คนส่วนใหญ่มักทราบกันอยู่แล้วว่าการสูบบุหรี่นั้นส่งผลเสียต่อสุขภาพ และเพิ่มความเสี่ยงการเป็นโรคร้ายอย่างมะเร็งปอดได้ แต่อาจมีคนไม่มากนักที่ทราบว่า นอกจากมะเร็งปอดแล้ว การสูบบุหรี่ยังเพิ่มความเสี่ยงการเป็นโรคมะเร็งกระเพาะปัสสาวะได้ด้วย ซึ่งสำหรับใครที่สงสัยว่าทำไมจึงเป็นเช่นนั้น การทำความรู้จักกับโรคมะเร็งกระเพาะปัสสาวะให้มากขึ้นจะช่วยคลายความสงสัยนี้ได้เป็นอย่างดี

มะเร็งกระเพาะปัสสาวะคืออะไร ใครบ้างมีความเสี่ยง?

มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ คือ ก้อนเนื้อร้ายเซลล์มะเร็งที่เกิดขึ้นที่บริเวณกระเพาะปัสสาวะ คล้ายกันกับมะเร็งชนิดอื่นๆ ตามแต่อวัยวะที่เกิด ซึ่งมะเร็งก็คือการเจริญเติบโตของเซลล์ที่มีองค์ประกอบไม่ครบสมบูรณ์ตามที่ปกติควรจะเป็นชนิดที่แปลกไปมาก เติบโตหรือขยายตัวเกินผิดปกติ ทั้งนี้ ผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะมากกว่าคนทั่วไปมักมีปัจจัยเหล่านี้ประกอบ เช่น

ผู้ชายมีโอกาสเป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะมากกว่าผู้หญิง ประมาณ 2-3 เท่า
การสูบบุหรี่เป็นปัจจัยที่เพิ่มโอกาสในการเป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะได้มากกว่าปกติ 3-4 เท่า เนื่องจากสารพิษจากการสูบบุหรี่จะถูกขับออกมาทางปัสสาวะ จึงสร้างความระคายเคืองทำให้เซลล์ในทางเดินปัสสาวะเติบโตผิดปกติ
ผู้ที่เคยมีประวัติการฉายแสงบริเวณช่องท้องส่วนล่าง เช่น คนไข้มะเร็งรังไข่ มะเร็งปากมดลูก มะเร็งลำไส้ มะเร็งต่อมลูกหมาก ที่รักษาด้วยการฉายแสงจะมีโอกาสเสี่ยงเพิ่มขึ้นประมาณ 8-9 เท่าที่จะกลายเป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะได้
กลุ่มคนที่ทำงานสัมผัสกับโลหะหนัก เช่น ทำงานโรงงานทอผ้า โรงงานน้ำมัน โรงงานทำพลาสติก ก็มีโอกาสเสี่ยงมากกว่า เพราะร่างกายจะดูดซับสารพิษ และขับออกมาทางปัสสาวะ จึงอาจเกิดการระคายเคืองต่อเซลล์ จนทำให้เซลล์เติบโตผิดปกติกลายเป็นเซลล์มะเร็งได้

อาการอย่างไร อาจเสี่ยงภัยมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ?

อาการของมะเร็งกระเพาะปัสสาวะส่วนใหญ่จะขึ้นกับว่าอยู่ในระยะไหนของโรค โดยหากเป็นระยะแรก อาการจะมาด้วยปัสสาวะปนเลือด ซึ่งก็ไม่ได้เป็นอาการจำเพาะเจาะจงว่าจะหมายถึงมะเร็งกระเพาะปัสสาวะแน่นอน แต่เป็นเพียงสัญญาณเตือนเดียวที่พอให้ตั้งข้อสงสัยได้

ในกรณีเป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะระยะลุกลาม หรือระยะแพร่กระจาย คนไข้จะมาด้วยอาการ คลำพบก้อนบริเวณหัวหน่าวหรือท้องน้อย และปวดบริเวณอื่นๆ ที่มะเร็งกระจายไป ซึ่งจะมีอาการหลากหลายมากตามความรุนแรงของโรคที่ลุกลาม ดังนั้น การสังเกตอาการปัสสาวะเป็นเลือด จึงเป็นสัญญาณเตือนภัยสำคัญที่เราต้องใส่ใจ โดย “ปัสสาวะเป็นเลือด” ที่อาจเสี่ยงเป็นอาการมะเร็งกระเพาะปัสสาวะนั้น มักจะไม่มีอาการปวด แสบ ขัด หรืออาการเจ็บอื่นๆ ร่วมด้วยเลย

มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ มีระยะการลุกลามรุนแรงอย่างไร?

ความรุนแรงของมะเร็งกระเพาะปัสสาวะนั้น สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ระยะใหญ่ๆ ได้แก่

มะเร็งกระเพาะปัสสาวะระยะเยื่อบุผิว จัดเป็นมะเร็งระยะแรกที่ยังไม่ลุกลามเข้าชั้นกล้ามเนื้อ ตัวมะเร็งอยู่เพียงแค่ชั้นเยื่อบุผิวภายใน สามารถรักษาได้ด้วยการผ่าตัดแบบส่องกล้องทางเดินปัสสาวะ โดยที่ยังเก็บกระเพาะปัสสาวะไว้ได้
มะเร็งกระเพาะปัสสาวะระยะชั้นกล้ามเนื้อ เป็นระยะที่มะเร็งมีการกระจาย เข้าไปยังชั้นกล้ามเนื้อแล้ว แต่ยังไม่ทะลุออกไปยังอวัยวะอื่นๆ การรักษาในระยะนี้แพทย์จะไม่แนะนำให้เก็บกระเพาะปัสสาวะไว้ ควรตัดก้อนเนื้อออกทั้งหมดพร้อมกับกระเพาะปัสสาวะออกทั้งหมด แล้วทำทางเดินปัสสาวะเทียมให้กับคนไข้
มะเร็งกระเพาะปัสสาวะระยะแพร่กระจาย เป็นระยะที่มะเร็งแพร่ทะลุชั้นกล้ามเนื้อไปยังบริเวณอื่นๆ อวัยวะอื่นๆ ของร่างกายแล้ว เทียบได้กับระยะสุดท้ายในโรคมะเร็งชนิดอื่นๆ การรักษาก็จะเป็นไปตามอาการและแนวทางที่ดีที่สุดสำหรับคนไข้แต่ละบุคคล

รักษาอย่างไร หายขาดหรือไม่ เมื่อเป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ?

แนวทางในการรักษามะเร็งกระเพาะปัสสาวะนั้น ขึ้นอยู่กับระยะของโรคเป็นสำคัญ โดยหากตรวจพบในระยะแรก ก็สามารถรักษาหายได้ ด้วยการส่องกล้องเข้าไปตัดชิ้นเนื้อมะเร็งเฉพาะที่ และเฝ้าติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง ส่วนในคนไข้ที่เป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะในระยะลุกลาม ระยะแพร่กระจาย วิธีการรักษาก็คือต้องตัดเนื้อมะเร็งออกไป โดยอาจจำเป็นต้องตัดกระเพาะปัสสาวะทิ้งไปด้วยขึ้นอยู่กับความรุนแรง และหลังจากนั้นก็ต้องมีการฉายแสงซ้ำ หรือให้เคมีบำบัด รักษาและเฝ้าติดตามอาการไปเรื่อยๆ ซึ่งหากเป็นในระยะท้ายๆ โอกาสในการรักษาหายขาดก็จะยิ่งน้อยลง

ขึ้นชื่อว่ามะเร็ง ไม่ว่าจะเป็นที่อวัยวะใดก็ถือว่าอันตรายด้วยกันทั้งสิ้น ดังนั้น การดูแลตัวเองให้ดี ให้ปลอดภัย และลดความเสี่ยงการเกิดมะเร็งให้ได้มากที่สุด จึงเป็นสิ่งที่เราไม่ควรละเลย ซึ่งการดูแลตัวเองเพื่อลดความเสี่ยงการเป็นมะเร็งกระเพาะปัสสาวะก็คือ งดการสูบบุหรี่ หลีกเลี่ยงการทำงานในพื้นที่ที่ต้องสัมผัสโลหะหนัก รับประทานอาหารที่ดีมีประโยชน์ ออกกำลังกาย ดื่มน้ำมากๆ และหมั่นตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี เพราะการตรวจปัสสาวะในโปรแกรมการตรวจสุขภาพพื้นฐาน สามารถคัดกรองความเสี่ยง และทำให้ตรวจพบความเสี่ยงหรือตัวโรคได้เร็วขึ้น เป็นทั้งการป้องกันหรือรักษาตัวให้ปลอดภัยจากโรคมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ รวมถึงโรคภัยไข้เจ็บอื่นๆ ได้มากยิ่งขึ้น

ชายเสี่ยงมะเร็งกระเพาะปัสสาวะมากกว่าหญิง