อายุที่มากขึ้น ทำให้สุขภาพถดถอย เริ่มมีความเสื่อมทะยอยเข้ามาทักทาย โดยเฉพาะปัญหาสุขภาพสมองที่ผู้สูงวัยต้องเจออย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่มีโรคหนึ่งที่ชื่อว่า โรคน้ำคั่งในโพรงสมองในผู้สูงอายุ (Normal Pressure Hydrocephalus) ที่เชื่อแน่ว่าหลายคนอาจจะเพิ่งเคยได้ยินชื่อ พร้อมคำถามที่สงสัยขึ้นมาว่า… น้ำคั่งในโพรงสมองได้อย่างไร? น้ำเข้าไปอยู่ในโพรงสมองทำไม? และมีวิธีรักษาเพื่อเอาน้ำในโพรงสมองออกได้หรือไม่?

“ก้าวสั้นๆ” คล้ายพาร์กินสัน “หลงลืม” คล้ายอัลไซเมอร์ คืออาการน้ำคั่งในโพรงสมอง

ตามระบบกลไกธรรมชาติของร่างกายจะมีการสร้างน้ำในโพรงสมอง (Cerebrospinal Fluid) หรือที่เราคุ้นหูกันในชื่อ น้ำไขสันหลัง ซึ่งทำหน้าที่ป้องกันแรงกระทบกระเทือน และแลกเปลี่ยนสารในสมองและไขสันหลัง ในแต่ละวันจะมีการระบายน้ำออกจากสมองออกสู่ภายนอกร่างกายในรูปแบบของปัสสาวะ แต่เมื่อน้ำในโพรงสมองถูกผลิตขึ้นมากเกินไป จนไม่สามารถระบายออกจากสมองได้ทัน เราจะเรียกอาการนี้ว่า น้ำคั่งในโพรงสมอง ซึ่งจะทำให้เกิดการกดทับเนื้อสมองและส่งผลต่อการทำงานที่ผิดปกติ โดยผู้ป่วยกลุ่มผู้สูงอายุจะมีลักษณะการเคลื่อนไหวและอาการอื่นๆ ที่ผิดปกติ ได้แก่

เดินช้าลง ก้าวเท้าสั้นๆ ถี่ๆ หรือทรงตัวผิดปกติ (พบได้มาก)
กลั้นปัสสาวะไม่ได้
ความจำเสื่อมถอยลง มีอาการซึม

อาการแสดงที่กล่าวมา อาจเกิดขึ้นพร้อมกัน หรือเกิดเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการเซขณะนั่งหรือพูดเสียงแหบร่วมด้วย โดยเฉพาะลักษณะการเดินที่ผิดปกติไปอย่างชัดเจน ซึ่งหากสังเกตด้วยตาเปล่า อาจทำให้เข้าใจได้ว่าเป็นโรคพาร์กินสัน ตลอดจนภาวะหลงลืมที่เปลี่ยนไปคล้ายโรคอัลไซเมอร์ บวกกับความผิดปกติที่เกิดแบบค่อยเป็นค่อยไปช้าๆ การสแกนสมอง (CT Scan) และการทำ MRI เพื่อวินิจฉัยอาการโดยละเอียดจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ จะช่วยให้ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยได้ถูกโรคและได้รับการรักษาที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น

รักษาโรคน้ำคั่งในโพรงสมอง ระบายน้ำออกยังไง ?

นอกจากการสแกนหารอยโรคด้วยเครื่อง CT Scan และการทำ MRI แล้ว แพทย์จะวิเคราะห์ร่วมกับลักษณะการเดิน การนั่ง ตลอดจนความสามารถด้านสติปัญญาจากผู้ป่วย เพื่อให้แน่ใจในข้อบ่งชี้ต่างๆ ว่าใช่อาการของโรคน้ำคั่งในโพรงสมองจริง ซึ่งการรักษาโรคน้ำคั่งในโพรงสมองในปัจจุบันมีอยู่ด้วยกัน 2 แบบ คือ

การเจาะรูใส่ท่อจากโพรงสมองมาปล่อยบริเวณท้อง
การเจาะรูใส่ท่อจากไขสันหลัง (บั้นเอว) มาปล่อยบริเวณท้อง

โดยแพทย์จะเจาะรูและใส่ท่อ เพื่อระบายน้ำในโพรงสมองที่คั่งออกไปยังช่องท้อง ก่อนจะถูกดูดซึมและขับออกในรูปแบบของปัสสาวะตามปกติ ซึ่งท่อระบายจะถูกใส่อยู่ในตัวผู้ป่วยไปตลอด เสมือนเป็นระบบระบายน้ำใหม่ ทดแทนระบบตามกลไกธรรมชาติที่ไม่สามารถทำงานได้ตามปกตินั่นเอง ในส่วนของบริเวณที่ใช้เจาะรูระบาย แพทย์จะเป็นผู้ประเมินความพร้อมทั้งในด้านร่างกาย สุขภาพ โดยเฉพาะข้อจำกัดที่อาจทำให้ไม่สามารถผ่าตัดแบบใดแบบหนึ่งได้แบบเฉพาะรายต่อไป

ปล่อยน้ำคั่งในโพรงสมองต่อไป ไม่รักษาได้ไหม ?

โรคน้ำคั่งในโพรงสมอง เป็นโรคแห่งความเสื่อมที่พบได้บ่อยในกลุ่มผู้สูงวัย ทั้งยังพบได้ในกลุ่มเด็กทารกร่วมด้วย แต่กลับไม่เป็นที่รู้จักมากนักในบ้านเรา ซึ่งหากละเลยไม่รีบรักษาจะส่งผลให้เกิดโรคสมองเสื่อมตามมา หรือเกิดภาวะหลงลืมมากขึ้นเรื่อยๆ อีกทั้งการผ่าตัดรักษาโรคน้ำคั่งในโพรงสมองก็ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด ใช้เวลาผ่าตัดประมาณ 1-2 ชั่วโมง และมีความเสี่ยงต่ำเมื่อเทียบกับการผ่าตัดโรคทางสมองชนิดอื่นๆ ทั้งยังช่วยชะลอภาวะสมองเสื่อมตามวัยให้ยืดออกไปได้ หากพบว่ามีอาการใกล้เคียงจึงควรเข้ามาพบแพทย์

การผ่าตัดรักษาโรคน้ำคั่งในโพรงสมอง จำเป็นต้องได้รับการดูแลจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง ตั้งแต่กระบวนการวิเคราะห์โรคไปจนถึงขั้นตอนผ่าตัดรักษา เพราะปริมาณของน้ำในโพรงสมองที่ถูกระบายออกยังสัมพันธ์กับผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นหลังผ่าตัด เช่น อาการปวดหัว เป็นต้น หากสงสัยหรือไม่แน่ใจว่าสมาชิกในบ้านกำลังเป็นโรคน้ำคั่งในโพรงสมองอยู่หรือไม่ควร ปรึกษาความเสี่ยงโรคน้ำคั่งในโพรงสมองกับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

ก้าวเท้าสั้น ชอบหลงลืม อาการเตือน..น้ำคั่งในโพรงสมอง