ปัจจุบัน วัคซีนมีบทบาทสำคัญในการป้องกันและลดโอกาสการเกิดโรค แต่เรามักคุ้นชินว่า วัคซีนนั้นเหมาะสำหรับเด็กๆ เท่านั้น ซึ่งไม่จริงเลย เพราะผู้ใหญ่เองก็ควรจะได้รับวัคซีนในการป้องกันโรคต่างๆ ที่มักเกิดมากในวัยผู้ใหญ่หรือในวัยสูงอายุ การได้รับวัคซีนนอกจากจะช่วยป้องกันและลดโอกาสการเกิดโรคแล้ว ยังลดความเสี่ยงที่จะต้องเจ็บปวดทุกข์ทรมานและเสียค่าใช้จ่ายจำนวนมากในการรักษาอีกด้วย

ชนิดของวัคซีน

วัคซีน แบ่งประะเภทได้จากการผลิตหรือจากเชื้อที่นำมาผลิต โดยทั่วไปแบ่งเป็น 3 ประเภทคือ

สารพิษ : สารพิษท็อกซอยด์ที่ผลิตจากเชื้อแบคทีเรีย เช่น บาดทะยัก เป็นการเอาสารพิษนั้นมาผลิตวัคซีน โดยไม่ได้นำเชื้อโรคมาผลิตโดยตรง
เชื้อตาย : เป็นการทำเชื้อโรคให้ตายเสียก่อน แล้วนำชิ้นส่วนมาผลิตเป็นวัคซีน เช่น เชื้อไวรัสเอ ไวรัสบี ไข้หวัดใหญ่
เชื้อเป็น : เป็นการทำให้เชื้อโรคอ่อนแรงลง เพื่อให้ขจัดได้ง่ายเมื่อทำการฉีดเข้าไปในร่างกาย แต่การฉีดวัคซีนจากเชื้อเป็นมีข้อต้องพึงระวัง เพราะในคนบางกลุ่ม เช่น คนที่ได้รับยากดภูมิต้านทาน ได้ยาเคมีบำบัด หรือยาสเตียรอยด์ มักมีภูมิร่างกายต่ำ อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงได้ ทุกครั้งก่อนฉีดวัคซีน แพทย์จึงต้องทำการซักประวัติผู้จะรับการฉีดก่อน

วัคซีนที่ผู้ใหญ่และผู้สูงวัยควรฉีดมีดังต่อไปนี้

วัยและช่วงอายุ	ชนิดวัคซีนที่ควรได้รับ	ช่วงเวลาที่เหมาะสมและการฉีดกระตุ้น
วัยผู้ใหญ่ตอนต้น (อายุ 19-26)	วัคซีนบาดทะยักและคอตีบ วัคซีนไข้หวัดใหญ่ วัคซีนเอชพีวี (มะเร็งปากมดลูก) วัคซีนตับอักเสบบี	ฉีดกระตุ้นทุก 10 ปี ฉีดกระตุ้นทุก 1 ปี ควรฉีดตั้งแต่เป็นวัยรุ่น* ควรตรวจภูมิคุ้มกันก่อนฉีดวัคซีน
วัยผู้ใหญ่ (อายุ 27-65 ปี)	วัคซีนบาดทะยักและคอตีบ วัคซีนไข้หวัดใหญ่ วัคซีนตับอักเสบบี	ฉีดกระตุ้นทุก 10 ปี ฉีดกระตุ้นทุก 1 ปี ควรตรวจภูมิคุ้มกันก่อนฉีดวัคซีน
วัยผู้สูงอายุ (อายุ 50 ปีขึ้นไป)	วัคซีนไข้หวัดใหญ่ วัคซีนโรคปอดบวม ไอพีดี วัคซีนงูสวัด วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า	ฉีดกระตุ้นทุก 1 ปี ฉีดได้ตั้งแต่อายุ 50 ปีขึ้นไป ฉีดได้ตั้งแต่อายุ 50 ปีขึ้นไป ผู้ที่จะเดินทางไปในพื้นที่ห่างไกล หรือประเทศกำลังพัฒนาอื่นๆ
นักท่องเที่ยว/นักเดินทาง	วัคซีนป้องกันโรค ไวรัสตับอักเสบเอ วัคซีนป้องกันโรคไข้กาฬหลังแอ่น	เด็กที่ต้องเดินทางไปในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อ เช่น ประเทศในแถบเอเชียใต้ แอฟริกา และอเมริกาใต้** ผู้ที่จะเดินทางไปในทวีปแอฟริกา/ นักเรียน, นักศึกษาไทยที่จะไป ศึกษาต่อในประเทศแถบยุโรปและอเมริกา/ ผู้แสวงบุญที่ประเทศซาอุดิอาระเบีย

*การฉีดวัคซีนไม่สามารถทดแทนการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก

**ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 6-12 เดือน

นพ. วรเสริฐ อิศราธรรม
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านอายุรศาสตร์โรคต่อมไร้ท่อและเมตะบอลิสม
ศูนย์เบาหวานและต่อมไร้ท่อ โรงพยาบาลพญาไท 1

วัคซีนผู้ใหญ่และผู้สูงวัย ฉีดไว้ป้องกันโรค