ปวดหัวไมเกรน (Migraine Headache) อาการปวดหัวที่ไม่ธรรมดา ทั้งจากระดับความปวดที่รุนแรงกว่า และระยะเวลาของอาการที่ยาวนานกว่า จนสร้างความรู้สึกทรมานและกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน อย่างไรก็ตาม ‘ไมเกรน’ ไม่ได้แสดงออกผ่านอาการปวดหัวเพียงอย่างเดียว แต่ยังออกอาการเชื่อมโยงไปถึงสัมผัสต่างๆ ที่เราหรือใครอาจไม่เคยรู้!

4 สัญญาณออร่า (Aura) ชอบมาก่อนปวดหัวไมเกรน

หากพูดถึงอาการไมเกรน หลายคนคงนึกถึงอาการปวดหัวตุ๊บๆ คล้ายว่าหัวใจจะย้ายมาเต้นแถวขมับยังไงยังงั้น แต่ในทางการแพทย์ได้มีการแบ่งชนิดของอาการปวดหัวไว้ เรียกว่าเป็นอาการนำก่อนเป็นไมเกรน ที่เรียกว่า Aura โดยแบ่งออกเป็น 2 ชนิดหลักๆ ได้แก่

ปวดหัวชนิดไม่มีอาการนำ (Migraine without aura) ซึ่งเป็นชนิดที่พบได้มากประมาณร้อยละ 70 โดยคนไข้จะมีอาการปวดหัวปานกลางไปจนถึงรุนแรงมาก ซึ่งในบางรายอาจมีอาการคลื่นไส้และอาเจียนร่วมด้วย อีกชนิดหนึ่งคือ

การปวดหัวชนิดมีอาการนำ (Migraine with aura) ซึ่งเป็นชนิดที่พบได้ประมาณร้อยละ 30 เกิดจากคลื่นสมองที่วิ่งไปมาแบบช้าๆ จนทำให้การทำงานของสมองผิดปกติ โดยจะเกิดขึ้นก่อนอาการปวดหัวไมเกรน ประมาณ 5 นาที – 1 ชั่วโมง โดยมักมีสัญญาณเตือนล่วงหน้าในรูปแบบต่างๆ ดังนี้

อาการนำทางตา (Visual Aura) เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด โดยจะเห็นเป็นแสงระยิบระยับแผ่ขยายเป็นวงกว้าง ตามด้วยอาการเห็นภาพมืด หรือเห็นจุดบอดขณะมองสิ่งต่างๆ
อาการนำทางการรับความรู้สึก (Sensory Aura) มีอาการชาตั้งแต่มือ แขน ลามไปถึงรอบปาก
อาการอ่อนแรงครึ่งซีก (Hemiplegic Migraine) ชนิดที่พบในโรคปวดศีรษะ
อาการนำที่ก้านสมอง (Migraine with Brainstem Aura) ทำให้เกิดอาการเวียนหัว หูดับ เดินเซ หูแว่ว ตาเข ตาเหล่ หรือหมดสติได้

นอกจากนี้ยังพบว่า หากคนไข้ยังคงทำกิจกรรมต่างๆ หรือเคลื่อนไหวขณะที่มีอาการปวดหัวไมเกรน จะทำให้อาการปวดหัวดังกล่าวเป็นมากขึ้นได้

สังเกตยังไงว่าใช่ไมเกรน? เมื่อความเครียดเป็นเหตุให้ปวดหัวได้

เนื่องจากการเกิดไมเกรนส่วนใหญ่มักมาจากการถูกกระตุ้นโดยสิ่งแวดล้อมต่างๆ ทั้งจากภายใน เช่น ความเครียด การพักผ่อน สุขภาพของแต่ละคน หรือปัจจัยภายนอก โดยเฉพาะอาหารที่มีส่วนกระตุ้นไมเกรน จนส่งผลแสดงออกมาเป็นอาการปวดหัวไมเกรนได้ในที่สุด! ซึ่งอาการปวดหัวที่ว่าก็มีความแตกต่างจากการปวดหัวทั่วไปค่อนข้างชัดเจน คือ

ปวดหัววันละหลายรอบ การปวดหัววันละหลายๆ รอบ อย่างน้อย 3-5 ครั้งต่อวันขึ้นไป ให้สงสัยได้เลยว่าเป็นหนึ่งในอาการของไมเกรน ซึ่งต่างกับอาการปวดหัวทั่วไป ที่จะสงบลงได้ภายในระยะเวลาสั้นๆ และไม่เกิดซ้ำวันละหลายรอบ
ปวดหัวนานเป็นชั่วโมง ระยะเวลาที่ปวดหัวอาจอยู่นานหลายชั่วโมง คือประมาณ 4-72 ชั่วโมง เรียกว่าปวดหัวแบบข้ามคืนไปเลยก็มี โดยมักเป็นอาการปวดหัวแบบครึ่งซีก และอาจมีอาการปวดกระบอกตาร่วมด้วย
คลื่นไส้ อาเจียน ในบางรายที่ปวดหัวรุนแรงต่อเนื่อง อาจมีอาการคลื่นไส้หรืออาเจียนร่วมด้วย

โดยอาการแสดงต่างๆ อาจเกิดขึ้นเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือเกิดมากกว่าหนึ่งอาการก็ได้ จากนั้นจะกลับเข้าสู่สภาวะปกติคือหายปวดหัวไปเอง ก่อนจะเกิดขึ้นอีกในสัปดาห์ถัดไป หรือเดือนถัดไป จนสร้างความรู้สึกรำคาญใจในการใช้ชีวิต

ปวดหัวอย่ากลัว ตรวจ MRI ให้ชัวร์…รักษาได้!

แม้อาการปวดหัวไมเกรนจะชอบมาแบบเป็นๆ หายๆ แต่หากเลือกได้คงไม่มีใครอยากใช้ชีวิตอยู่กับการปวดหัวไปเรื่อยๆ เป็นแน่ โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการปวดหัวไมเกรนเป็นเวลานาน ควรเข้ารับการตรวจหาความผิดปกติโดยเร็วที่สุด ซึ่งศูนย์สมองและระบบประสาท รพ. พญาไท1 มีแพทย์เฉพาะทางในการให้คำปรึกษาและวินิจฉัยอาการไมเกรนที่เกิดขึ้น ด้วยเทคโนโลยีการตรวจที่มีประสิทธิภาพ เช่น เครื่องสแกนสมองผ่านคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า หรือ MRI เพื่อยืนยันว่าการปวดหัวที่เป็นๆ หายๆ อยู่นั้น คือ โรคไมเกรนธรรมดา ไม่ใช่การมาของเนื้องอกในสมอง (Brain Tumor) หรือ โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) ก่อนจะนำไปสู่ขั้นตอนการรักษาที่เหมาะสม ซึ่งมักเป็นการใช้ยาร่วมกับการปรับพฤติกรรมต่างๆ ไปพร้อมกัน เช่น การพักผ่อน การผ่อนคลายความเครียด การออกกำลังกายอย่างเหมาะสม ไปจนถึงการหลีกเลี่ยงประเภทอาหารและเครื่องดื่มที่มีผลต่อการกระตุ้นอาการไมเกรน ตลอดจนบริการติดตามการรักษาที่ต่อเนื่อง ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญในการรักษาอาการไมเกรนของคนไข้

Migraine Diary

จำนวนวันที่ปวดหัว / เดือน
ระดับความปวดหัว (น้อย-ปานกลาง-มาก)
บริเวณที่ปวดหัว / ปวดหัวนานแค่ไหน
สิ่งที่ทำให้หายปวดหัว
สิ่งกระตุ้นที่ทำให้ปวดหัว

นอกจากนี้ ยังมีการจดบันทึกไมเกรน (Migraine Diary) ซึ่งเป็นเทคนิคช่วยติดตามไลฟ์สไตล์ในแต่ละวัน เพื่อช่วยให้คนไข้ควบคุมโรคไมเกรนได้ดีขึ้น จนกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้โดยไม่ต้องทุกข์กายทุกใจเพราะไมเกรนอีกต่อไป

พญ. นภาศรี ชัยสินอนันต์กุล
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทวิทยา
ศูนย์สมองและระบบประสาท โรงพยาบาลพญาไท 1

ปวดหัวแบบไหน ชัวร์ว่าใช่…ปวดหัวไมเกรน