โบทูลินัมท็อกซิน (Botulinum toxin) เป็นสารที่ผลิตจากแบคทีเรียชื่อ Clostridium botulinum ซึ่งมีฤทธิ์ทำให้กล้ามเนื้อเป็นอัมพาตชั่วคราว ในปัจจุบันถูกนำมาใช้ประโยชน์ในทางการแพทย์อย่างแพร่หลาย ทั้งทางด้านการรักษาโรคทางระบบประสาท และทางด้านความงาม ตัวอย่างเช่น

โรคทางระบบประสาท

อาการปวดหัวเรื้อรัง เช่น Migraine
อาการปวดต้นคอหรือหลัง (Myofascial plain)

โรคของการเคลื่อนไหวผิดปกติ (Movement disorders)

อาการตากระพริบ หรือตากระตุก (Blepharospasm)
อาการใบหน้ากระตุกครึ่งซีก (Hemifacial spasm)
ภาวะกล้ามเนื้อคอบิดเกร็ง (Cervical dystonia)
ภาวะกล้ามเนื้อบิดเกร็งเฉพาะจุด (Focal dystonia/Spasticity)
ภาวะนอนกัดฟัน (Bruxism)

กลุ่มโรคความผิดปกติของระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic dysfunctions)

ภาวะเหงื่อออกมากผิดปกติเฉพาะจุด (Hyperhidrosis)
ภาวะน้ำลายไหล หรือออกมาผิดปกติ (Sialorrhea)

คำแนะนำก่อนฉีด Botulinum toxin

หากท่านกำลังรับประทานยาต้านเกล็ดเลือด (antiplatelet) ยาละลายลิ่มเลือด หรือยาต้านการแข็งตัวของเลือด (anticoagulant) ต้องแจ้งแพทย์หรือพยาบาลก่อนรับการฉีดยาทุกครั้ง
ผู้ป่วยที่รับประทานยาละลายลิ่มเลือดกลุ่มต้านการแข็งตัวของเลือด (anticoagulant) ควรหยุดยาก่อนเข้ารับการฉีดยา โดยจำเป็นต้องปรึกษาแพทย์ประจำตัวที่ให้ยาดังกล่าวแก่ท่านเสมอ
ผู้ป่วยที่รับประทานยากลุ่มยาต้านเกล็ดเลือด (antiplatelet) ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs วิตามินอี และน้ำมันปลา สามารถเข้ารับการฉีดยาได้โดยไม่จำเป็นต้องหยุดยา แต่มีความเสี่ยงที่จะเกิดเลือดออก และรอยฟกช้ำในบริเวณที่ฉีดยามากกว่าปกติ
หากท่านเข้ารับการฉีดยาบริเวณใบหน้า กรุณาทำความสะอาดผิวหน้า และเช็ดเครื่องสำอางบริเวณที่จะฉีดยาเพื่อลดโอกาสการติดเชื้อ

คำแนะนำหลังฉีด Botulinum toxin

ไม่ควรนวด และประคบร้อนในบริเวณที่ฉีดยาอย่างน้อย 2-3 วัน เนื่องจากจะทำให้ยากระจายตัว ส่งผลให้เกิดอาการอ่อนแรงที่ไม่พึงประสงค์ และความร้อนอาจทำให้ประสิทธิภาพของยาลดลงได้
ยาจะออกฤทธิ์หลังฉีดประมาณ 1 สัปดาห์ และจะมีฤทธิ์คงอยู่ประมาณ 3-4 เดือน
รอยนูนจากการฉีดยาจะหายไปเองภายในเวลา 2-3 ชั่วโมง
หากเกิดรอยฟกช้ำในบริเวณที่ฉีดยาอาจใช้การประคบเย็นช่วย รอยจะหายไป 3-5 วัน
กลับมาพบแพทย์หากท่านมีข้อสงสัย หรือมีอาการผิดปกติ

นพ. สิทธิ เพชรรัชตะชาติ
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทวิทยา
ศูนย์สมองและระบบประสาท โรงพยาบาลพญาไท 1

การฉีดโบทูลินัมท็อกซิน เพื่อการรักษาโรคทางระบบประสาท