เหตุผลสำคัญเมื่อรู้ว่าคุณแม่ตั้งครรภ์ มักจะมีคำแนะนำให้มาฝากท้องหรือฝากครรภ์ เพราะเหตุผลสำคัญที่ว่า ต้องมีกระบวนการตรวจร่างกายหลายอย่าง เพื่อช่วยทำให้การตั้งครรภ์ของคุณแม่ปลอดภัย จนถึงช่วงคลอด โดยขั้นแรกจะมีการตรวจเลือด ตรวจร่างกาย ดูความพร้อมของคุณแม่ว่า มีโรคอะไรหรือไม่ โรคหัวใจ โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ความเข้มข้นของเลือดเพียงพอหรือไม่ เม็ดเลือดขาวผิดปกติหรือไม่ เกล็ดเลือดผิดปกติหรือไม่ เป็นภาวะของธาลัสซีเมียหรือไม่ ซึ่งก็จะดูความพร้อมโดยรวมของคุณแม่ และจะประเมินว่าแต่ละกรณีนี้จะต้องเพิ่มเติมสิ่งใดบ้าง รวมจนถึงการให้คำแนะนำในการปฏิบัติตัว

เช่น มีการทำอัลตร้าซาวน์ เพื่อดูความพร้อมทั้งคุณแม่และคุณลูกไปพร้อมๆกัน การดูแลสุขภาพคุณแม่ ก็จะต้องเฝ้าระวังการเจริญเติบโตของครรภ์ ติดตามขนาดครรภ์ ดูภาวะแทรกซ้อนต่างๆว่ามีภาวะแทรกซ้อนอะไรหรือไม่ ในส่วนของคุณลูกก็จะดูความผิดปกติต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น การดูอัลตร้าซาวน์ว่าสภาพการเจริญเติบโตของเด็กในท้องผิดปกติหรือไม่ ร่างกายเด็กตัวเล็กเกินไปหรือตัวใหญ่เกินไป รวมทั้งการตรวจดูเรื่องของโครโมโซมว่าเป็นอย่างไร โดยในส่วนของคุณแม่ จะมีภาวะแทรกซ้อนได้หลายสิ่ง โดยเฉพาะ คุณแม่ที่อายุมาก พออายุมากการตั้งครรภ์ก็จะมีภาวะแทรกซ้อนได้ เช่น ครรภ์เป็นพิษได้ เป็นเบาหวานระหว่างตั้งครรภ์ได้ เป็นเนื้องอกได้

ไตรมาสสอง-สาม เมื่อตั้งครรภ์ ระวังสิ่งใด

โดยการตั้งครรภ์ ช่วงไตรมาสสองกับไตรมาสสาม ซึ่งผ่านพ้นจากระยะของคุณลูกที่สร้างอวัยวะ เพราะฉะนั้นการกินอาหารจึงยังเหมือนเดิม คือ ไตรมาสสอง คุณแม่จะสบายตัวขึ้น จะไม่ปัสสาวะบ่อย เพราะมดลูกพ้นหัวเหน่าขึ้นมาแล้ว จะไม่ถึงขนาดอึดอัดเหมือนไตรมาสสาม เพราะฉะนั้นไตรมาสสอง คือ สบายๆ แค่หน้าท้องขยายมากขึ้น ส่วนใหญ่ก็จะไม่มีอะไร ไตรมาสสองก็จะอัลตร้าซาวน์เพื่อดูลักษณะรก และดูอวัยวะของคุณลูกว่าครบถ้วนสมบูรณ์หรือไม่

ไตรมาสสองพึงระวัง ก็คือ ภาวะตะคริว เป็นตะคริวระหว่างตั้งท้องได้ ซึ่งเกิดได้จากหลายอย่าง เช่น หนึ่ง กล้ามเนื้อเกร็งตัว เนื่องจากต้องรับน้ำหนักตั้งแต่หลังลงไป น้ำหนักเพิ่มขึ้น การขยายของท้องคุณแม่ ขาคุณแม่ใหญ่มากขึ้น กล้ามเนื้อก็ทำงานหนักมากขึ้น ส่งผลให้เกิดภาวะตะคริวได้ง่าย ดังนั้นคุณแม่ต้องระวังในเรื่องนี้ ส่วนที่สองก็คือ มีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนจากการตั้งครรภ์มากขึ้น โดยเฉพาะแคลเซียมและโซเดียมที่เปลี่ยนแปลง ซึ่งทำให้มีโอกาสเป็นตะคริวได้ง่าย

ช่วงไตรมาสสาม ขนาดท้องของคุณแม่จะใหญ่มากขึ้น และขยายอย่างรวดเร็ว ส่งผลทำให้มีการกดทับเส้นเลือดดำที่อยู่ด้านหลังมดลูกเพิ่มมากขึ้น เพราะฉะนั้นการขยายไปกดเส้นเลือดดำและหลอดน้ำเหลือง ก็จะทำให้ไหลเวียนกลับสู่หัวใจได้ไม่ดี พอไหลเวียนได้ไม่ดี ก็ทำให้ช่วงล่างของลำตัวบวม เนื่องจากว่าท้องขยายตัวอย่างรวดเร็ว ก็จะทำให้คุณแม่ท้องอึดอัดมาก และจะมาเบียดกระเพาะปัสสาวะ เกิดการปัสสาวะบ่อยอีกรอบหนึ่ง หน้าท้องขยาย ผิวก็จะขยายมากขึ้น แตกลายได้ง่ายขึ้น

พญ. ธาริณี ลำลึก
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์
ศูนย์สุขภาพหญิง โรงพยาบาลพญาไท 2

เมื่อตั้งครรภ์ ทำไมต้องฝากท้องกับคุณหมอ