สมองเสื่อมเกิดจากการทำงานของสมองเสื่อมลง ทำให้ประสิทธิภาพในการทำงานช้าลง การคิด การคำนวณการแก้ปัญหาตัดสินใจต่างๆ รวมถึงการทำงาน การดำรงชีวิตประจำวันช้าลง ซึ่งอาการสมองเสื่อมนั้นอาจเกิดจากอัลไซเมอร์หรือหลอดเลือดในสมองตีบตัน หรือเกิดจากปัจจัยอื่นๆ ก็เป็นได้

อาการของโรคสมองเสื่อมนั้นมักจะพบในผู้สูงอายุตั้งแต่ 65 ปีและ 85 ปีขึ้นไป เนื่องจากเมื่ออายุเพิ่มมากขึ้นส่งผลให้สมองเกิดการเสื่อมตัวลง นอกจากนี้ผู้ที่มีความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง เบาหวาน โรคอ้วน ดื่มเหล้าประจำ หรือสูบบุหรี่ก็สามารถพบโรคสมองเสื่อมได้เช่นกัน

สาเหตุใดบ้างที่ทำให้เกิดโรคสมองเสื่อม

สาเหตุในการเกิดโรคสมองเสื่อมนั้นล้วนแต่มีสาเหตุมากจากหลายๆ ปัจจัยด้วยกันทั้งสิ้น ความผิดปกติของฮอร์โมนบางชนิด เช่นการขาดวิตามินบางตัว หรือได้รับสารพิษที่เข้าไปทำลายเซลล์สมองจนไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ การติดเชื้อจำพวก ซิฟิลิส หรือเชื้อไพรออน CJD ที่เป็นโรคเรื้อรัง โรคหลอดเลือดสมองตีบตันก็มีส่วนทำให้เซลล์สมองตายได้นั้นเอง

พูดซ้ำ พูดไม่ออก แก้ปัญหาไม่ได้

อาการเริ่มแรกของผู้ป่วย นั้นจะเริ่มจากการสูญเสียความทรงจำระยะสั้นเช่น จำไม่ได้ว่าพูดอะไรไปเมื่อสักครู่ ถามซ้ำๆ พูดเรื่องซ้ำๆ ที่เคยพูดไปแล้ว จากนั้นจะเริ่มพูดไม่ออก ฟังผู้อื่นไม่เข้าใจ เขียนหนังสือไม่ถูก หากเป็นหนักขึ้นไม่สามารถแก้ไขปัญหาต่างๆได้ และเริ่มสูญเสียความทรงจำระยะสั้นๆ เช่น จำทางกลับบ้านไม่ได้ จำไม่ได้ว่าตอนนี้ตัวเองอยู่ที่ไหน บางรายเมื่อเป็นหนักขึ้นจะไม่สามารถดูแลตนเองได้เลย

รักษาไม่ได้แต่ป้องกันได้

โรคสมองเสื่อมนั้นแบ่งการเกิดออกเป็น 2 ประเภท

ขาดวิตามิน ขาดฮออร์โมน ติดเชื้อ ซิฟิลิสหรือเนื้องอกในสมอง อาการเหล่านี้สามารถรักษาให้หายขาดได้โดยการรับประทานยา วิตามินหรือผ่าตัด
สมองเสื่อมอันเนื่องมาจากโรคอัลไซเมอร์ ในปัจจุบันยังไม่มีตัวยาตัวไหนที่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่จะสามารถป้องกันไม่ให้เป็นมากขึ้น ชะลอการเกิดของโรคให้ออกไปและช่วยพยุงอาการให้คงที่

ทำอย่างไรให้ห่างไกลจากโรคสมองเสื่อม

เมื่ออายุมากขึ้นเซลล์สมองก็เสื่อมไปตามกาลเวลา หากมีความเครียดที่เพิ่มมากขึ้นก็ยิ่งเป็นปัจจัยที่นำไปสู่การเกิดโรคต่างๆ ได้ หากิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลาย เช่น ออกกำลังกาย ฟังเพลง เล่มเกมส์ทายปัญหานอกจากจะช่วยให้ผ่อนคลายได้แล้วยังกระตุ้นเซลล์สมองชะลอความเสื่อมได้อีกด้วย หากใครที่รู้สึกว่าการดำเนินชีวิตในปัจจุบันยุ่งยากซับซ้อน ลองใช้สมุดจดบันทึกหรืออุปกรณ์ต่างๆ ช่วยบันทึกเตือนความจำได้

การรับประทานอาหารจำพวก ใบแปะก๊วย จมูกข้าว ข้าวกล้อง ไข่แดงและผักใบเขียวจะช่วยเสริมสร้างความจำ บำรุงเซลล์สมอง สร้างสารสื่อประสาทของเซลล์สมองได้ ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่เค็มจัดและมีไขมันสูง เพื่อป้องกันไม่ให้ไขมันในเลือดสูงและเกิดการตีบตัน

ผศ.นพ.จิระพัฒน์ อุกะโชค

แพทย์หัวหน้าศูนย์สมองและระบบประสาท

โรงพยาบาลพญาไท 3

โรคสมองเสื่อมไว รู้ไว้ไม่สายเกินแก้