โรคต้อเนื้อในระยะเริ่มแรก อาจทำให้ตาระคายเคือง แสบหรือคันที่ดวงตาเล็กน้อย แต่หากต้อเนื้อมีขนาดใหญ่หรือหนาขึ้นจนคลุมบริเวณกระจกตา อาจส่งผลต่อการมองเห็น หรือเริ่มรู้สึกว่ามีสิ่งแปลกปลอมอยู่ในดวงตา สวมใส่คอนแทคเลนส์ ไม่ได้ หากสงสัยเกี่ยวกับอาการ หรือรู้สึกระคายเคืองดวงตามาก น้ำตาไหลมาก หรือเจ็บตาอย่างรุนแรง ควรรีบปรึกษาแพทย์

สาเหตุและปัจจัยที่ทำให้เป็นโรคต้อเนื้อ

แม้ยังไม่ทราบแน่ชัดถึงสาเหตุที่ทำให้เกิดต้อเนื้อ แต่มีหลายปัจจัยเสี่ยงที่อาจเกี่ยวข้อง โดยเฉพาะผู้ที่เผชิญกับรังสีอัลตราไวโอเลตจากดวงอาทิตย์เป็นเวลานาน ผู้ที่มีอาการตาแห้ง รวมถึงผู้ที่ระคายเคืองตาจากลม ฝุ่น ควัน มลพิษ หรือทราย เช่น ผู้ที่ทำงานกลางแจ้ง ชาวนา ชาวประมง และผู้ที่อาศัยอยู่ใกล้แนวของเส้นศูนย์สูตร โดยโรคต้อเนื้อมักเกิดขึ้นในเพศชายที่มีอายุระหว่าง 20-40 ปี และผู้ที่มีผิวขาวหรือตาสีอ่อนก็เสี่ยงต่อการเกิดต้อเนื้อได้มากกว่า

การวินิจฉัยต้อเนื้อ

แพทย์จะวินิจฉัยต้อเนื้อด้วยการตรวจบริเวณดวงตาและเปลือกตา โดยอาจตรวจดูด้วยตาเปล่า หรืออาจใช้เครื่องมือตรวจโรคตาเบื้องต้นที่เรียกว่า Slit Lamp อุปกรณ์ที่มีแสงไฟและมีกำลังขยาย ซึ่งจะช่วยให้มองเห็นความผิดปกติที่เกิดขึ้นภายในดวงตาได้ รวมถึงสอบถามอาการของผู้ป่วย ระยะเวลาในการเผชิญกับแสงแดดและมลภาวะโดยไม่ได้สวมใส่แว่นตาหรืออุปกรณ์ป้องกันดวงตา ทั้งนี้ จักษุแพทย์อาจวินิจฉัยเพิ่มเติมด้วยวิธีการอื่น ๆ เช่น การวัดสายตา โดยให้ผู้ป่วยอ่านตัวอักษรหรือตัวเลขสีดำบนพื้นหลังสีขาวของ Snellen Chart ซึ่งเป็นวิธีที่ได้มาตรฐานและใช้กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน

การรักษาต้อเนื้อ

โรคต้อเนื้ออาจไม่จำเป็นต้องรักษา หากไม่ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไม่สบายตาถึงขั้นรุนแรง หรือไม่ได้บดบังการมองเห็น โดยทั่วไป การป้องกันดวงตาจากแสงแดดด้วยการสวมใส่แว่นกันแดดก็เพียงพอ หรือในกรณีที่ผู้ป่วยรู้สึกเคืองตา ตาแดง หรือตาบวม จักษุแพทย์อาจแนะนำให้ใช้ขี้ผึ้ง หรือน้ำตาเทียม เพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นแก่ดวงตา รวมถึงการใช้ยาหยอดตาที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์ ซึ่งอาจช่วยบรรเทาอาการอักเสบของดวงตา และอาจช่วยลดการบวมแดงได้ แต่หากรักษาด้วยวิธีดังกล่าวแล้วอาการไม่ดีขึ้น และต้อเนื้อส่งผลกระทบต่อการมองเห็น หรือทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไม่สบายตา จักษุแพทย์อาจแนะนำให้รักษาด้วยการผ่าตัด

ภาวะแทรกซ้อนของต้อเนื้อ

โรคต้อเนื้ออาจทำให้เกิดรอยแผลเป็นที่กระจกตา แม้พบได้ค่อนข้างยาก แต่หากปล่อยไว้และไม่ได้รับการรักษา อาจเป็นเหตุให้สูญเสียการมองเห็นได้ นอกจากนี้ ยังมีภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดจากการรักษาต้อเนื้อด้วยวิธีการผ่าตัด เช่น ผู้ป่วยเสี่ยงต่อการเกิดต้อเนื้อซ้ำอีกครั้ง และอาจมีอาการที่รุนแรงกว่าเดิม หรืออาจส่งผลต่อการมองเห็น ทำให้มองเห็นไม่ชัดเจน เนื่องจากการผ่าตัดต้อเนื้ออาจทำให้ความโค้งของกระจกตาไม่เท่ากัน หรือที่เรียกว่าสายตาเอียง ทั้งนี้ ในขั้นตอนการผ่าตัด จักษุแพทย์อาจนำเนื้อเยื่อบางๆ มาแปะในบริเวณที่เพิ่งผ่าตัดต้อเนื้อออกไป เพื่อช่วยลดความเสี่ยงในการกลับมาเป็นซ้ำ

การป้องกันต้อเนื้อ

โรคต้อเนื้อป้องกันได้ด้วยการหลีกเลี่ยงปัจจัยที่อาจกระตุ้นให้เกิดโรค โดยปฏิบัติตามวิธีดังนี้

สวมใส่แว่นกันแดดที่มีเลนส์กรองรังสีอัลตราไวโอเลต หรือแว่นตาที่ช่วยปกป้องดวงตาจากลม ฝุ่น มลภาวะ รวมถึงแสงอื่นๆ ที่สะท้อนเข้าสู่ดวงตา
เมื่อต้องออกไปอยู่กลางแจ้ง อาจเลือกสวมหมวกที่มีปีกกว้าง เพื่อช่วยปกป้องดวงตาจากแสงอาทิตย์
ควรหลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีแสงแดดจ้า มีฝุ่น ควัน ลม หรือมลภาวะในปริมาณมาก
ใช้น้ำตาเทียม เพื่อช่วยหล่อลื่น เพิ่มความชุ่มชื้นแก่ดวงตา

พญ. มัทยา ขวัญอโนชา

แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านจักษุวิทยา

ศูนย์ตา โรงพยาบาลพญาไท 1

รักษา “ต้อเนื้อ” เพื่อป้องกันการสูญเสียดวงตาหรือการมองเห็น