การบาดเจ็บของเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า ( ACL ) แหวนรอบข้อ ( Meniscus ) และผิวกระดูกอ่อนข้อเข่า(Antichlor Aarticular) เป็นการบาดเจ็บที่พบได้บ่อยในวัยหนุ่มสาวโดยมีสาเหตุจากการเล่นกีฬา ในขณะเดียวกันการบาดเจ็บในลักษณะเดียวกันนี้ อาจเกิดได้จากการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การหกล้มแล้วมีหัวเข่าบิดพลิกในแม่บ้านวัยกลางคน เป็นต้น

อาการและอาการแสดงในระยะแรกของการบาดเจ็บของเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า

ผู้ป่วยจะรู้สึกเข่าบิดพลิกอย่างรุนแรงและปวดเข่าอย่างทันที และมีข้อเข่าบวมเนื่องจากมีเลือดออกในข้อเข่า มีอาการเดินลำบาก ติดขัดอยู่สักระยะหนึ่ง โดยทั่วไปประมาณ 1-2 สัปดาห์ หลังจากนั้นจะค่อย ๆ ดีขึ้น หลังจากนั้นผู้ป่วยจะเริ่มกลับมาใช้เข่าได้มากขึ้น แต่จะมีปัญหาเนื่องจากข้อเข่าหลวมไม่มั่นคง กิจกรรมที่ต้องหัวเข่าในลักษณะการหมุนบิดตัว (Twist) เช่น การหันตัวเลี้ยวอย่างรวดเร็วจะทำให้ไม่ได้เนื่องจากจะมีการเคลื่อนหลุดของข้อเข่า (Subluxation) ไม่สามารถเล่นกีฬาที่มีการเคลื่อนไหวร่างกายอย่างอิสระ เช่น ฟุตบอล, บาสเก็ตบอล แต่การออกกำลังกาย เช่น เดิน, วิ่ง, วิ่งสายพาน อาจจะไม่มีปัญหา

ในรายที่มีอาการบาดเจ็บของแหวนรองข้อเข่า และผิวกระดูกอ่อนข้อเข่านั้น ผู้ป่วยโดยทั่วไปจะมีอาการรุนแรงมากกว่าการฉีกขาดของเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่าเพียงอย่างเดียว อาจมีอาการขัดล็อกทำให้ข้อเข่าเคลื่อนไหวผิดปกติ เช่น งอเหยียดเข่าได้ไม่สุด ซึ่งในลักษณะนี้ผู้ป่วยควรได้รับการดูแลจากแพทย์เฉพาะทางเพื่อวางแผนการรักษาว่าจะรักษาด้วยวิธีใดเพื่อหลีกเลี่ยงความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นอีก หรือจำเป็นต้องแก้ไขอาการบาดเจ็บด้วยการผ่าตัดหรือไม่

การตรวจวินิจฉัย

การตรวจร่างกายโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ คือ ศัลยแพทย์ออร์โธปิดิกส์หรือโดยเฉพาะแพทย์ที่ปฎิบัติงานในสาขาเวชศาสตร์การกีฬา (Sports medicine) ถือว่าเป็นการวินิจฉัยที่ดีที่สุด การเอ็กซเรย์มักพบว่าปกติเนื่องจากมักไม่มีอาการแตกหักของกระดูก การตรวจด้วยเอ็กซเรย์คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ( MRI ) ถือว่าเป็นการตรวจที่แม่นยำในระดับ 90-95 % แต่เนื่องจากค่าใช้จ่ายในการตรวจค่อนข้างสูงประมาณ 8,000-10,000 บาท จึงควรพิจารณาใช้เมื่อมีความจำเป็น โดยเฉพาะในรายที่มีการบาดเจ็บของแหวนรองข้อเข่าหรือการบาดเจ็บของผิวกระดูกอ่อน

การรักษาเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า

มีคำถามมากมายว่าจำเป็นต้องรักษาด้วยการผ่าตัดเพียงอย่างเดียวหรือไม่ จากประสบการณ์การรักษาของแพทย์ในระยะ 10 ปี พบว่ามีความเข้าใจคลาดเคลื่อนอยู่พอสมควร ส่วนใหญ่ให้เน้นหนักความสำคัญอยู่ที่การฉีกขาดของเส้นเอ็นไขว้หน้าเพียงอย่างเดียว ซึ่งการไม่มีเอ็นไขว้หน้าผู้ป่วยอาจมีความรู้สึกไม่มั่นคงแต่อาจจะสามารถปรับตัวเกี่ยวกับกิจกรรมในชีวิตประจำวัน และดำเนินชีวิตอยู่ได้โดยไม่ต้องทำการผ่าตัด ในทางตรงกันข้ามหากมีการบาดเจ็บของแหวนรองข้อเข่า เช่น แหวนรองข้อเข่าฉีกขาด หรือขัดล็อกร่วมกับการฉีกขาดของเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่านี้เอง เป็นข้อบ่งชี้ที่ชัดเจนว่าควรจะต้องรักษาด้วยการผ่าตัด เนื่องจากแหวนรองข้อเข่ามีลักษณะเป็นเหมือนหมอนกันกระแทกอยู่ระหว่างกระดูกข้อเข่าทั้งสอง ซึ่งเมื่อมีการบาดเจ็บแล้วร่างกายมีความสามารถในการซ่อมแซมตัวเองน้อยมากหรือไม่มีเลย การจะหายของแหวนรองข้อเข่าต้องได้รับความช่วยเหลือ เช่น การเย็บซ่อมหรือการทำให้เรียบจะไม่ทำอันตรายต่อกระดูกอ่อนผิวข้อต่อไป ซึ่งเมื่อร่วมกับการผ่าตัดเพื่อสร้างเส้นเอ็นไขว้หน้าขึ้นใหม่จะทำให้มีความมั่นคงและกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้เหมือนเดิม

ความจริงที่ควรทราบของการบาดเจ็บของเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า

เมื่อเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่าเกิดการฉีกขาด จะไม่มีการประสานกันเกิดขึ้นเหมือนเส้นเอ็นอื่นๆ ดังนั้นเมื่อมีข้อบ่งชี้ในการทำผ่าตัดแพทย์จะใช้เส้นเอ็นที่หัวเข่าเส้นอื่นๆ มาแปลงเป็นเอ็นไขว้หน้าขึ้นใหม่
แหวนรองข้อเข่า เป็นส่วนของร่างกายที่ไม่มีเส้นเลือด เส้นประสาทไปหล่อเลี้ยง เมื่อเกิดการบาดเจ็บฉีกขาดจะต้องให้ความช่วยเหลือ เช่น เย็บซ่อมหรือเล็มให้เรียบ การสูญเสียแหวนรองข้อเข่าส่วนใหญ่เกิดบาดเจ็บแล้วทิ้งไว้ในระยะเวลานานเกินไป เมื่อมีการตัดแหวนรองข้อที่เสียหายออกแล้วจะไม่มีการงอกขึ้นใหม่ สิ่งทดแทนในปัจจุบันคือ การใช้แหวนรองข้อของผู้ตายที่บริจาคร่างกายมาปลูกถ่าย ซึ่งผลการรักษาไม่เป็นที่น่าพอใจนัก

การผ่าตัดส่องกล้องเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า

เนื่องจากเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่าที่ฉีกขาดจะไม่สามารถเชื่อมต่อกันเองได้ การรับประทานยาแก้อักเสบเป็นเพียงการช่วยลดอาการปวดจากการอักเสบของเยื่อหุ้มข้อและลดอาการบวมเท่านั้น แนวทาวการรักษาเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่าฉีกขาดขึ้นอยู่กับความต้องการของผู้ป่วยแต่ละคน เช่น นักกีฬาอายุน้อยที่ต้องการความคล่องตัวในการเคลื่อนไหว ส่วนใหญ่ต้องการได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัด เพื่อจะได้กลับมาเล่นกีฬาได้เต็มความสามารถ นอกจากนี้การผ่าตัดดังกล่าวยังจะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดการบาดเจ็บต่อส่วนอื่นของข้อเข่า โดยเฉพาะหมอนรองข้อเข่า

การผ่าตัดจะทำโดยผ่านกล้องส่องข้อขนาดเล็กและใช้การย้ายเนื้อเยื่อเส้นเอ็นไปไว้ในตำแหน่งของเส้นเอ็นไขว้หน้าที่บาดเจ็บ เส้นเอ็นที่นำมาใช้รักษาสามารถได้มาจากหลายแหล่ง โดยทั่วไปเส้นเอ็นที่นิยมนำมาทดแทนคือ

เส้นเอ็นสะบ้า ซึ่งอยู่ระหว่างสะบ้ากับกระดูกแข้ง
เส้นเอ็น Hamstrings ซึ่งอยู่ด้านในของข้อเข่า

นอกจากนี้ เทคนิคของการผ่าตัดสร้างเส้นเอ็นไขว้หน้าสามารถทำได้ทั้งแบบ หนึ่งแกนและสองแกน ซึ่งมุ่งหวังจะเสริมสร้างความมั่นคงของข้อเข่าได้อย่างสมบูรณ์แบบ สำหรับรายละเอียดของการผ่าตัดสร้างเอ็นไขว้หน้าแบบสองแกนซึ่งเป็นเทคโนโลยีใหม่ล่าสุดนั้น ก็จะยิ่งเพิ่มความสามารถในการป้องกันการบิดหมุนของข้อเข่าได้ดียิ่งขึ้น แต่ขั้นตอนการผ่าตัดก็จะยุ่งยากกว่า และแพทย์ต้องมีความชำนาญในการรักษาด้วย

ในปัจจุบัน การผ่าตัดสร้างเอ็นไขว้หน้าข้อเข่าและการเย็บแหวนรองข้อเข่าถือว่าการผ่าตัดส่องกล้องเป็นมาตรฐานในการรักษา ซึ่งทราบกันดีว่าเป็นการผ่าตัดในลักษณะบาดเจ็บน้อย (Minimal invasive surgery) ให้ผลการรักษาดี การดูแลหลังผ่าตัดและการทำกายภาพบำบัดง่ายกว่าเดิม ผลการรักษาดีกว่าเดิมและบาดแผลที่เกิดการผ่าตัดเล็กลงมากทำให้เห็นผลพลอยได้คือความสวยงามด้วย

พ.ต.ต.นพ.วิชาญ กาญจนถวัลย์

ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านกระดูกและข้อ

โรงพยาบาลพญาไท 3

การบาดเจ็บของเส้นเอ็นไขว้หน้า…และการผ่าตัดส่องกล้อง

อาการและอาการแสดงในระยะแรกของการบาดเจ็บของเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า

การตรวจวินิจฉัย

การรักษาเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า

ความจริงที่ควรทราบของการบาดเจ็บของเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า

การผ่าตัดส่องกล้องเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า

การบาดเจ็บของเส้นเอ็นไขว้หน้าในข้อเข่า...และการผ่าตัดส่องกล้อง