ทุกวินาทีของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองหรือโรค Stroke นั้นมีค่าเสมอ เพราะไม่ว่าจะอยู่ในภาวะใดก็ตาม หากได้รับการรักษาช้าไปเพียงเสี้ยววินาที ก็อาจทำให้เป็นอัมพฤกษ์อัมพาต หรือพิการไปตลอดชีวิตได้ ดังนั้น ในทุกขั้นตอนของการรักษา ทุกอย่างจึงต้องพร้อมและทำอย่างทันท่วงที

วันนี้เราจะพาทุกท่านไปรู้จักกับ “ทีมอเวนเจอร์” ที่ให้การดูแลผู้ป่วยโรคเลือดสมอง ของโรงพยาบาลพญาไท 2 ว่าแต่ละฝ่ายในทีมนี้ มีบทบาทหน้าที่สำคัญอย่างไรบ้าง

ทีมอายุรแพทย์ระบบประสาท และศัลยแพทย์ระบบประสาท

หลักๆ แล้วการดูแลคนไข้โรคหลอดเลือดสมองต้องใช้ความเชี่ยวชาญจากทีมอายุรแพทย์ระบบประสาท และศัลยแพทย์ระบบประสาท (Neurologist ,Neurosurgeon ,Interventionist) ในการซักประวัติ ตรวจร่างกาย วินิจฉัยโรคและวางแผนการรักษา รวมถึงการติดตามผล และวางแผนการรักษาต่อเนื่องร่วมกับทีมสหสาขาวิชาชีพ IME ทั้งนี้จะต้องส่งผู้ป่วยให้ถึงมือแพทย์ภายใน 4.5 ชั่วโมง หลังเกิดอาการจึงจะได้รับผลการรักษาที่ดีที่สุด

ทีมพยาบาลและรถพยาบาล

อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า เวลาทุกวินาทีมีค่า เมื่อผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองมาถึงโรงพยาบาล จะต้องส่งผู้ป่วยไปยังแผนกฉุกเฉินให้เร็วที่สุด และต้องปลอดภัยตามมาตรฐานที่กำหนด ซึ่งทีมพยาบาลและรถพยาบาลจะรีบติดต่อประสานงานเพื่อการประเมินอาการเบื้องต้น หากพบว่าผู้ป่วยมีอาการตามเกณฑ์ จะมีทีมในการรับผู้ป่วยพร้อมให้การดูแล และนำส่งแผนกฉุกเฉินด้วยความรวดเร็ว เพื่อเข้าสู่กระบวนการตามมาตรฐานต่อไป

พยาบาลหอผู้ป่วยในสมองและระบบประสาท (Neurology ward nurse)

เมื่อคนไข้ได้รับการส่งต่อมายังหอผู้ป่วยในสมองและระบบประสาท พยาบาลผู้เชี่ยวชาญจะประเมินอาการผู้ป่วย ณ ปัจจุบันอีกครั้งหนึ่ง เพื่อวางแผนการพยาบาล และให้การดูแลตามมาตรฐานการพยาบาลผู้ป่วยใน รวมถึงให้ข้อมูลผู้ป่วยหรือญาติในการดูแลและแนวปฏิบัติตามแนวทางการดูแลผู้ป่วย Acute stroke เฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วย ประเมินการกลืนเบื้องต้น ป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการสำลัก ประเมินภาวะสุขภาพจิตของผู้ป่วย ประสานงานกับทีมสหสาขาวิชาชีพ เพื่อให้ความรู้และเสริมพลังใจให้กับผู้ป่วยและญาติ

แพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู (Physical medicine and rehabilitation) กรณีเลือดออกในสมอง (Acute Haemorrhagic stroke)

หลังจากที่อายุรแพทย์ระบบประสาท หรือประสาทศัลยแพทย์ประเมินแล้วว่าผู้ป่วยสามารถเริ่มทำการฟื้นฟูร่างกายได้ ทีมแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูจะทำงานร่วมกับนักกายภาพบำบัด นักอรรถบำบัด เพื่อหาแนวทางการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย

นักกายภาพบำบัด (Physiotherapist)

ในการฟื้นฟูร่างกายด้วยการทำกายภาพบำบัด จำเป็นต้องมีความรู้และได้รับคำแนะนำในการฟื้นฟูสมรรถภาพที่ถูกต้อง โดยนักกายภาพบำบัดจะอธิบายกับญาติผู้ป่วย และตัวผู้ป่วยในการฝึกกำลังกาย การนั่ง การยืนและการเดิน พร้อมแนะนำการใช้อุปกรณ์ช่วยเดินที่เหมาะสม อีกทั้งยังมีการประเมินความรู้ ความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน และวางแผนต่อเนื่องให้เหมาะสมกับสภาพผู้ป่วย

นักกิจกรรมบำบัด (Occupational therapist)

สำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะการกลืนลำบาก หรือมีอาการสำลัก ต้องมีนักกิจกรรมบำบัดช่วยประเมินการกลืน ประเมินหน้าที่ของสมองในส่วนที่เกี่ยวข้องกับความคิด ความจำ การรับรู้ การรับสัมผัส และประเมินการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อมัดเล็ก วางแผนการรักษาทางกิจกรรมบำบัด ให้ความรู้ และคำแนะนำในการดูแลฟื้นฟูสมรรถภาพให้กับผู้ป่วยและญาติ

นักอรรถบำบัด (Speech therapist)

ในส่วนของผู้ป่วยที่มีปัญหาเรื่องการพูด การสื่อสาร นักอรรถบำบัดจะช่วยประเมินและฟื้นฟูตามลักษณะเฉพาะของผู้ป่วยแต่ละราย โดยแก้ไขความบกพร่องด้านการพูด การทำงานของอวัยวะในช่องปาก การปรับพฤติกรรม รวมถึงแนะนำแก่ผู้ปกครอง ญาติ ผู้ดูแล หรือผู้เกี่ยวข้อง

เภสัชกร (Pharmacist)

บทบาทหน้าที่ของเภสัชกรถือว่ามีความสำคัญไม่แพ้ทีมอื่นๆ เนื่องจากต้องร่วมมือกับทีมแพทย์และพยาบาลในการตรวจสอบ และทำใบบันทึกการใช้ยาเดิม รวมถึงตรวจสอบประวัติความร่วมมือในการรับประทานยาของผู้ป่วย ตรวจสอบประวัติแพ้ยาหรืออาหาร มีการติดตามการได้รับยาสำหรับผู้ป่วยให้เป็นไปตามแผนการรักษาผู้ป่วย Acute Stroke กรณี Alert stroke team

นอกจากนี้ เภสัชกรยังต้องทบทวนประวัติ เพื่อประเมินข้อบ่งใช้ และข้อห้ามใช้ ขนาดยา และแนวทางการบริหารยา intravenous rt-PA ติดตามการใช้ยาอย่างปลอดภัย พร้อมให้ความรู้และคำแนะนำการใช้ยา รวมถึงผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้ยาแก่ผู้ป่วย และผู้ที่ต้องดูแลผู้ป่วย

นักกำหนดอาหาร (Dietitian)

กระบวนการทำงานของนักกำหนดอาหาร จะเป็นผู้กำหนดว่าอาหารและสารอาหารที่ผู้ป่วยควรได้รับต้องเป็นอย่างไรตามสภาวะที่เป็นอยู่ เพื่อสุขภาพที่ดีและเหมาะสมกับแต่ละบุคคลมากที่สุด

ในส่วนการทำงานร่วมกับผู้ป่วย นักกำหนดอาหารจะประเมินและติดตามภาวะโภชนาการ วางแผนโภชนบำบัด ให้คำแนะนำการเลือกรับประทานอาหารที่เหมาะสม การปฏิบัติตัวทั้งที่โรงพยาบาลและที่บ้าน อีกทั้งยังมีการติดตามผลและวางแผนร่วมกับทีมสหสาขาวิชาชีพ

พยาบาลผู้ป่วยนอกศูนย์สมองและระบบประสาท (OPD Neurology nurse)

เมื่อถึงขั้นตอนของทีม OPD Neurology nurse จะมีการประเมินผู้ป่วยแรกรับ ประเมินซ้ำ วางแผนการพยาบาล และให้การพยาบาลตามมาตรฐานการพยาบาลผู้ป่วยนอก ประกาศ Code Alert stroke Team เมื่อผู้ป่วยเข้าเกณฑ์ให้การพยาบาลตามแนวทางการดูแลผู้ป่วย Acute stroke ประเมินความรู้ความเข้าใจ ติดตามผลการรักษา และประสานงานกับทีมสหสาขาวิชาชีพในการวางแผนดูแลรักษาผู้ป่วย เมื่อผู้ป่วยมาพบแพทย์ตามนัดครั้งแรก

พยาบาลผู้จัดการรายกรณี (Nurse case manager)

กระบวนการทำงานของพยาบาลผู้จัดการรายกรณี จะให้แนวทางและประสานงานกับทีมเพื่อให้การดูแลผู้ป่วยสอดคล้องตามแนวทางปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง เยี่ยมผู้ป่วยหลังจากได้รับแจ้งเพื่อซักประวัติและประเมินผู้ป่วยเบื้องต้น วางแผนร่วมกับสหสาขาวิชาชีพ เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยในทุกมิติ สอดคล้องตามการดูแลทางคลินิก (Clinical pathway)

ในกรณี Alert Stroke team พยาบาลผู้จัดการรายกรณีมีบทบาทในการช่วยบริหารจัดการและประสานงาน ระหว่างแพทย์ ทีมสหสาขาวิชาชีพ ผู้ป่วยและญาติ ทบทวนกระบวนการและผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นเพื่อนำมาปรับปรุงกระบวนการดูแลผู้ป่วยต่อไป

ทั้งนี้ นอกจากทุกทีมที่กล่าวไป ในกระบวนการรักษายังมีเจ้าหน้าที่อีกมากที่เกี่ยวข้องกับการรักษาโรคหลอดเลือดสมอง ไม่ว่าจะเป็นรังสีแพทย์ นักรังสีเทคนิค หรือนักเทคนิคการแพทย์ ซึ่งทุกแขนงล้วนประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์สูง จึงมั่นใจได้ว่าเมื่อเข้ารับการรักษาโรคหลอดเลือดสมองที่โรงพยาบาลพญาไท 2 ผู้ป่วยจะได้รับการรักษาอย่างดีตามมาตรฐานจากทีมอเวนเจอร์โรคหลอดเลือดสมอง ที่พร้อมช่วยเหลือให้การดูแลรักษาตลอด 24 ชั่วโมง ตั้งแต่มีการโทรสอบถามหรือเรียกรถพยาบาลที่โทร. 1772

รวมทีมแพทย์เฉพาะทาง รักษาโรคหลอดเลือดสมอง