โรคกระดูกพรุน เป็นโรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ โดยเฉพาะหญิงวัยหมดประจำเดือน ลักษณะสำคัญของตัวโรคคือ การลดลงในเชิงคุณภาพและปริมาณของมวลกระดูกที่ทำให้กระดูกสูญเสียความแข็งแรง อันนำไปสู่ความเสี่ยงต่อการแตกหักได้ง่ายกว่าปกติ เช่น การประสบอุบัติเหตุเพียงเล็กน้อย โดยตำแหน่งกระดูกหักที่พบได้บ่อยประกอบด้วย กระดูกสันหลัง ข้อสะโพก ข้อมือ และข้อหัวไหล่

โรคกระดูกพรุน เป็นโรคที่ไม่มีอาการแสดง หมายถึง ผู้ป่วยจะไม่รู้สึกถึงอาการจากการเป็นโรค อาทิ อาการปวด อาการขัด อาการอ่อนแรง ซึ่งอาการเหล่านี้มักเป็นอาการจากโรคอื่น เช่น ข้อเข่าเสื่อม กระดูกสันหลังเสื่อมเบียดทับเส้นประสาท เป็นต้น โดยโรคดังกล่าวอาจพบร่วมกับโรคกระดูกพรุนได้

เมื่อไหร่จึงควรรับการตรวจโรคกระดูกพรุน

สำหรับผู้ป่วยในประเทศไทยมีแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจนคือ ผู้ป่วยหญิงอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป หรือ ผู้ป่วยชายอายุตั้งแต่ 70 ปีขึ้นไป ทั้งนี้ สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยง อาทิ หมดประจำเดือนก่อนอายุ 45 ปี มีโรคข้ออักเสบจากภูมิคุ้มกันของตนเอง เคยได้รับการผ่าตัดต่อมไทรอยด์ หรือใช้ยา Steroid เพื่อรักษาโรคประจำตัว สามารถทำการตรวจก่อนอายุถึงเกณฑ์ข้างต้นได้ โดยควรได้รับคำแนะนำจากแพทย์ร่วมด้วยก่อนตัดสินใจตรวจ

ทำไมต้องรักษาโรคกระดูกพรุน

แม้โรคกระดูกพรุนจะไม่มีอาการแสดงใดๆ ให้ผู้ป่วยรู้สึก แต่จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดกระดูกหัก เช่น กระดูกสะโพกหักจากการหกล้ม หรือกระดูกสันหลังยุบ ได้ โดยภาวะที่กล่าวมา ทำให้ความสามารถในการเดินของผู้ป่วยลดลง โดยเฉพาะกระดูกข้อสะโพกหัก ที่หากไม่ได้รับการผ่าตัดรักษา จะทำให้ขาของผู้ป่วยมีโอกาสติดผิดรูป สั้นยาวไม่เท่ากัน 2 ข้าง และนำไปสู่การเดินลำบากและหกล้มซ้ำ นอกจากนี้ ภาวะกระดูกสันหลังยุบตัว ถึงแม้สามารถรักษาโดยไม่ใช้การผ่าตัดในผู้ป่วยบางราย ก็สามารถส่งผลให้ผู้ป่วยมีกระดูกสันหลังที่โก่ง และผิดรูป ซึ่งจะทำให้ร่างกายเสียสมดุล (Sagittal imbalance) ได้ ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงในการหกล้มซ้ำเช่นกัน

รักษากระดูกพรุน เริ่มต้นอย่างไรดี

หากคุณอายุถึงเกณฑ์ดังกล่าว สามารถเริ่มต้นตรวจได้ด้วยการปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง หากมีข้อบ่งชี้ จะเริ่มทำการตรวจมวลกระดูก และตรวจเลือดเพื่อประเมินความแข็งแรงของกระดูกและปริมาณแคลเซียมในเลือด หากผลการตรวจพบว่ากระดูกพรุนแล้ว การรักษาโดยได้รับยาต้านกระดูกพรุน มีผลทำให้มวลกระดูกเพิ่มขึ้น และเพิ่มความแข็งแรงให้กับกระดูก ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดกระดูกหักหลังหกล้ม ทั้งนี้ การรักษาด้วยยาต้านกระดูกพรุน ควรได้รับการสั่งจากแพทย์เพื่อให้ผลการรักษาดีและลดความเสี่ยงจากภาวะแทรกซ้อนต่างๆ

การรักษาโรคกระดูกพรุนนั้น เป็นการรักษาที่ต้องติดตามต่อเนื่องและสม่ำเสมอ เพื่อให้ได้ผลการรักษาที่ดีและบรรลุเป้าหมายของการรักษา โดยพบว่า ผู้ป่วยที่มีการรักษาโรคกระดูกพรุนด้วยยาอย่างต่อเนื่องมีความเสี่ยงในการเกิดกระดูกหักซ้ำหรือเกิดภาวะทุพพลภาพหลังเกิดกระดูกหักต่ำกว่าผู้ที่ไม่ได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง ดังนั้น เพื่อสุขภาพที่ดีของกระดูกและข้อ จึงแนะนำให้ผู้สูงอายุที่ได้รับวินิจฉัยกระดูกพรุนแล้วมาติดตามการรักษาอย่างสม่ำเสมอ

นพ.ฉันทัส มไหสวริยะ
แพทย์เฉพาะทางศัลยศาสตร์อุบัติเหตุด้านออร์โธปิดิคส์
ศูนย์กล้ามเนื้อ กระดูกและข้อ โรงพยาบาลพญาไท 3

Reference:

Abrahamsen B, van Staa T, Ariely R, Olson M, Cooper C. Excess mortality following hip fracture: a systematic epidemiological review. Osteoporos Int. 2009;20(10):1633-1650.
Bliuc D, Alarkawi D, Nguyen TV, Eisman JA, Center JR. Risk of subsequent fractures and mortality in elderly women and men with fragility fractures with and without osteoporotic bone density: the Dubbo Osteoporosis Epidemiology Study. J Bone Miner Res. 2015;30(4):637-646.
Kanis JA, Johnell O, De Laet C, et al. A meta-analysis of previous fracture and subsequent fracture risk. Bone. 2004;35(2):375-382.
Halpern R, Becker L, Iqbal SU, et al. The association of adherence to osteoporosis therapies with fracture, allcause medical costs, and all‐cause hospitalizations: a retrospective claims analysis of female health plan enrollees with osteoporosis. J Manag Care Pharm. 2011;17:25–39.
Siris ES, Harris ST, Rosen CJ, et al. Adherence to bisphosphonate therapy and fracture rates in osteoporotic women: relationship to vertebral and nonvertebral fractures from 2 US claims databases. Mayo Clin Proc. 2006;81:1013–22.
Mikyas Y, Agodoa I, Yurgin N. A systematic review of osteoporosis medication adherence and osteoporosisrelated fracture costs and men. Appl Health Econ Health Policy. 2014; 12:267–77.

รู้จักโรคกระดูกพรุน อันตรายที่แฝงเร้น