ไตวายมีอาการอย่างไร

คนชอบถามว่า ไตวายมีอาการอย่างไร คำตอบก็คือ ไตวายระยะแรก ไม่มีอาการ ควรไปตรวจสุขภาพไต ซึ่งประกอบด้วยการวัดความดัน ตรวจเลือด และตรวจปัสสาวะ ในบางครั้ง ถ้าผลตรวจเลือดและปัสสาวะพบความผิดปกติ แพทย์ก็อาจจะแนะนำให้ทำอัลตร้าซาวนด์ของระบบทางเดินปัสสาวะเพิ่มเติม

โรคไต..วัยไหนก็เป็นได้

สำหรับคนที่คิดว่า ลูกฉันยังเด็ก คงไม่เป็นโรคไต หรือ พ่อแม่ผมแก่แล้ว ถ้าจะเป็นโรคไตก็น่าจะเป็นไปนานแล้ว อันที่จริงแล้ว โรคไตเกิดได้ทุกวัย ตั้งแต่เด็กแรกเกิดจนถึงวัยชรา และผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่เป็นโรคเรื้อรัง ก่อนจะถึงวาระสุดท้ายของชีวิต ก็มักจะมีภาวะไตวายอยู่บ้างไม่มากก็น้อย

โดยโรคไตที่เกิดในคนอายุน้อย มักจะอยู่ในกลุ่มที่เรียกว่า เส้นเลือดฝอยของไตอักเสบ (glomerulonephritis) ซึ่งบ่อยครั้งอาจนำไปสู่ภาวะไตวายเรื้อรัง โรคไตวายชนิดนี้ มีผู้ประเมินว่า ในคน 100,000 คน จะมีโอกาสเป็นโรคเส้นเลือดฝอยของไตอักเสบได้ 2.5 คน (แปลว่า ถ้ามีคนอ่าน FHM 100,000 คน ผู้อ่าน 2-3 คนจะมีโรคไตชนิดนี้!) เนื่องจาก โรคเส้นเลือดฝอยไตอักเสบสามารถพบได้ในคนที่มีอายุไม่มาก จึงเป็นสาเหตุสำคัญที่สุดของโรคไตวายในคนอายุน้อย ๆ ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมาด้วยอาการบวมและตรวจพบไข่ขาวรั่วในปัสสาวะ หรือมาด้วยอาการปัสสาวะเป็นเลือดตามหลังอาการหวัด หรือโรคติดเชื้อทางเดินอาหาร

แต่ที่อยากให้ผู้อ่านตระหนัก ก็คือ คนไข้หลายรายที่เป็นโรคเส้นเลือดฝอยไตอักเสบนั้น ไม่มีอาการ แต่ตรวจพบโดยบังเอิญ เรื่องจริงที่พบอยู่เป็นประจำก็คือ มีเด็กนักเรียนที่รู้ว่าตนเองเป็นโรคไตวาย เมื่อได้รับการตรวจสุขภาพเป็นครั้งแรก ภายหลังจากที่สอบเข้ามหาวิทยาลัยได้ ทั้งที่ไม่เคยมีอาการใดๆ มาก่อนเลย ลองนึกดูว่า ทั้งเด็กและพ่อแม่จะรู้สึกอย่างไร และทำให้ผู้เขียนสงสัยว่า ทำไมโรงเรียนทั้งหลาย จึงไม่มีการตรวจปัสสาวะประจำปีให้กับเด็กนักเรียนบ้าง

ไขข้อข้องใจ..ไตวายคือวายกี่ข้างกันนะ?

สำหรับคนที่ชอบถามว่า “ไตวายคือวายกี่ข้าง” ก็จะต้องขออธิบายว่า คนเรามีไตข้างเดียวก็อยู่ได้โดยไม่มีไตวาย โรคของไตที่เป็นข้างเดียว เช่น นิ่วอุดตันท่อไตเพียงหนึ่งข้าง ก็ไม่ทำให้ไตวาย ดังนั้น ถ้าหมอบอกคุณว่า “ไตวายแล้ว” ก็แสดงว่าไตต้องวายทั้งสองข้าง ทั้งนี้เพราะ โรคสำคัญที่ทำให้เกิดไตวาย ไม่ว่าจะเป็น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคถุงน้ำในไต โรคหัวใจ โรคติดเชื้อรุนแรง รวมไปถึง โรคเส้นเลือดฝอยของไตอักเสบ ล้วนแต่เป็นโรคที่เกิดหรือส่งผลกับไตทั้งสองข้างทั้งสิ้น

รู้ไหม? “โรคไต” ป้องกันได้

คำถามที่ไม่ค่อยมีคนถาม..แต่อยากจะตอบ ก็คือ “ถ้าไม่อยากเป็นโรคไต จะต้องทำอย่างไร” เมื่อไม่มีใครอยากเป็นโรคไตวาย คนทุกคนจึงควรยึดหลักดังนี้… ดื่มน้ำให้มาก เลี่ยงยาแก้ปวด ออกกำลังสม่ำเสมอ ควบคุมน้ำตาลในเลือด ควบคุมความดัน และไปตรวจสุขภาพไต ไม่ว่าคุณจะมีอายุเท่าไร ขอย้ำอีกครั้งว่า ไตวายระยะแรก จะไม่มีอาการ ถ้าจะรอให้มีอาการ ก็อาจจะโดนล้างไตกันตั้งแต่วันแรกที่รู้นะครับ

นพ. พัฒนา เต็งอำนวย
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคไต
ศูนย์ไตเทียม โรงพยาบาลพญาไท 2

คำถามที่อยากตอบ “ทำอย่างไร ไตไม่วาย”