ในยุคที่พบฝุ่น PM 2.5 ในทุกภาคของประเทศไทย รวมถึงการระบาดของโรคโควิด-19 ก็ยังคงอยู่ ทำให้โรคทางทรวงอกคือหนึ่งในปัญหาที่พบมากขึ้น โดยตามสถิติของสมาคมศัลยแพทย์ทรวงอกแห่งประเทศไทย เมื่อปี 2563 มีตัวเลขว่า ผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาโดย ‘การผ่าตัดโรคในช่องทรวงอก’ นั้น มีมากกว่า 5,000 รายจากทั่วประเทศ โดยอวัยวะที่อยู่ในทรวงอกก็มีตั้งแต่หัวใจ ปอด หลอดอาหาร หลอดลม รวมถึงเส้นเลือดที่สำคัญอีกมากมาย

ในการรักษาหรือผ่าตัดโรคทรวงอกก็เหมือนกับการรักษาโรคอื่นๆ คือต้องเริ่มจากการตรวจหาสาเหตุ ความรุนแรงของโรค ตำแหน่งที่เป็น เพื่อให้การรักษาอย่างถูกต้องตรงจุด ซึ่งแพทย์จะประเมินและวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสม โดยคนไข้จะเป็นผู้ให้ความเห็นชอบในแนวทางการรักษาด้วยความเข้าใจถึงจุดมุ่งหมายที่ตรงกัน

นพ.ศิระ เลาหทัย ศัลยแพทย์เฉพาะทางด้านโรคปอดและทรวงอก เชี่ยวชาญด้านผ่าตัดส่องกล้อง โรงพยาบาลพญาไท 1 กล่าวว่า
“วิธีการผ่าตัดอวัยวะในช่องทรวงอกตามมาตรฐานนั้นยังคงเป็นการผ่าตัดแบบเปิด ซึ่งทำการผ่าตัดโดยการใช้อุปกรณ์ไปถ่างซี่โครงบริเวณซี่ที่ 5 โดยจะมีแผลผ่าตัดขนาดประมาณ 15-20 เซนติเมตร ซึ่งข้อดีคือ แพทย์สามารถเห็นจุดที่ต้องการผ่าตัดรักษาได้อย่างชัดเจนและทำได้ง่าย เพราะสามารถโยกซ้ายหรือโยกขวาให้เห็นมุมต่างๆ ได้มากกว่าการผ่าตัดแบบส่องกล้อง ส่วนข้อเสียคือ อาจส่งผลให้ผู้ป่วยรู้สึกเจ็บ มีซี่โครงหัก หรือทำให้เกิดการระคายเคืองของเส้นประสาทในบริเวณนั้น มีแผลเป็นขนาดใหญ่ มีโอกาสเสียเลือดมาก มีอาการเจ็บปวดหลังผ่าตัดเสร็จ และต้องพักฟื้นนาน”

การผ่าตัดส่องกล้องแบบแผลเดียว (VATS) ทางเลือกใหม่ที่ดีกว่า

ด้วยเทคโนโลยีที่พัฒนามากขึ้น รวมถึงมีศัลยแพทย์ที่มีความสามารถในการผ่าตัดมากขึ้น ทำให้วิธีการผ่าตัดก็ได้รับการพัฒนาไปมากเช่นเดียวกัน โดยแนวทางการรักษาโรคปอดและทรวงอกนั้น ได้เริ่มเปลี่ยนจากการผ่าตัดแบบเปิดแผลใหญ่ กลายเป็นการผ่าตัดส่องกล้องแบบแผลเดียว (Uniportal video assisted thoracoscopic Surgery; VATS) โดยใช้เลนส์ยาวร่วมกับอุปกรณ์ผ่าตัดแบบเฉพาะผ่าตัดผ่านช่องซี่โครงที่ 4 หรือ 5 ซึ่งไม่ต้องใช้เครื่องถ่างขยาย ผู้ป่วยจะมีเพียงแผลเล็กๆ ราว 3-4 เซนติเมตรเท่านั้น หลังผ่าตัดจึงเจ็บไม่มาก แถมยังฟื้นตัวได้ไว และสามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติเร็วขึ้น ส่วนผลของการรักษานั้นก็ให้ผลดีโดยไม่มีความแตกต่างกับการผ่าตัดแบบเปิดเลย

10 โรคทรวงอก…กับการผ่าตัดส่องกล้องแบบแผลเล็ก

สำหรับ 10 โรคเกี่ยวกับทรวงอก ที่สามารถทำการผ่าตัดโดยการส่องกล้องแบบแผลเล็กได้ ได้แก่

โรคมะเร็งปอด (Lung cancer)
โรคเนื้องอกในปอด (Benign lung nodule)
โรคลมรั่วในเยื่อหุ้มปอด หรือ ลมรั่วขณะมีประจำเดือน (Spontaneous or Catamenial pneumothorax)
โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงเอ็มจี (Myasthenia gravis)
โรคเนื้องอกของต่อมไทมัส (Thymoma)
โรคหนองในปอด (Empyema thoracic)
โรคน้ำขังในเยื่อหุ้มหัวใจหรือช่องอก (Malignant Pericardial effusion , Maliganant Pleural effusion)
โรคเหงื่อออกที่มือ (Palmar hyperhidrosis)
โรคอกบุ๋ม (Pectus excavanatum)
โรคถุงน้ำในช่องทรวงอก (pericardial cyst, bronchogenic cyst, esophageal cyst)

อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดด้วยวิธีการส่องกล้อง ผู้ป่วยจะต้องมีการเตรียมพร้อม ประกอบด้วย

ต้องหยุดกินยาบางชนิดก่อนทำการผ่าตัด เช่น แอสไพริน หรือ ยาละลายลิ่มเลือด
หากผู้ป่วยสูบบุหรี่ต้องเลิกสูบบุหรี่ก่อนการผ่าตัดอย่างน้อย 4 สัปดาห์
หมั่นออกกำลังกายก่อนเข้ารับการผ่าตัด
ฝึกการหายใจด้วยอุปกรณ์ที่เรียกว่า สไปโรมิเตอร์
หลีกเลี่ยงการกินหรือดื่มหลังเที่ยงคืนก่อนการผ่าตัด
ผู้ป่วยบางรายต้องได้รับการตรวจพิเศษเพิ่มเติมตามดุลพินิจของแพทย์ เช่น เอกซเรย์ทรวงอกเพื่อดูหัวใจและปอด ตรวจ CT Scan หัวใจและปอด และตรวจ PET/CT Scan เพื่อค้นหาเนื้อเยื่อมะเร็ง

อย่างไรก็ตาม การจะเลือกใช้วิธี การผ่าตัดส่องกล้อง (VATS) หรือไม่นั้น ก็ขึ้นอยู่กับดุลพินิจของแพทย์ รวมถึงความเชี่ยวชาญในการผ่าตัดส่องกล้องของศัลยแพทย์ทรวงอก ส่วนข้อจำกัดของการผ่าตัดส่องกล้อง ก็เช่น จะไม่ใช้ในการผ่าตัดซ้ำซ้อนอย่างการตัดต่อเส้นเลือด หรือผ่าตัดก้อนที่มีขนาดใหญ่กว่า 7 เซนติเมตร เป็นต้น

ผศ. นพ. ศิระ เลาหทัย
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคปอดและทรวงอก
ศูนย์อายุรกรรม โรงพยาบาลพญาไท 1

10 โรคทรวงอก ที่รักษาได้ด้วยการผ่าตัดส่องกล้องแผลเล็ก