ในยุคที่สุขภาพเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลโดยตรงต่อประสิทธิภาพในการทำงาน องค์กรต่าง ๆ จึงต้องให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการสุขภาพและความปลอดภัยในการทำงานอย่างเป็นระบบ แนวคิดและการปฏิบัติด้าน “อาชีวอนามัย” จึงมีบทบาทสำคัญในการลดความเสี่ยงของการเกิดโรคและอุบัติเหตุจากการทำงาน รวมถึงส่งเสริมสุขภาพของพนักงานอย่างตรงจุดและมีประสิทธิภาพ

อาชีวอนามัยคืออะไร ?

อาชีวอนามัย (Occupational Health) คือการดูแลสุขภาพและความปลอดภัยของพนักงานในทุกมิติ ทั้งการป้องกันโรคและอุบัติเหตุที่เกี่ยวข้องกับการทำงาน การส่งเสริมสุขอนามัยและสภาพแวดล้อมการทำงานที่เหมาะสม รวมถึงการสนับสนุนให้พนักงานมีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดี เพื่อให้สามารถทำงานได้อย่างปลอดภัย มีประสิทธิภาพ และยั่งยืนในระยะยาว โดยครอบคลุมตั้งแต่การประเมินความเสี่ยง การจัดการปัจจัยเสี่ยงในสถานที่ทำงาน การให้ความรู้และฝึกอบรมด้านความปลอดภัย การสร้างสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม รวมถึงการส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพดีของพนักงาน

ทำไมองค์กรจึงควรให้ความสำคัญกับอาชีวอนามัย ?

นอกจากการดูแลด้านอาชีวอนามัยจะเป็นหน้าที่ตามข้อกำหนดทางกฎหมายที่องค์กรต้องปฏิบัติแล้ว การส่งเสริมอาชีวอนามัยยังเป็นองค์ประกอบสำคัญของระบบบริหารจัดการด้านความปลอดภัยและสุขภาพในการทำงาน ซึ่งก่อให้เกิดประโยชน์ในหลายมิติ ทั้งต่อพนักงานและองค์กร ดังนี้

ด้านเศรษฐกิจ พนักงานที่มีสุขภาพดีช่วยลดอัตราการลาป่วย ขาดงาน และค่าใช้จ่ายด้านการรักษาพยาบาลจากโรคหรืออุบัติเหตุที่เกี่ยวข้องกับการทำงาน ส่งผลให้ผลผลิตและประสิทธิภาพในการทำงานดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง
ด้านภาพลักษณ์ องค์กรที่ให้ความสำคัญกับสุขภาพและความปลอดภัยของบุคลากร ย่อมได้รับความเชื่อถือจากหน่วยงานภายนอก ลูกค้า และยังดึงดูดคนรุ่นใหม่ที่มีความสามารถให้สนใจร่วมงานด้วย
ด้านขวัญและกำลังใจ ช่วยลดความเครียดและความกังวลจากการทำงาน ส่งเสริมสุขภาพจิตและความผูกพันระหว่างบุคลากรกับองค์กร ทำให้พนักงานมีกำลังใจและทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

สุขภาพพนักงานกับประสิทธิภาพการทำงานส่งผลต่อ Productivity อย่างไร ?

สุขภาพของพนักงานมีผลโดยตรงต่อประสิทธิภาพในการทำงาน เมื่อพนักงานมีสุขภาพดีทั้งร่างกายและจิตใจ ย่อมส่งผลให้มีพลัง สมาธิ และความพร้อมในการปฏิบัติงาน ซึ่งนำไปสู่ผลลัพธ์หรือ Productivity ที่มีคุณภาพ ในทางกลับกัน หากพนักงานมีปัญหาสุขภาพบ่อยครั้งหรือเรื้อรัง ย่อมส่งผลกระทบต่อการทำงาน เช่น

การขาดงานหรือลางานบ่อยครั้งทำให้งานสะดุด ขาดความต่อเนื่อง และส่งผลต่อกระบวนการทำงานของทีม
ทำงานได้ไม่เต็มศักยภาพ ประสิทธิภาพลดลง เกิดความผิดพลาด หรือคุณภาพของผลงานลดลง
เพิ่มต้นทุนในการรักษาพยาบาล หรือต้องเสียค่าใช้จ่ายในการหาพนักงานชั่วคราวมาทำหน้าที่แทน
ผลผลิตโดยรวมขององค์กรลดลง พลาดเป้าหมายที่ตั้งไว้

ความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการทำงานที่มักถูกมองข้าม

แม้งานในสำนักงานหรือโรงงานจะดูปลอดภัยในสายตาหลายคน แต่ในความเป็นจริง พนักงานจำนวนไม่น้อยยังต้องเผชิญกับปัญหาสุขภาพเรื้อรังที่เกิดจากการทำงานโดยไม่รู้ตัว ซึ่งหากละเลยในการตรวจสอบหรือแก้ไข อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว การตระหนักรู้และเข้าใจความเสี่ยงเหล่านี้ จึงเป็นก้าวแรกสู่การดูแลสุขภาพพนักงาน และการสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัยและยั่งยืน โดยความเสี่ยงที่พบบ่อย มีดังนี้

โรคกล้ามเนื้อและกระดูกจากการทำงาน (Work-related Musculoskeletal Disorders) : อาการปวดเมื่อยที่คอ บ่า ไหล่ หลัง มือ หรือข้อมือ จากการนั่งผิดท่า การทำงานในอิริยาบถที่ไม่เหมาะสมเป็นเวลานาน รวมถึงการเคลื่อนไหวซ้ำ ๆ เช่น การพิมพ์หรือใช้เมาส์ต่อเนื่อง เสี่ยงภาวะออฟฟิศซินโดรม โรคเกี่ยวกับเส้นเอ็นและหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทได้
ภาวะเครียดและปัญหาสุขภาพจิต (Work-related Stress and Mental Health) : ความกดดันจากการทำงาน ความไม่มั่นคงในอาชีพ ล้วนส่งผลต่อสุขภาพจิต อาจก่อให้เกิดความเครียดสะสม วิตกกังวล นอนไม่หลับ และอาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้า หากไม่ได้รับการดูแลอย่างเหมาะสม
ปัญหาสุขภาพสายตา (Visual Health Issues) : การจ้องหน้าจอคอมพิวเตอร์หรืออุปกรณ์ดิจิทัลเป็นเวลานาน สภาพแวดล้อมมีแสงสว่างไม่เหมาะสม เช่น สว่างน้อยเกินไป สว่างจ้า มีแสงสะท้อน อาจทำให้เกิดอาการปวดตา ตาแห้ง หรือความเมื่อยล้าทางสายตาในระยะยาว
โรคระบบทางเดินหายใจและภูมิแพ้ (Respiratory and Allergic Disorders) : การทำงานในสภาพแวดล้อมที่มีฝุ่น ควัน หรือสารเคมี เช่น สี กาว หมึกพิมพ์ สารทำความสะอาด อาจทำให้เกิดการระคายเคืองโพรงจมูกหรือหลอดลม เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคระบบทางเดินหายใจ โรคภูมิแพ้ โรคปอด และการเกิดมะเร็งบางชนิดในระยะยาว
การสูญเสียการได้ยินจากเสียงดัง (Noise-induced Hearing Loss) : การอยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีเสียงดังต่อเนื่อง เช่น เสียงเครื่องจักรในโรงงาน อาจทำให้เกิดการสูญเสียการได้ยินแบบค่อยเป็นค่อยไป หรือมีอาการหูอื้อได้

ความเสี่ยงเฉพาะในแต่ละกลุ่มอาชีพ

แม้ความเสี่ยงด้านสุขภาพที่กล่าวมาจะพบได้ในคนทำงานทั่วไป แต่ในกลุ่มอาชีพที่แตกต่างกันยังมีความเสี่ยงและผลกระทบต่อสุขภาพที่เป็นลักษณะเฉพาะ องค์กรและพนักงานจึงควรตระหนักถึงความเสี่ยงเหล่านี้ เพื่อการป้องกันและดูแลสุขภาพได้อย่างตรงจุดยิ่งขึ้น เช่น

พนักงานออฟฟิศ มักทำงานในท่านั่งต่อเนื่องนานหลายชั่วโมง ขาดการเคลื่อนไหวหรือยืดเหยียด ส่งผลให้เสี่ยงต่อภาวะออฟฟิศซินโดรม (Office Syndrome) รวมถึงปัญหาด้านสายตาจากการจ้องหน้าจอคอมพิวเตอร์เป็นเวลานาน และกลุ่มอาการเมตาบอลิก (Metabolic Syndrome) เช่น ความดันโลหิตสูง น้ำตาลหรือไขมันในเลือดสูง โรคอ้วน ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและเบาหวานในระยะยาว
พนักงานโรงงาน มักต้องทำงานใกล้เครื่องจักรที่มีเสียงดังเกินเกณฑ์ อาจทำให้สูญเสียการได้ยินในระยะยาว เสี่ยงต่อการสัมผัสสารเคมี ฝุ่นละออง หรือสารระคายเคือง การบาดเจ็บจากเครื่องจักร และความเมื่อยล้าจากการทำงานซ้ำ ๆ ในอิริยาบถเดิม รวมถึงอุบัติเหตุจากการลื่นล้ม
บุคลากรทางการแพทย์ เสี่ยงต่อการติดเชื้อจากการดูแลผู้ป่วย การสัมผัสกับรังสี ยาหรือสารเคมีอันตราย การทำงานเป็นกะที่รบกวนการนอนหลับและนาฬิกาชีวภาพ เพิ่มภาวะความเครียด
พนักงานขับรถ เสี่ยงต่ออาการปวดหลัง ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อเรื้อรัง อุบัติเหตุบนท้องถนน ความเครียดจากการจราจรที่ติดขัด ฝุ่นควัน มลพิษ การอดนอน พักผ่อนไม่เพียงพอ และเวลาในการทำงานที่ไม่แน่นอนอาจทำให้เสี่ยงโรคระบบทางเดินอาหาร เช่น กรดไหลย้อนและปัญหาการขับถ่าย
พนักงานคลังสินค้าและโลจิสติกส์ มีความเสี่ยงจากสภาพแวดล้อมและลักษณะงานที่ต้องมีการเคลื่อนย้ายสิ่งของ การยก แบก ลาก ดัน หรือจัดเรียงสินค้าที่มีน้ำหนักมาก การอยู่ในท่าทางที่ไม่เหมาะสม รวมถึงการทำงานซ้ำ ๆ ในการหยิบสินค้า ทำให้เสี่ยงต่ออาการปวดหลัง หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท หรือการบาดเจ็บที่ข้อต่อ รวมถึงอุบัติเหตุจากการเคลื่อนย้ายสินค้า เช่น การถูกทับ ถูกรถยกชน หรือสินค้าตกใส่
พนักงานห้องปฏิบัติการ เป็นกลุ่มที่ทำงานกับสารอันตรายและอุปกรณ์เฉพาะทาง จึงเสี่ยงต่อการสัมผัสหรือสูดดมสารเคมีและสารชีวภาพโดยไม่ตั้งใจ ได้รับบาดเจ็บจากอุปกรณ์ เช่น แก้วบาด เข็มทิ่มตำ แผลไหม้จากอุปกรณ์ที่มีความร้อนสูง รวมถึงความเมื่อยล้าทางสายตาจากการใช้กล้องจุลทรรศน์

Walk Through Survey คืออะไร และทำไมองค์กรจึงควรทำ ?

Walk Through Survey หรือ การสำรวจพื้นที่ทำงานเชิงรุกเป็นกระบวนการประเมินความเสี่ยงที่อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพและความปลอดภัยในสถานประกอบการอย่างครอบคลุม ด้วยการเดินสำรวจอย่างเป็นระบบในพื้นที่จริง เพื่อสังเกตสภาพแวดล้อม กระบวนการทำงาน อุปกรณ์ และพฤติกรรมของพนักงานอย่างละเอียด โดยผู้ชำนาญการด้านอาชีวอนามัยหรือเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงาน

การทำ Walk Through Survey ถือเป็นส่วนหนึ่งของ การประเมินความเสี่ยงเชิงรุก (Proactive Risk Assessment) ซึ่งช่วยให้องค์กรสามารถป้องกันเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ก่อนที่จะเกิดขึ้นได้ เช่น

พบความเสี่ยงที่อาจถูกมองข้าม เช่น พื้นที่ที่มีการถ่ายเทอากาศไม่ดี เสียงดังเกินมาตรฐาน หรือพฤติกรรมการทำงานที่ไม่ปลอดภัย
ใช้เป็นข้อมูลในการวางแผน ออกมาตรการป้องกัน โปรแกรมส่งเสริมสุขภาพที่เหมาะสมกับลักษณะงานและความเสี่ยงเฉพาะ
สอดคล้องกับข้อกำหนดทางกฎหมาย ช่วยให้องค์กรมั่นใจว่าได้ปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับด้านอาชีวอนามัยและความปลอดภัยที่เกี่ยวข้อง
ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของพนักงาน ช่วยเพิ่มความตระหนักรู้และความร่วมมือในการป้องกันปัญหา
ช่วยลดอุบัติเหตุและโรคจากการทำงาน รวมถึงเพิ่มประสิทธิภาพและความพึงพอใจในการทำงานของพนักงาน

บทบาทของโรงพยาบาลในการสนับสนุนองค์กรสู่สุขภาวะที่ดี

เพื่อช่วยให้องค์กรสามารถสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัย และส่งเสริมสุขภาพของพนักงานได้อย่างยั่งยืน โรงพยาบาลพญาไท พหลโยธิน จึงได้พัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพพนักงานที่ตอบโจทย์ความต้องการเฉพาะของแต่ละองค์กร ซึ่งประกอบด้วยบริการหลัก ดังนี้

บริการสำรวจพื้นที่ทำงานจริงโดยทีมแพทย์และผู้ชำนาญการ (Walk Through Survey) เพื่อประเมินความเสี่ยง พร้อมให้คำแนะนำในการแก้ปัญหาที่เหมาะสมและตรงจุด
ออกแบบโปรแกรมตรวจสุขภาพเฉพาะองค์กรจากความเสี่ยง (Risk-Based Health Check-up) โดยไม่จำกัดเฉพาะการตรวจสุขภาพมาตรฐานทั่วไป แต่เน้นการตรวจสุขภาพตามปัจจัยเสี่ยง ตามลักษณะงาน
ให้คำแนะนำในการปรับปรุงสภาพแวดล้อมในที่ทำงาน เพื่อเพิ่มความปลอดภัย ลดปัจจัยเสี่ยงและโอกาสในการเกิดโรคจากการทำงานของพนักงานในระยะยาว ซึ่งเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของพนักงานอย่างต่อเนื่อง

พนักงานที่มีสุขภาพดีย่อมทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ โรงพยาบาลพญาไท พหลโยธิน พร้อมเป็นพันธมิตรด้านสุขภาพที่องค์กรของคุณไว้วางใจ ด้วยบริการครบวงจร ตั้งแต่การให้คำปรึกษา การลงพื้นที่สำรวจความเสี่ยง ไปจนถึงการออกแบบแนวทางการดูแลสุขภาพที่สอดคล้องกับความต้องการเฉพาะของแต่ละองค์กร เพราะการใส่ใจสุขภาพของพนักงานตั้งแต่วันนี้ เปรียบเสมือนการวางรากฐานที่มั่นคงและคุ้มค่าทั้งในระยะสั้นและในระยะยาว

Walk Through Survey สิ่งสำคัญของอาชีวอนามัย สู่การสร้างองค์กรสุขภาพดี