ถึงแม้ว่าโรคหลอดเลือดสมองส่วนใหญ่มักพบในผู้สูงอายุ โดยอุบัติการณ์มักเพิ่มขึ้นตามอายุและปัจจัยเสี่ยง เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง และการสูบบุหรี่ เป็นต้น แต่โรคหลอดเลือดสมองยังสามารถพบได้ในคนที่อายุน้อยกว่า 45 ปี โดยพบประมาณร้อยละ 5 ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ซึ่งจะเรียกว่า ‘โรคหลอดเลือดสมองในคนอายุน้อย’ หรือ stroke in the young ซึ่งสาเหตุของการเกิดโรคหลอดเลือดสมองในคนอายุน้อยจะมีความหลากหลายมากกว่าในคนอายุมาก

สาเหตุของการเกิดโรคหลอดเลือดสมองในคนอายุน้อย

โรคหลอดเลือดสมองในคนอายุน้อย มักเกิดจากการมีโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง โรคอ้วน รวมไปถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิต เช่น การสูบบุหรี่ ขาดการออกกำลังกาย มีภาวะเครียด โดยสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองในคนอายุน้อย จะเกิดจาก 3 สาเหตุใหญ่ๆ ได้แก่

1. สาเหตุจากหัวใจผิดปกติ แบ่งเป็น

โครงสร้างของหัวใจผิดปกติ ที่พบบ่อยคือ มีรูรั่วที่ผนังกั้นห้องหัวใจแต่กำเนิด (patent foramen ovale)
หัวใจเต้นผิดจังหวะ เช่น atrial fibrillation, atrial flutter, heart block

2. สาเหตุจากหลอดเลือดผิดปกติ แบ่งเป็น

โครงสร้างหลอดเลือดสมองผิดปกติ (vasculopathy) เช่น Moyamoya disease, Premature atherosclerosis
หลอดเลือดอักเสบ (vasculitis) มักเป็นผลมาจากโรคทางภูมิคุ้มกันผิดปกติ (autoimmune disease) เช่น SLE เป็นต้น

3. สาเหตุจากการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ (hypercoagulable state) โดยมักสัมพันธ์กับโรคทางภูมิคุ้มกันผิดปกติ (autoimmune disease) หรือโรคมะเร็ง เป็นต้น

ทั้งนี้ อาการของโรคหลอดเลือดสมองในคนอายุน้อย (stroke in the young) ยังคงเหมือนกันกับโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงวัยทั่วไปทุกประการ โดยสังเกตได้จากสัญญาณเตือน BEFAST ดังนี้

BEFAST สัญญาณเตือนโรคหลอดเลือดสมอง

อาการที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลันเหล่านี้ เป็นสิ่งที่ผู้อยู่ใกล้ชิดควรรู้ว่า หากเกิดขึ้นเมื่อไหร่ ให้รีบเรียกรถพยาบาล หรือรีบนำตัวผู้ป่วยไปโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด

B = Balance เดินเซ เวียนศีรษะ บ้านหมุนฉับพลัน
E = Eyes ตาพร่ามัว มองไม่เห็น เห็นภาพซ้อนฉับพลัน
F = Face Dropping ใบหน้าชาหรืออ่อนแรง ยิ้มแล้วมุมปากตก
A = Arm Weakness แขนขาอ่อนแรงข้างใดข้างหนึ่ง กำมือไม่ได้
S = Speech Difficulty ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด พูดลำบาก พูดไม่ได้ พูดไม่ออก
T =Time to call รีบโทรศัพท์แจ้งเจ้าหน้าที่และนำส่งโรงพยาบาลทันที

การรักษาโรคหลอดเลือดสมอง

การรักษาโรคหลอดเลือดสมองนั้นจะแตกต่างกันไปตามสาเหตุการเกิดและความรุนแรงของโรค ดังนั้น สิ่งสำคัญในการรักษาโรคหลอดเลือดสมองในคนอายุน้อย (stroke in the young) คือการหาสาเหตุโดยละเอียดอย่างรวดเร็วและครอบคลุมโดยทีมแพทย์เฉพาะทาง ซึ่งจะช่วยลดโอกาสเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต พิการ หรือเสียชีวิตได้ดี

การป้องกันและลดเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง

สำหรับวิธีการป้องกันเพื่อไม่ให้เป็นโรคหลอดเลือดสมองในวัยทำงานนั้น สามารถทำได้ดังนี้

ตรวจวัดความดันโลหิตอย่างสม่ำเสมอ และควบคุมให้อยู่ในระดับปกติ
ควบคุมน้ำหนักให้อยู่เกณฑ์ปกติ ลดน้ำหนักเมื่อเริ่มสูงเกินเกณฑ์
ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะการออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอ
เลือกรับประทานอาหาร โดยลดอาหารที่มีคอเรสเตอรอลและไขมันอิ่มตัวสูง อาหารเค็ม มัน หวานจัด ฟาสต์ฟู้ด และอาหารแปรรูป เน้นการทานผักและผลไม้ไม่หวานให้มากขึ้น
ลดการดื่มแอลกอฮอล์
หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ หรือรับควันบุหรี่มือสอง และไม่ใช้สารเสพติด
ตรวจสุขภาพเป็นประจำปีทุกปี

โรคหลอดเลือดสมอง ถือเป็นโรคอันตรายที่ต้องได้รับการรักษาอย่างรวดเร็ว แต่ก่อนที่จะไปถึงจุดนั้น เราสามารถป้องกันและลดความเสี่ยงได้ด้วยการดูแลสุขภาพ เข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปี และสำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง ควรตรวจคัดกรองความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองโดยเฉพาะ

วัยทำงานอายุน้อย ก็เสี่ยงเป็นโรคหลอดเลือดสมองได้ Stoke in the young