ในชีวิตประจำวัน เราอาจมีโอกาสที่จะพบผู้ป่วยที่หมดสติได้ตลอดเวลา และสิ่งที่มักเกิดขึ้นในความคิดของผู้ช่วยเหลือ ก็คือ เราจะต้องทำอย่างไรเมื่อพบเจอเหตุการณ์นี้ หรือ เราจะช่วยเหลือเขาอย่างไรให้ปลอดภัย หรือบางท่านก็อาจจะกลัวจนไม่กล้าทำอะไร ฉะนั้นถ้าไม่อยากลังเลในการช่วยเหลือผู้ป่วย เรามาเรียนรู้ขั้นตอน และวิธีการที่ถูกต้องเหมาะสมกัน

ต้องทำการตรวจสอบว่า บุคคลนั้นหมดสติจริงๆ ไหม ด้วยการเรียกผู้ป่วย เนื่องจากผู้ประสบเหตุบางรายแค่ง่วงซึม เราจึงควรเรียกผู้ป่วยด้วยเสียงอันดังพร้อมทั้งเขย่าบริเวณบ่า แต่ให้ระมัดระวังเป็นพิเศษในผู้ป่วยอุบัติเหตุ เพราะอาจทำให้การบาดเจ็บมากขึ้นได้
หากผู้ป่วยมีระดับความรู้สึกตัวที่ดี ให้รีบส่งผู้ป่วยไปที่โรงพยาบาล เพื่อหาสาเหตุของโรคและทำการรักษาตามขั้นตอน โดยสาเหตุที่มักทำให้ระดับการรู้สึกตัวของผู้ป่วยเปลี่ยนแปลงไปมีได้หลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ หรือภาวะที่มีกดเบียดของเลือดในสมอง ดังนั้นไม่ควรนิ่งนอนใจ ควรส่งผู้ป่วยไปทำการรักษาต่อในโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด
แต่หากเรียกด้วยเสียง และเขย่าตัวเรียกผู้ป่วยอย่างเหมาะสมแล้ว ผู้ป่วยยังคงหมดสติ ให้คลำหาชีพจรบริเวณคอ ซึ่งเป็นตำแหน่งที่มีเส้นเลือดแดงที่ส่งเลือดไปเลี้ยงสมองอยู่ใต้ผิวหนัง จึงคลำได้ง่าย
หากพบว่าผู้ป่วยมีชีพจร ให้ทำการส่งผู้ป่วยไปยังโรงพยาบาลที่ใกล้ที่สุด เพื่อหาสาเหตุของการหมดสติอย่างเร่งด่วน
แต่หากพบว่าผู้ป่วยไม่มีชีพจรแล้ว ให้ทำการกดหน้าอกเพื่อทำการช่วยชีวิตเบื้องต้นทันที ด้วยการกดหน้าอกที่บริเวณกึ่งกลางหน้าอก และลึกลงไปประมาณ 2 นิ้ว และความเร็วในอัตรา 100 ครั้งต่อนาที หากผู้ป่วยยังไม่ได้รับการทำการช่วยชีวิตขั้นสูง ให้กดหน้าอกสลับกับการเป่าปาก 30 ครั้ง ต่อการเป่าปาก 2 ครั้ง อย่างต่อเนื่อง
บุคคลอื่นที่ไม่ได้ทำการช่วยฟื้นคืนชีพขั้นพื้นฐาน ให้ช่วยตามหน่วยกู้ชีพขั้นสูงทันที ด้วยการโทรเบอร์ 1669 หรือ เบอร์ฉุกเฉินของโรงพยาบาลต่างๆ โดยแนะนำให้เป็นโรงพยาบาลที่ใกล้สถานที่ที่เกิดเหตุมากที่สุด
ในระหว่างที่ผู้ประสบเหตุอยู่ในการดูแลของผู้ช่วยเหลือ อย่าปล่อยให้ผู้ประสบเหตุอยู่คนเดียว และที่สำคัญไม่ควรให้อาหารหรือน้ำในขณะที่ผู้ป่วยหมดสติ เพราะอาจทำให้สำลัก จนส่งผลกระทบต่อระบบการหายใจได้

ทั้งหมดนี้เป็นขั้นตอนง่ายๆ ที่จะช่วยให้ท่านสามารถทำการช่วยเหลือ ผู้ประสบเหตุได้อย่างมั่นใจ รวดเร็ว และถูกต้อง เพราะ เราไม่สามารถคาดเดาได้ว่าเราจะเจอผู้ประสบเหตุเมื่อใด และวันหนึ่งผู้ประสบเหตุก็อาจจะเป็นเรา

คุณศิริกาญจน์ เต่าทอง
ผู้จัดการแผนกฉุกเฉินและอุบัติเหตุ
ศูนย์อายุรกรรม โรงพยาบาลพญาไท ศรีราชา

ควรทำอย่างไร เมื่อพบผู้ป่วยหมดสติ