แค่ได้ยินชื่อว่า “เนื้องอก” คนส่วนใหญ่ก็ต่างหวาดผวากันแล้ว เพราะถึงแม้จะเป็นเนื้องอกธรรมดาที่ไม่ใช่เนื้อร้าย เราก็ไม่สบายใจอยู่ดีว่าจะกลายเป็นมะเร็งร้ายหรือเปล่า และหากถ้าจะต้องผ่าตัดจะสามารถขาดหายได้หรือไม่? ยิ่งถ้าเป็นโรคเนื้องอกในสมองด้วยอีก ยิ่งทวีคูณความน่ากลัวในใจผู้คนเพิ่มขึ้นอีกหลายเท่านัก แต่ในความเป็นจริงแล้วเนื้องอกสมองนั้นสามารถรักษาให้หายขาดได้ ซึ่งแม้การผ่าตัดจะดูเป็นเรื่องอันตราย แต่ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์ ก็สามารถทำให้การผ่าตัดมีประสิทธิภาพ และปลอดภัยมากขึ้นจนไม่ใช่เรื่องน่ากลัวอย่างที่ใครคิด

ทำความรู้จักเนื้องอกสมองเพิ่มขึ้น แล้วจะหวาดกลัวน้อยลง

เนื้องอกสมอง หรือ Brian Tumor คือเนื้องอกที่เกิดขึ้นภายในศีรษะของคนเรา ซึ่งมีอยู่ด้วยกันหลายชนิด และมีโอกาสเกิดขึ้นได้ไม่มากนัก โดยชนิดที่ไม่ใช่เนื้อร้าย เคยมีการสำรวจพบว่า ผู้ป่วยที่มีอาการปวดศีรษะ 100,000 คน มีจำนวนประมาณ 10 คนที่มีสาเหตุของอาการปวดศีรษะมาจากเนื้องอกในสมอง ส่วนเนื้องอกในสมองที่เป็นเนื้อร้าย หรือที่เรียกว่าเป็นมะเร็งสมองนั้นมีอัตราการพบโรคนี้อยู่ที่ 1.67 % ของโรคมะเร็งทั้งหมด ซึ่งถือว่าพบได้ไม่บ่อยมากนัก แต่ในจำนวนที่พบนั้นสามารถพบได้ทุกวัยและทุกเพศ คือไม่ว่าจะเป็นเด็ก ผู้หญิง ผู้ชาย ผู้ใหญ่ คนชรา ก็สามารถมีโอกาสป่วยเป็นโรคเนื้องอกสมองได้เหมือนกันหมด

เพราะสาเหตุใด ทำไมคนเราถึงป่วยเป็นโรคเนื้องอกสมอง

จากการศึกษาแล้วปัจจุบันก็ยังไม่พบสาเหตุที่แน่ชัดร้อยเปอร์เซ็นต์ว่า ปัจจัยใดกันแน่ที่ทำให้คนเราป่วยเป็นโรคเนื้องอกในสมอง แต่ในทางการแพทย์ก็ตั้งสมมติฐานเอาไว้ว่า น่าจะเกิดจากความผิดปกติของยีนบางตัวในสมองของเรา แต่อย่างไรก็ตาม จากผู้ป่วยโรคเนื้องอกสมองที่เกิดขึ้นทั้งหมดในโลก ได้มีการทำวิจัยและศึกษาเพิ่มจนสามารถสรุปปัจจัยเสี่ยงที่มีส่วนในการเพิ่มโอกาสให้คนเราป่วยเป็นโรคเนื้องอกในสมองได้ว่า มีอยู่ด้วยกัน 4 ปัจจัย ดังนี้

พันธุกรรม ผลสำรวจพบว่าหากมีคนในครอบครัว หรือญาติพี่น้องเป็นโรคเนื้องอกในสมอง เราก็มีโอกาสป่วยเป็นโรคเนื้องอกในสมองได้มากขึ้น แต่ไม่ได้หมายความว่าจะต้องเป็นแน่นอน
สภาพแวดล้อม สารเคมี การได้รับการฉายรังสี สารพิษ หรือการได้รับคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า มีส่วนในการเพิ่มโอกาสให้เป็นโรคเนื้องอกในสมองมากขึ้นกว่าคนที่ไม่เคยอยู่ในสภาพแวดล้อมดังกล่าว
อายุ แม้โรคเนื้องอกสมองจะเกิดขึ้นไม่บ่อยนัก และเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย แต่โดยสถิติส่วนใหญ่ก็พบว่า “ผู้ใหญ่ถึงผู้สูงอายุ” มีโอกาสป่วยเป็นโรคเนื้องอกในสมองมากกว่าคนในวัยอื่นๆ โดยช่วงอายุที่พบมากที่สุดคือช่วง 40-70 ปีเป็นหรือเคยเป็นเนื้องอกในอวัยวะอื่น จะทำให้มีโอกาสที่เนื้องอก หรือมะเร็งบริเวณอื่น จะลุกลามมาที่สมองได้

อาการอย่างไร ถึงเข้าข่ายเสี่ยงภัยโรคเนื้องอกสมอง

เนื่องจากอาการที่เป็นสัญญาณเตือนของกลุ่มโรคสมองส่วนใหญ่คือ “อาการปวดศีรษะ” จึงทำให้เราอาจจำแนกไม่ออกว่า อาการปวดนั้นเป็นโรคอะไรกันแน่ ซึ่งเพื่อให้สามารถตั้งสมมติฐานให้ชัดเจนขึ้นว่าตัวเราเองและคนที่เรารัก เสี่ยงเป็นโรคเนื้องอกสมองหรือไม่ เราสามารถสังเกตอาการอื่นๆ ร่วมด้วยได้ ดังนี้

รู้สึกปวดศีรษะมาก ในตอนเช้าหลังตื่นนอน แล้วหายไป
มีอาการปวดศีรษะมากขึ้น เมื่อล้มตัวลงนอน ไอ จาม หรือเบ่งอุจจาระ
ปวดศีรษะมากจนทำให้ต้องตื่นขึ้นมากลางดึก
ทานยาแก้ปวดแล้วก็ไม่หาย หรือสุดท้ายถ้าอาการหนักมากจะปวดตลอดเวลา
มีอาการเวียนหัวและอาเจียนร่วมด้วย
ในผู้ป่วยรายที่เนื้องอกโตไปกดทับระบบประสาทการมองเห็น อาจทำให้มีอาการตาพร่าและมองเห็นผิดปกติ
มีอาการชัก หรือบางรายอาจมีอาการปวดศีรษะมากจนหมดสติเฉียบพลัน
สูญเสียความสามารถในการพูดคุย หรืออาจมีลักษณะอาการคล้ายกลุ่มโรคหลอดเลือดสมอง คือ ปากเบี้ยว แขนขาอ่อนแรง หรือเป็นอัมพาตครึ่งซีก

รักษาอย่างไร เมื่อถูกวินิจฉัยแล้วว่าเป็นโรคเนื้องอกสมอง

ในเบื้องต้นแพทย์จะทำการวินิจฉัยอาการของโรคด้วยการซักประวัติ จากนั้นถ้าพบว่ามีความเสี่ยงจะเป็นโรคเนื้องอกสมอง แพทย์จะนำผู้ป่วยเข้ารับการทำ CT Scan และ MRI เพื่อตรวจให้แน่ชัดว่ามีเนื้องอกในสมองหรือไม่ และตำแหน่งของเนื้องอกนั้นอยู่บริเวณในของสมอง จากนั้นจะพิจารณาวิธีการรักษาตามความรุนแรงของโรค โดยบางรายอาจรักษาได้ด้วยวิธีการฉายรังสี การให้ยาเคมีบำบัด และบางรายก็อาจต้องใช้การผ่าตัดรักษา ซึ่งการจะเลือกรักษาด้วยวิธีใดนั้นก็ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของเนื้องอก และระยะความรุนแรง โดยบางรายอาจต้องทำการรักษาด้วยทั้ง 3 วิธี

การผ่าตัดส่องกล้องแผลเล็กรักษาโรคเนื้องอกสมอง

ปัจจุบันการผ่าตัดรักษาเนื้องอกสมอง ไม่ใช่เรื่องอันตรายเหมือนแต่ก่อน เนื่องจากเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ก้าวหน้าขึ้น และความเชี่ยวชาญเฉพาะทางของแพทย์ที่มีมากขึ้น ทำให้การรักษามีประสิทธิภาพมากขึ้นกว่าเดิม ส่งผลผู้ป่วยมีโอกาสหายดีและกลับมาใช้ชีวิตได้ตามปกติอีกครั้งมากขึ้น โดย “เทคนิคการผ่าตัดผ่านกล้องแผลเล็กรักษาเนื้องอกสมอง” ถือเป็นทางเลือกที่จะช่วยให้ผู้ป่วยเสี่ยงน้อยลง ปลอดภัยมากขึ้น เจ็บน้อยลง ฟื้นตัวเร็วขึ้น และกลับไปใช้ชีวิตได้ปกติอีกครั้งไวขึ้น กว่าการผ่าตัดเปิดแผลใหญ่แบบเดิม ทั้งนี้ การผ่าตัดเนื้องอกสมองด้วยวิธีส่องกล้องแบบแผลเล็กนั้น ศัลยแพทย์จะไม่ได้เปิดกะโหลกศีรษะเป็นแผลใหญ่ แต่จะใช้เครื่องมือขนาดเล็ก นำโดยกล้อง Microscope เข้าไปส่องหาให้เจอจุดเกิดเนื้องอก และใช้เครื่องผ่าตัดขนาดเล็กสอดเข้าไปทำการผ่าตัด จึงทำให้การผ่าตัดมีความแม่นยำ เสียเลือดน้อย ไม่สร้างความบอบช้ำให้กับอวัยวะอื่นโดยรอบ ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้น้อย ผู้ป่วยจึงมีโอกาสหายมากขึ้น

มีทางไหนบ้างไหม ให้เราห่างไกลจากโรคเนื้องอกสมอง

เนื่องด้วยปัจจุบันก็ยังไม่ทราบแน่ชัดร้อยเปอร์เซ็นต์ว่า โรคเนื้องอกในสมองนั้นเกิดมาจากสาเหตุอะไรกันแน่ ดังนั้น จึงไม่ได้มีวิธีการที่การันตีได้ว่าทำอย่างไรเราถึงจะไม่เสี่ยงป่วยเป็นโรคนี้ แต่ถึงอย่างนั้น การป้องกันปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาสให้เราเป็นโรคนี้ ก็ยังสามารถทำได้ โดยหลักการแล้วก็คือ ต้องรักษาสุขภาพกายและใจให้แข็งแรงอยู่เสมอ และตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อให้เราแน่ใจว่าตัวเองไม่ได้สะสมความเสี่ยงเอาไว้ นอกจากนั้นแล้ว แนวทางการใช้ชีวิตที่จะทำให้เราห่างไกลจากโรคเนื้องอกสมองมากขึ้น ได้แก่

หลีกเลี่ยงการได้รับสารพิษต่างๆ หรือสารเคมีจากโรงงานอุตสาหกรรม
หลีกเลี่ยงการได้รับคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า และรังสีต่างๆ ที่อาจส่งผลต่อความผิดปกติของเซลล์ในร่างกาย
ไม่สูบบุหรี่ ไม่ดื่มเหล้า เพื่อลดโอกาสการเกิดมะเร็งอื่นๆ ที่สามารถแพร่กระจายมาเป็นเนื้องอกในสมองได้

โรคเนื้องอกสมองสามารถรักษาหายได้ แต่สิ่งที่สามารถทำได้ง่ายกว่าก็คือ
การให้คุณค่ากับการตรวจสุขภาพประจำปี และการดูแลสุขภาพายและใจตัวเราเองให้ดี
ให้แข็งแรงที่สุดตั้งแต่วันนี้และทุกๆ วัน

นพ. ธีรชัย ผาณิตพงศ์

ศัลยแพทย์ศูนย์สมองและกระดูกสันหลัง
โรงพยาบาลพญาไท 3

เนื้องอกสมองมีอาการอย่างไร? วิธีสังเกตความผิดปกติในร่างกาย