เคยเป็นมะเร็งที่เต้านม มะเร็งมดลูก และมะเร็งระบบทางเดินอาหาร โอกาสเป็นมะเร็งรังไข่มีมากกว่าคนปกติ
กรรมพันธุ์ เป็นสาเหตุหนึ่งในการเกิดโรคมะเร็งรังไข่หรือไม่?
มะเร็งรังไข่มีอยู่หลายชนิด ซึ่งกรรมพันธุ์ก็มีส่วนที่จะเป็นสาเหตุของมะเร็งในรังไข่ได้ ในกลุ่มคนไข้ที่มีคุณย่า คุณแม่ เป็นมะเร็งเต้านม หรือลำไส้ ก็อาจจะมีการถ่ายทอดพันธุกรรมมายังลูกได้
อาการที่แสดง
- บางรายอาจไม่มีอาการ แต่แพทย์ตรวจพบโดยบังเอิญ
- อาการท้องอืด แน่นท้องเป็นประจำ
- มีก้อนในท้องน้อย
- ถ้าก้อนมะเร็งโตมากจะกดกระเพาะปัสสาวะ หรือลำไส้ส่วนปลาย ทำให้ถ่ายปัสสาวะ หรืออุจจาระลำบาก
- ระยะท้ายๆ อาจมีน้ำในช่องท้องทำให้ท้องโตขึ้นกว่าเดิม
- เบื่ออาหาร ผอมแห้ง น้ำหนักลด
การวินิจฉัย
- การตรวจภายในอาจคลำพบก้อนในบริเวณท้องน้อย การคลำพบก้อนในรังไข่ได้สำหรับสตรีวัยหมดประจำเดือน เพราะโดยปกติวัยหมดประจำเดือน รังไข่จะฝ่อ
- ผลจากการตรวจภายในอาจพบเซลล์มะเร็งรังไข่ได้
- การตรวจด้วยเครื่องความถี่สูง อาจช่วยบอกได้ว่ามีก้อนในท้อง ในรายที่อ้วน หรือหน้าท้องหนามาก คลำด้วยมือตามปกติตรวจไม่พบ
เมื่อพบแล้วทำเช่นไร
การผ่าตัดเป็นวิธีแรกที่แพทย์จะเลือกทำการรักษา ถ้าไม่สามารถตัดออกได้หมดเนื่องจากโรคกระจายออกไปมากแล้ว แพทย์จะพยายามตัดออกให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ แล้วให้การรักษาต่อด้วยเคมีบำบัด หรือรังสีบำบัด
ถ้าอยู่ในช่วงวัยเจริญพันธุ์ และต้องการจะมีบุตร เมื่อเกิดโรคแต่ไม่อยากให้ตัดรังไข่จะมีวิธีการอย่างไร
ปกติรังไข่จะมี 2 ข้าง และจะตัดรังไข่ข้างที่เป็นออก ร่วมกับการให้ยาคีโมเพื่อทำการรักษา ผู้ป่วยที่พบมะเร็งรังไข่ และกำลังอยู่ในช่วงวัยเจริญพันธุ์ แพทย์จะรักษาด้วยการให้คีโม ซึ่งได้ผลดีสำหรับผู้ที่มีอายุน้อย และเป็นมะเร็งรังไข่ในระยะเริ่มต้น ซึ่งผู้ป่วยเหล่านี้จะมีประจำเดือนตามปกติ สามารถแต่งงานและมีบุตรได้ อย่างไรก็ตามต้องขึ้นอยู่กับชนิดของมะเร็งด้วย
ป้องกันมะเร็งรังไข่อย่างไรบ้าง
เนื่องจากมะเร็งรังไข่ในระยะแรก ๆ มักไม่มีอาการ อีกทั้งยังไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริง การป้องกันจึงทำได้ยาก ดังนั้นวิธีที่ดีที่สุดคือการตรวจภายใน หรือพบแพทย์เพื่อตรวจด้วยคลื่นความถี่สูง อย่างน้อยปีละครั้ง
